Bailly
φιλοσοφέω-ῶ [ῐ]
I faire effort pour devenir instruit ou sage (σοφός), PLAT. Conv. 203 e, 204 a ; p. suite : recueillir des connaissances, HDT. 1, 30 ; XÉN. Conv. 8, 39 ; PLAT. Lys. 218 b ; d’où rechercher ou cultiver une science, un art, une connaissance quelconque, ISOCR. 2, 22, 236 ; EL. V.H. 4, 15 ; p. opp. à γυμνάζεσθαι, ISOCR. 250 ; en gén. méditer, réfléchir, s’occuper de qqe ch. scientifiquement, méthodiquement, ISOCR. 282 a ; joint à προσέχειν τὸν νοῦν, D. CHR. 1, p. 431 Reiske ; à ἐξετάζειν, PLAT. Ap. 28 e ; abs. s’appliquer à l’étude, étudier, THC. 2, 40 ; PLUT. M. 145 b, 178 e ; particul. en b. part, s’appliquer à une recherche ou à une étude avec zèle, avec sincérité, etc. PLAT. Rsp. 619 d, Soph. 253 e, Phæd. 67 e, etc. ; en mauv. part, méditer des ruses, des détours, des artifices, DÉM. 1181, 1 ; LYS. 113, 118, etc. ; avec l’acc. de la chose dont on s’occupe ou qu’on étudie, ISOCR. 42 b ; ARSTT. Nic. 7, 11, 1 ; POL. 2, 10, 9 ; DH. Rhet. 11, etc. ; avec une prép. : φ. περί τινος, ARSTT. Metaph. 1, 3, 2 ; περί τι, ISOCR. 319 b ; ARSTT. Pol. 3, 8, 1, etc. ; ὑπέρ τινος, LUC. Am. 31, étudier qqe ch., s’occuper de qqe ch. ; φ. τι ὅπως, LYS. 169, 9 ; ISOCR. Antid. § 129, s’occuper d’une chose de façon que, travailler à ce que, etc. ;
II particul. cultiver la philosophie, PLUT. M. 33 b ; Crass. 3, etc. ; φιλοσοφίαν φ. XÉN. Mem. 4, 2, 23, s’adonner à l’étude de la philosophie ; au pass. τὰ φιλοσοφούμενα, sujets d’étude pour les philosophes ; p. suite :
1 abs. être philosophe, XÉN. Mem. 1, 2, 19 ; PLUT. M. 76 d, 84 c ;
2 enseigner la philosophie, ISOCR. 28 c ; PLUT. M. 192 a, 220 d, etc. ;
3 p. ext. moraliser, faire le docteur, PLUT. M. 69 b ;
4 au sens chrétien, mener une vie chrétienne, NAZ. Ep. 58, etc. ;
5 expliquer, décrire, représenter, PHILSTR. 767, 15 ; EUST. p. 54.
Bailly 2020 Hugo Chávez Gérard Gréco, André Charbonnet, Mark De Wilde, Bernard Maréchal & contributeurs / Licence Creative Commons Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification — « CC BY-NC-ND 4.0 »
LSJ
pf. πεφιλοσόφηκα X. Cyr. 6.1.41, D. 48.49 : — love knowledge, pursue it, φιλοσοφέων γῆν πολλὴν… ἐπελήλυθας (sc. Solon) Hdt. 1.30; φιλοσοφοῦμεν ἄνευ μαλακίας Th. 2.40; φιλοσοφήσετε καὶ σκέψεσθε τί… Isoc. 8.116, cf. 12.236; θεῶν οὐδεὶς φιλοσοφεῖ οὐδ’ ἐπιθυμεῖ σοφὸς γενέσθαι, ἔστι γάρ Pl. Smp. 204a; ὑπέλαβον φιλοσοφοῦντά με δεῖν ζῆν, says Socrates, Id. Ap. 28e; φ. περὶ τῆς ἀληθείας Arist. Metaph. 983b2; περὶ τοὺς ποιητάς Isoc. 15.45, cf. Arist. Pol. 1279b13; ὑπέρ τινος Luc. Am. 31; διὰ τὸ θαυμάζειν οἱ ἄνθρωποι… ἤρξαντο φιλοσοφεῖν Arist. Metaph. 982b12; φιλοσοφεῖν λέγεται καὶ τὸ ζητεῖν… εἴτε χρὴ φιλοσοφεῖν εἴτε καὶ μή Id. Fr. 51; φ. γνησίως τε καὶ ἱκανῶς Pl. R. 473d; ἀδόλως Id. Phdr. 249a; καθαρῶς τε καὶ δικαίως Id. Sph. 253e; ὀρθῶς Id. Phd. 67e; ὑγιῶς Id. R. 619d. in bad sense, quibble, περί τινος Lys. 8.11.
