φθονέω-ῶ (f. -ήσω, ao. ἐφθόνησα, pf. πεφθόνηκα) :
      1 porter envie, être jaloux, jalouser, abs. IL. 4, 55, 56 ; XÉN. Mem. 3, 9, 8 ; PLAT. Phil. 48 b, etc. ; τινι, HÉS. O. 25 ; EUR. Ion 1025, etc. porter envie à qqn, être jaloux de qqn, etc. ; τινος, OD. 18, 18 ; THC. 3, 43 ; PLAT. Menex. 238 a, etc. être jaloux de qqe ch., envier qqe ch. ; avec une prép. : φθ. ἐπί τινι, XÉN. Cyr. 2, 4, 10 ; ISOCR. 7 c ; DÉM. 503, 13, être jaloux de qqe ch. ; avec double rég. φθ. τινί τινος, XÉN. Cyr. 8, 4, 16 ; PLAT. Euthyd. 297 b, etc. envier qqe ch. à qqn ; avec une conj. ὅτι, XÉN. Cyr. 3, 1, 39 ; LYS. 150, 38 ; 168, 21 ; εἰ, HDT. 3, 146 ; EUR. Ion 1302 ; ἐάν, PLAT. Rsp. 528 a, 579 d, être jaloux de ce que ; au pass. être envié, jalousé, HDT. 3, 52 ; devenir odieux, EUR. El. 30 ; XÉN. Cyr. 8, 2, 19, etc. ; τινος, PLUT. M. 772 b ; ἐπί τινι, EUR. Ph. fr. 2, 1, au sujet de qqe ch. ; avec un part. XÉN. Hier. 11, 6 ;
      2 p. suite, refuser par jalousie ou malveillance : τινί τινος, OD. 6, 68, etc. ; τινί τι, POL. 6, 58, 5, qqe ch. à qqn ; τινι avec l’inf. OD. 19, 348 ; ESCHL. Sept. 236, à qqn de, etc. ; avec l’inf. seul : οὐκ ἂν φθονέοιμι ἀγορεῦσαι, OD. 11, 381, je ne refuse pas de dire, etc. ; cf. EUR. Med. 63 ; AR. Th. 249, etc. ; μὴ φθόνει avec l’inf. PLAT. Gorg. 489 a ; μὴ φθονήσῃς avec l’inf. PLAT. Rsp. 338 a, etc. ne refuse pas de, etc. ; avec omiss. de l’inf. οὐ φθονήσει, PLAT. Hipp. mi. 363 c, il ne refusera pas ; cf. PLAT. Prot. 320 c, Conv. 222 e ; avec un part. : μηδέ μοι φθόνει λέγων, ESCHL. Sept. 480, et ne refuse pas de me dire ; avec une prop. inf. : οὔτε τινὰ φθονέω δόμεναι, OD. 18, 16, et je ne refuse pas que qqn donne ; cf. OD. 1, 346 ; HDT. 8, 109 ; SOPH. Ant. 553, etc.

➳ Act. ao. poét. sbj. 2 sg. φθονέσῃς, ANTH. 5, 304 ; opt. 3 sg. φθονέσειε, NONN. D. 3, 159 ; part. φθονέσας, ANTH. 7, 607. Moy. f. au sens pass. φθονήσομαι, DÉM. 1160 fin ; ARSTT. Rhet. Al. 34, 47.

Étym. φθόνος.

