φιλοτιμέομαι-οῦμαι [ῐῑ] (f. -ήσομαι et au sens moy. -ηθήσομαι, ao. ἐφιλοτιμησάμην et au sens moy. ἐφιλοτιμήθην, pf. πεφιλοτίμημαι) : litt. aimer l’honneur, d’où :
      1 aimer et chercher de l’honneur, avoir de l’ambition, abs. PLAT. 2 Alc. 146 a ; PLUT. Marc. 14, etc. ; d’où au part. φιλοτιμούμενος, qui agit par ambition ou rivalité, LYS. 163 ; PLUT. Per. 13 ; φ. ἐπί τινι, XÉN. Mem. 2, 6, 11 ; PLAT. Rsp. 553 d, etc. ; ἔν τινι, PLAT. Lach. 182 b, mettre son honneur dans qqe ch. ; φ. ὑπέρ τινος, ISOCR. 178 a, se soucier d’obtenir la considération ; περί τινος, PLUT. M. 376 a, se faire honneur de qqe ch. ;
      2 regarder ou désirer comme un honneur, d’où rechercher, ambitionner : τι, XÉN. Œc. 4, 24, qqe ch. ;
      3 p. suite, travailler, s’efforcer, faire tous ses efforts ; περί τι, DS. 3, 18 ; PLUT. M. 822 d, etc. ; εἴς τι, DS. 1, 50 ; 4, 53, etc. ; πρός τι, POL. 1, 4, 2 ; PLUT. Demetr. 28, en vue de qqe ch. ; πρός τινα, PLAT. Conv. 178 e ; PLUT. Alex. 56 ; LUC. Gall. 6, etc. rivaliser d’amour-propre avec qqn ; avec un inf. XÉN. Mem. 2, 9, 3 ; HIPP. 1, 21 ; PLUT. Thes. 25 et 36, Sol. 32, M. 1055 b, etc. ; avec une prop. inf. XÉN. Hipp. 1, 25 ; PLUT. Them. 5 ; avec ὅτι, être jaloux ou éprouver du dépit de ce que, etc. XÉN. An. 1, 4, 7, etc. ; avec μή, PLAT. Ep. 338 e ; avec un part. XÉN. Hipp. 9, 6 ; PLAT. Rsp. 336 c, etc. ;
      4 faire le glorieux, le fier, LYS. 143, 30 ; en b. part, se piquer de générosité, se montrer généreux, libéral : εἴς τινα, ATT. ; πρός τινα, ATT. à l’égard de qqn.

➳ Pf. au sens pass. ARSTD. 34, 446.

Étym. φιλότιμος.

fut. ήσομαι Pl. Phdr. 234a, D. 20.103; later, -ηθήσομαι D.S. 11.18 codd. ; aor. ἐφιλοτιμήθην X. Mem. 2.9.3, Pl. La. 182b, Isoc. 4.44, Is. 2.42; later, ἐφιλοτιμησάμην Plb. 20.8.2, Ael. VH 3.1 (written ἐφιλοτειμήσετο Ephes. 3 No.13); pf. πεφιλοτίμημαι D. 42.24, Porph. ap. Stob. 2.1.32; — pf. in pass. sense, Aristid. 1.446 J. ; (< φιλότιμος) : — love or seek after honour, Pl. Alc. 2.146a, Is. l.c., D. 20.103, etc. ; hence, to be ambitious, emulous, Ar. Ra. 281; φ. ὅτι… to be jealous because…, X. An. 1.4.7, Lys. 14.21; φ. πρὸς ἀλλήλους, πρὸς τοὺς ἄλλους, vie emulously with, rival, Pl. Smp. 178e, Phdr. 234a, cf. Lys. 29.14. the object of ambition, etc., is mostly added with a Prep., φ. ἐπί τινι to place one΄s fame in a thing, glory or pride oneself upon it, Pl. R. 553d, X. Mem. 2.6.12, Lys. 14.42; ἐπὶ τοῖς πεπραγμένοις Isoc. 3.46, al. ; ἔν τινι Pl. La. 182b; ὑπὲρ τῆς δόξης Isoc. 8.93; περὶ τῶν καλῶν contend in rivalry for, Plu. 2.760c; περὶ τὴν θήραν, δεῖπνα, D.S. 3.18, Plu. Phil. 9; ἀφ’ ἑτέρων ἀρετῶν Id. 2.819c; c. neut. pron. in acc., πρὸς ἃ ἐγὼ φιλοτιμοῦμαι X. HG 1.6.5; c. acc. cogn., φ. φιλοτιμίας ἀκάρπους Plu. 2.830e; τὴν ἀγαθὴν ἔριν J. BJ 1.10.5; φ. πρὸς τὴν πόλιν show patriotic zeal for…, Lycurg. 140, cf. IG2². 1176.26, etc. ; εἰς τὴν αὔξησιν D.S. 1.50, cf. 25, D.L. 4.44, Aristid. l.c. c. inf., strive eagerly to do a thing, endeavour earnestly, aspire, οἳ πάνυ ἂν φιλοτιμηθεῖεν φίλῳ σοι χρῆσθαι X. Mem. 2.9.3, cf. Oec. 21.6, PPetr. 3 p. 115 (iii BC), PCair. Zen. 578.2 (iii BC), etc. ; φιλοτιμούμενοι ἐπιδείκνυσθαιπρὸς ἅπαντας Pl. Phdr. 232a; c. part., φ. ἐλέγχων Id. R. 336c, cf. X. Eq. Mag. 9.6; c. acc. et inf., to be anxious that…, ib. 1.25; c. acc., ἀεὶ ἕν γέ τι φιλοτιμούμενος Id. Oec. 4.24; with ὅπως, καλῶς ἂν ποιήσαις φιλοτιμηθεὶς ὅπως ἂν παρὰ τοῦ Θεοδώρου λάβῃς τὰ ἐπιστόλια PCair. Zen. 41.19 (iii BC), cf. PMich. Zen. 6.3 (iii BC). c. dat. rei, present with a thing, χρήμασί τινας v.l. in Procop. Goth. 1.5; but c. acc. rei, lavish upon, τινί τι Aristaenet. 1.1; πόλεμος… νίκας ἀδίκους φ. Chor. 35.71 p. 410F.-R.