teach philosophy, οἱ παιδεύοντες καὶ φιλοσοφοῦντες Isoc. 3.9, cf. Plu. 2.192a; νουθετεῖς καὶ φιλοσοφεῖς you are lecturing me, ib. 69b.
lead a wellregulated life, Gal. 5.462. c. acc., discuss, investigate, study, μελετᾶν καὶ φ. τι Isoc. 8.5; φιλοσοφεῖν φιλοσοφίαν δι’ ἧς… pursue a philosophy…, X. Mem. 4.2.23; φιλοσοφίαν καινὴν… οὗτος φ. (sc. Zeno) Philem. 85; τὴν πολιτικὴν φ. Arist. EN 1152b2; πρὸς τὴν ὀλιγοσιτίαν πολλὰ πεφιλοσόφηκεν ὁ νομοθέτης Id. Pol. 1272a22; φ. τὰ Στωικά S.E. P. 1.235; τὰ τοῦ βίου πράγματα D.H. Th. 11.2; treat scientifically, θαλάσσας Philostr. VA 4.24; metaph, φ. ἡ γραφὴ τὰ τῶν μύθων σώματα painting represents truly, Philostr. Im. 1.3; — Pass., to be examined scientifically, Plu. Caes. 59; τὰ φιλοσοφούμενα subjects of speculation, Cic. Fam. 11.27.5, Philostr. VS 1 Prooem., D.L. 4.49. generally, study, work at a thing, φ. λόγον Isoc. 4.6; ὅσοι φιλοσοφοῦντες ἐκμοχθοῦσί τι Trag.Adesp. 522.
devise ingeniously, contrive, φ. τοῦτο, ὅπως… Lys. 24.10, Isoc. 15.121, Men. 242; οὕτω πεφιλοσόφηκεν ὥστε… D. l.c.
Liddell-Scott-Jones, Greek-English Lexicon (9th ed., 1940)
Pape
ein φιλόσοφος sein, die σοφία lieben, bes. Wissenschaft, Gelehrsamkeit lieben, sich mit den Wissenschaften beschäftigen ; Her. 1.30, von Solon ; φιλοκαλεῖν μετ' εὐτελείας καὶ φιλοσοφεῖν ἄνευ μαλακίας, vom Studium der Kunst u. Wissenschaft übh., Thuc. 2.40 ; sich mit der Redekunst und Dialektik wissenschaftlich beschäftigen, Isocr. 2.35, 4.6, 186 u. öfter, der diesen Ausdruck bes. liebt, vgl. Morus zu Panegyr. 1 ; nach gewissen Regeln u. Grundsätzen, nach einer gewissen Methode Etwas tun, betreiben, mit Fleiß u. Genauigkeit untersuchen, wissenschaftlich oder gelehrt behandeln, untersuchen ; πάνυ ᾤμην φιλοσοφεῖν φιλοσοφίαν, δι' ἧς ἂν μάλιστα ἐνόμιζον παιδευθῆναι τὰ προσήκοντα, ich meinte das rechte Studium zu treiben, Xen. Mem. 4.2.25 ; dem vorangehenden ζητεῖν entsprechend Lys. 24.10 ; durch Nachdenken herausbringen, erforschen, vgl. Xen. Cyr. 6.1.41 ; aber auch πεφιλοσόφηκεν οὕτως, ὥστε = er hat seine Sache so klug eingerichtet, Dem. 48.49 ; θεῶν οὐδεὶς φιλοσοφεῖ οὐδ' ἐπιθυμεῖ σοφὸς γενέσθαι· ἔστι γάρ Plat. Symp. 203e ; μάνθανε παρ' αὐτοῦ καὶ τἄλλα φιλοσόφει Ep. XIII.360e ; φιλοσοφοῦντά με δεῖν ζῆν καὶ ἐξετάζοντα ἐμαυτὸν καὶ τοὺς ἄλλους Apol. 28e, u. sonst ; φιλοσοφεῖν τι, einen wissenschaftlichen Gegenstand zur Behandlung wählen ; pass. τὰ φιλοσοφούμενα = die Dinge, welche Gegenstände des Philosophierens sind, DL. 4.49.
Pape, Griechisch-deutsches Handwörterbuch (3. Aufl., 1914)