aor. ἐφθόνησα, later ἐφθόνεσα LXX To. 4.7, JHS 46.45 (Athens, iii/iv AD), AP 5.303, 7.607 (Pall.), Nonn. D. 3.159; — Med., fut. in pass. sense φθονήσομαι D. 47.70; — Pass., fut φθονηθήσομαι X. Hier. 11.15; aor. ἐφθονήθην E. El. 30, X. Mem. 4.2.33, etc. ; pf. part. ἐφθονημένος J. AJ 6.11.10, Vett.Val. 330.2; (< φθόνος) : — bear ill-will or malice, grudge, be envious or jealous, abs., εἴ περ γὰρ φθονέω τε καὶ οὐκ εἰῶ διαπέρσαι, οὐκ ἀνύω φθονέουσα Il. 4.55, 56; κρείττων δόξα τῶν φθονούντων too high for envy, D. 3.24; εἰ πέφυκε φθονεῖν τὸ θεῖον (cf. φθονερός I. 2) Arist. Metaph. 982b32; c. acc. et inf., οὔτε τινὰ φθονέω δόμεναι I do not grudge that any should give thee, Od. 18.16; οὐ φθονῶ σ’ ὑπεκφυγεῖν S. Ant. 553; τὸ μὲν σὸν οὐ φθονῶ καλῶς ἔχειν E. Med. 312; ἐφθόνησαν [οἱ θεοὶ] ἄνδρα ἕνα βασιλεῦσαι Hdt. 8.109; ἔφη (sc. ὁ Σωκράτης) φθονεῖν τοῦς ἐπὶ ταῖς φίλων εὐπραξίαις ἀνιωμένους X. Mem. 3.9.8; ὁ φθονῶν ἐπὶ κακοῖς τοῖς τῶν πέλας ἡδόμενος Pl. Phlb. 48b.
c. dat. pers., πτωχὸς πτωχῷ φθονέει καὶ ἀοιδὸς ἀοιδῷ Hes. Op. 26; οὐ φ. ἀγαθοῖς Pi. P. 3.71; φ. φασὶ μητρυιὰς τέκνοις E. Ion 1025; τισὶ φ. καὶ δυσμενῶς ἔχειν Isoc. 12.241, cf. 8.13; freq. with part. added, φ. τινὶ εὖ πρήσσοντι to envy him for his good fortune, Hdt. 7.236, 237; παιδικοῖς φ. οὐσίαν κεκτημένοις Pl. Phdr. 240a, cf. Lys. 27.11; without a Noun expressed, καλῶς πράττουσι, πλουτοῦντι φ., Isoc. 1.26, Lys. 21.15, etc. ; c. dat. rei, φ. τοῖς ἀγαθοῖς τινος X. Cyr. 2.4.10 (v.l. ἐπὶ τοῖς ἀγ., cf. Isoc. 1.26; ἐφ’ οἷς ἕτεροι ποιήσαντες ἐτιμήθησαν φ. D. 20.151); c. gen. rei, τοῦ εὐτυχέειν φθονέουσι καὶ τὸ κρέσσον στυγέουσι Hdt. 7.236; οὐδέ τί σε χρὴ ἀλλοτρίων φθονέειν to be envious because of other men΄s goods Od. 18.18; c. dat. pers. et gen. rei, bear a grudge against a person on account of a thing, E. HF 1309.
resent, c. gen., τῆς δοκήσεως τῶν κερδῶν Th. 3.43; c. dat. rei, feel righteous indignation at, ταῖς εὐπραγίαις τινῶν Isoc. 8.124; also c. dat. pers., Id. 4.184, D. 28.18. φ. τινὶ folld. by εἰ…, or ἐάν… take it ill or amiss that…, Hdt. 3.146, X. HG 2.4.29; μή μοι φθονήσητ΄, εἰ… Ar. Ach. 496; abs., φ. ἐάν τις… Lys. 3.9; φθονεῖς ἄπαις οὖσ΄, εἰ… E. Ion 1302; also φ. τινὶ ὅτι…, X. Cyr. 3.1.39; φ. ὅτι… Lys. 24.3, dub.l. in 18.16.
refuse from feelings of envy or ill-will, grudge, c. inf., οὐκ ἂν φθονέοιμι ἀγορεῦσαι Od. 11.381; μὴ φθόνει κιρνάμεν Pi. I. 5 (4).24; φράσαι E. Med. 63; σαυτὸν ἐπιδοῦναι Ar. Th. 249; μὴ φθονήσῃς is freq. in dialogue, do not refuse to do a thing, μὴ φ. διδάξαι Pl. R. 338a, cf. Hp. Mi. 372e, Smp. 223a; also μὴ φθόνει μοι ἀποκρίνασθαι Id. Grg. 489a; μὴ φθονήσῃς alone, Id. Prt. 320c; δῆλον ὅτι οὐ φθονήσει Ἱππίας ἀποκρίνεσθαι Id. Hp. Mi. 363c; οὐδενὶ πώποτε ἐφθόνησα Id. Ap. 33a; c. part., μηδέ μοι φθόνει λέγων A. Th. 480 (nisi leg. λόγων); c. acc. et inf., τί φθονέεις… ἀοιδὸν τέρπειν· Od. 1.346; c. dat. et inf., τῇ δ’ οὐκ ἂν φθονέοιμι… ἅψασθαι 19.348; οὔτοι φθονῶ σοι δαιμόνων τιμᾶν γένος A. Th. 236.
grudge, refuse to grant a thing, φθονήσας μήτ’ ἀπ’ οἰωνῶν φάτιν, μήτ’ εἴ τινα… μαντικῆς ἔχεις ὁδόν S. OT 310; c. dat. pers. et gen. rei, οὔ τοι ἡμιόνων φθονέω Od. 6.68; μηδέ μοι φθονήσῃς εὐγμάτων A. Pr. 583 (lyr.), cf. E. Hec. 238; μή μοι φθονήσῃς τοῦ μαθήματος Pl. Euthd. 297b, cf. X. Cyr. 8.4.16; φ. τοῖς ἑαλωκόσι τῆς σωτηρίας Plb. 6.58.5; c. gen. rei only, to be grudging of a thing, πέπλων, καρποῦ, E. HF 333, Pl. Mx. 238a; μηδ’ ὀλίγης φθονέσῃς γαίης JHS l.c. Pass., to be envied or begrudged, Hdt. 3.52, S. Fr. 188, E. El. 30; διὰ σοφίαν φ. ὑπό τινος X. Mem. 4.2.33; ἐπ’ ἐσθλοῖς E. Fr. 814 (lyr.); φθονηθέντα ὑπὸ Μοίρης JRS 18.30 (Phrygia); c. gen., to be grudged a thing, φ. τοῦ γάμου ὑπὸ δαιμονίου τινός Plu. 2.772b.

