ης (ἡ) :
   I crèche, mangeoire, râtelier pour les chevaux, IL. 6, 506 ; 10, 568 ; 15, 263, 274 ; 24, 280 ; HDT. 9, 70 ; étable pour les bœufs, OD. 4, 535 ; 11, 411, etc. ; PD. O. 13, 131 ; ATT. (XÉN. Cyr. 3, 3, 27), etc. ; prov. βοῦς ἐπὶ φάτνῃ, PHILSTR. 828, bœuf à l’étable, en parl. d’une pers. qui vit dans l’abondance ; cf. EUR. fr. 379, etc. ; STR. 151 ; LUC. Tim. 14, Ind. 30 ; ES. 228 Halm. ;
   II p. anal. :
      1 au pl. lambris d’un plafond disposé par compartiments, DS. 1, 66 ;
      2 au pl. alvéoles des dents, râtelier, MÉD. ;
      3 nébuleuse dans la constellation du Cancer (vraiss. Messier 44, l’amas de la Crèche) TH. Sign. 1, 23 ; 3, 6 ; 4, 2 ; THCR. Idyl. 22, 22 ; ARAT. 892, 898, 996.

➳ Dans une inscr. att. φάτνη, non πάτνη, CIA. 2, 733, a, 2, 12 (envir. 306 av. J.C.) ; v. Meisterh. p. 80, 5.

Étym. pré-grec.

ἡ, manger, crib, [ἵππους] ἀτίταλλ’ ἐπὶ φάτνῃ Il. 5.271; ἵππος ἀκοστήσας ἐπὶ φ. 6.506; ἵππους μὲν κατέδησαν… φάτνῃ ἐφ’ ἱππείῃ 10.568; ἐϋξέστῃ ἐπὶ φ. 24.280; ἡ φ. τῶν ἵππων Hdt. 9.70, cf. E. Ba. 510 (pl.), X. Cyr. 3.3.27 (pl.), Ev. Luc. 2.7, al. ; φάτναι Ζηνὸς, of the manger of Pegasus, Pi. O. 13.92; also of oxen, ὥς τίς τε κατέκτανε βοῦν ἐπὶ φ. Od. 4.535, 11.411. βοῦς ἐπὶ φ., proverb. of ease and comfort, Philostr. Im. 2.10; also πλουσίαν ἔχειν φ. E. Fr. 378; φάτναις ἀργυραῖς χρῆσθαι Str. 3.2.14; ἡ ἐν τῇ φ. κύων ΄the dog in the manger΄, Luc. Tim. 14, cf. AP 12.236 (Strat.); θεραπεύειν τὴν φ. τινός to court one who feeds you, Ael. Fr. 107; τοὺς ἐκ τῆς αὐτῆς οἱονεὶ φ. ἐδηδοκότας ib. 39; τὴν αὐτὴν φ. ζητεῖν to return to their old haunts, Eub. 129. = φάτνωμα 1, IG 11(2).161 A 46 (Delos, iii BC); pl., ib. 4²(1).109 iii 85, al. (Epid., iii BC), D.S. 1.66.
socket of tooth, Poll. 2.93. the Manger, name of the nebula (star-cluster) between the ὄνοι in Cancer, Thphr. Sign. 23, al., Arat. 892, 898, Eratosth. Cat. 11, Ptol. Tetr. 23. (Later Gr. πάθνη acc. to Moer., but φάτνη in Attic and Delian Inscrr., IG2². 1487.37, 11 (2). l.c., Inscr.Délos 504 A 6, B 9; bhndh, cf. Skt. badhnāti ΄tie΄, Celt. benn ΄wicker chariot΄.)

ἡ,
1) die Krippe, ein ausgehöhlter, hölzerner Trog mit Fächern, worin den Pferden und dem Rindvieh das Futter vorgesetzt wird ; ἵππους ἀτίταλλ' ἐπὶ φάτνῃ Il. 5.271 ; ἵππους μὲν κατέδησαν φάτνῃ ἐφ' ἱππείῃ 10.568, u. öfter ; φάτναι Ζηνὸς ἀρχαῖαι Pind. Ol. 13.92 ; Eur. Hipp. 1240 u. öfter ; Ar. Nub. 13 ; πρὸς τὴν φάτνην τοὺς ἵππους στήσας Plat. Phaedr. 247e. – Eine andere Form war πάθνη, die auf πατέομαι, πάσασθαι führt.
2) wegen der Aehnlichkeit die Fächer u. Vertiefungen einer getäfelten Decke, lacunaria, DS. 1.66.

φάτνη, -ης, ἡ
[in LXX for אֵבוּס, etc. ;]
a manger: Luk.2:7, 12 2:16 13:15 (see DB, iii, 234a, DCG, ii, 111a),†
(AS)