[τῑ], pass. mit fut. med., doch findet sich auch aor. med. φιλοτιμήσασθαι, Isocr. u. Aristid., Ael. V.H. 9.29, – Ehrliebe, Ehrgeiz haben, zeigen ; φιλοτιμηθέντες, aus Ehrgeiz, Xen. An. 1.4.7, ἐπί τινι, seine Ehre worin setzen, sich womit rühmen, brüsten, sich Etwas einbilden worauf, womit zu glänzen suchen, Isocr. 4.51 u. öfter, wie Lys. 14.35 ; ὅτι τοῦτο ποιεῖν δύνανται 14.21 ; ποιοῦντες ἐφιλοτιμοῦντο, sie waren stolz es zu tun, Lycurg. 98 ; φιλοτιμεῖσθαι μηδ' ἐφ' ἑνὶ ἄλλῳ ἢ ἐπὶ χρημάτων κτήσει Plat. Rep. VIII.553d ; – φιλοτιμεῖσθαί τι, περί τι, πρός τι, Etwas als Ehrensache ansehen, sich eifrig, aus Vorliebe mit Etwas beschäftigen, τῶν πολεμικῶν τι ἢ τῶν γεωργικῶν ἔργων μελετῶν ἢ ἄλλων γέ τι φιλοτιμούμενος Xen. Oec. 1.4.24 ; οἱ πρὸς τὰ κοινὰ φιλοτιμούμενοι Aesch. 2.105 ; πρὸς τὴν πόλιν Lycurg. 140 ; Plut. Demetr. 28 ; εἴς τινα, Dem. 42.24 ; περὶ τὴν θήραν φιλοτιμηθείς DS ; – περί τινος, ehrgeizig um Etwas wetteifern, es sich streitig machen, z.B. περὶ νίκης Plut. amator. 16 ; ἀπέπλευσαν φιλοτιμηθέντες, ὅτι, aus Eifersucht, weil, Xen. An. 1.4.7 ; – auch c. inf., sich aus Ehrliebe bestreben, sich eifrig angelegen sein lassen, wetteifern, οἳ πάνυ ἂν φιλοτιμηθεῖεν φίλῳ σοι χρῆσθαι, die aus Ehegeiz danach trachten würden, deiner Freundschaft zu genießen, Xen. Mem. 2.9.3 ; φιλοτιμούμενος ἐνδείκνυσθαι πρὸς ἅπαντας, ὅτι Plat. Phaedr. 232a ; u. mit folgendem μή, Ep. VII.338e ; ἔν τινι, Lach. 182b ; – εἴς τινα, sich ehrliebend, anständig, bes. freigebig gegen Einen beweisen, aber auch großtun gegen Einen, Ar. Ran. 281 ; Aristaenet. 1.1 vrbdt auch φιλοτιμεῖσθαί τι = Etwas schenken.

φιλοτιμέομαι, -οῦμαι
(< φίλος, τιμή), [in LXX: 4Ma.1:35 A ;]
to love or seek after honour, hence, to be ambitious, emulous (Plat., Plut., al.): with inf., Rom.15:20, 2Co.5:9, 1Th.4:11.†
(AS)