1) neidisch sein, Neid, Mißgunst hegen, Il. 4.55, 56.
2) beneiden, mißgönnen, vorenthalten, c. dat. der Person, Pind. I. 3.71, und c. gen. der Sache, Od. 6.68, 17.400 ; Hes. O. 26 ; Her. 7.236, 237 ; μηδέ μοι φθονήσῃς εὐγμάτων Aesch. Prom. 586 ; Eur. Hec. 238 u. öfter ; Plat. καὶ μή μοι φθονήσῃς τοῦ μαθήματος Euthyd. 297b, u. A.; aber auch c. acc. der Sache, φθονήσας μήτ' ἀπ' οἰωνῶν φάτιν, μήτ' εἴ τιν' ἄλλην μαντικῆς ἔχεις ὁδόν Soph. O.R. 310 ; selten ἐπί τινι, Xen. Cyr. 2.4.10 ; – φθονεῖς, εἰ πατὴρ ἐξεῦρέ με Eur. Ion 1302 ; u. so mit folgdm εἰ u. ἐάν Plat. Rep. VII.528a, IX.579d u. A.; mit ὅτι, Xen. Cyr. 3.1.39 ; – c. inf., οὐκ ἂν φθονέοιμι ἀγορεῦσαι, ich will mich nicht weigern zu erzählen, Od. 11.381 ; μὴ φθόνει κιρνάμεν Pind. I. 4.26 ; vgl. Aesch. Spt. 218, der auch μηδέ μοι φθόνει λέγων vrbdt, 462 ; ἐπειδὴ σαυτὸν ἐπιδοῦναι φθονεῖς Ar. Th. 249 ; und in Prosa, μὴ φθόνει μοι ἀποκρίνασθαι τοῦτο Plat. Gorg. 489a, Rep. I.338a, Ion 530d ; ἐφθόνουν οἱ παλαιοὶ διδάσκειν νεωτέρους, die Alten wollten die Jüngern aus Mißgunst nicht unterrichten ; u. mit folgdm acc. c. inf., τί τ' ἄρα φθονέεις ἐρίηρον ἀοιδὸν τέρπειν Od. 1.348, einem Andern nicht gönnen, daß er Etwas tue, scheel dazu sehen ; vgl. 18.16, 19.348 ; Her. 8.109 ; οὐ φθονῶ σ' ὑπεκφυγεῖν Soph. Ant. 549.
Pass. φθονοῦμαι, mir wird nicht gegönnt, παίδων ἔδεισε μὴ φθονηθείη φόνῳ Eur. El. 30 ; Xen. Hier. 11.6 ; παρ' αὐτοῖς τοῖς διδοῦσι φθονηθείς Pol. 13.2.5.

φθονέω, -ῶ
(< φθόνος), [in LXX: Tob.4:7, 16 AB * ;]
to envy: with dative (L, txt., Tr., mg., WH, mg., accusative), as in cl., Gal.5:26.†
(AS)