Bailly
ου (ὁ) :
I tout ligament tendu
ou pouvant se tendre,
particul. : 1 corde, cordage, câble, ESCHL.
fr. 175 ; 2 sangle de lit, HDT.
9, 118 ; AR.
Eq. 532 ; PLAT.
Leg. 945 c ;
3 cordage pour le jeu d’une machine, PLUT.
Marc. 15 ; en gén. organe moteur (faisceau de fibres tordues) d’une machine de jet ;
p. ext. ressort
ou détente balistique, HÉRON, PHIL. BYZ. ;
4 fil tordu pour les mailles d’un filet, XÉN.
Cyn. 10, 2 ; 5 muscle, tendon, HPC.
Art. 788 ; II action de tendre,
càd. : 1 tension (des cordes de la lyre) A. PL.
220 ; d’armes, HDT.
7, 36 ; AR.
Eq. 532 ; πληγῆς, PLUT.
Mar. 20, application d’un coup, coup asséné ;
fig. tension des ressorts de l’âme, PLUT.
Brut. 32 ; contention de l’esprit, CLÉANTH. (PLUT.
M. 1034 d) ; teneur (d’une course, d’un effort,
etc.) PD.
O. 10, 76 ; PLUT.
Dem. 13 ; 2 p. suite, intensité, force, vigueur, énergie,
en parl. du corps, joint à ἰσχύς, LUC.
Anach. 25 ; du souffle, LUC.
Dem. enc. 7 ; d’un remède, HPC.
1278, 48 ; du style, DH.
Isocr. 13 ; LGN
9, 13, etc. ; de l’âme, CLÉANTH. (PLUT.
M. 1034 d) ;
des sentiments (colère,
etc.) PLUT.
Brut. 24, etc. ; 3 t. de mus. mode (dorien, lydien, phrygien), PLUT.
M. 1134 a,
1135 a,
etc. ; en parl. de la voix, ton (aigu, grave,
etc.) XÉN.
Cyn. 6, 20 ; PLAT.
Rsp. 617 d ; ARSTT.
Rhet. 3, 12, 4 ; au plur. ARSTT.
Aud. 65 ; en parl. d’un instrument de musique, PLUT.
M. 827 b,
etc. ; fig. en parl. de couleur, PLUT.
M. 563 e ;
4 t. de métr. rythme
ou mesure d’un vers : ἑξάμετρος, HDT.
1, 47, 62 ; 5, 60, rythme de six mesures, vers hexamètre ;
5 t. de gr. accentuation, accent tonique, GRAMM.
Étym. τείνω.
Bailly 2020 Hugo Chávez Gérard Gréco, André Charbonnet, Mark De Wilde, Bernard Maréchal & contributeurs / Licence Creative Commons Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification — « CC BY-NC-ND 4.0 »
LSJ
ὁ, (< τείνω) that by which a thing is stretched, or that which can itself be stretched, cord, brace, band, οἱ τ. τῶν κλινέων the cords of beds or chairs, Hdt. 9.118, cf. Ar. Eq. 532 (anap.), Philippid. 12, Michel 832.48 (Samos, iv BC); sg., bedcords, Ar. Lys. 923; ὠμολίνου μακροὶ τόνοι A. Fr. 206; ἐκ τριῶν τ. of three plies or strands, of ropes, X. Cyn. 10.2. in animals, τόνοι are sinews or tendons, Hp. Art. 11 (= nerves acc. to Gal. 18(1).380); — of pneumogastric nerves, Ruf. Onom. 158. in machines, twisted skeins of gut in torsion-engines, Ph. Bel. 65.34, al., Hero Bel. 83.4, Plu. Marc.. 15. in the γαστραφέτης, = αἱ ἐκ τῶν ἄκρων κάμψεις, Hero Bel. 75.7. in dockyard equipment, ὑποζωμάτων τέτταρας τόνους ἐγ νεωρίων IG2². 1673.12; τ. αἰχμάλωτοι ib. 1610.23; τ. αἰχμάλωτος ἀδόκιμος ib. 1613.282.
row or line of pillars, ib. 1668.48.
stretching, tightening, straining, strain, tension, ὁ τ. τῶν ὅπλων Hdt. 7.36; power of contracting muscles, Sor. 1.112; τ. καὶ ῥώμη Id. 2.48; τὸν τῆς ὁλκῆς τ. ὑπεκλῦσαι diminish the strength of the pull, ib. 61. of sounds, raising of the voice, Aeschin. 3.209, 210, D. 18.280, Phld. Lib. p. 19 O., etc. ; hence, pitch of the voice, Pl. R. 617b, Arist. Phgn. 807a17, etc. ; including volume, τόνοι φωνῆς· ὀξύ, βαρύ, μικρόν, μέγα X. Cyn. 6.20; κλαυθμυρίσαι μετὰ τόνου τοῦ προσήκοντος, of a new-born baby, Sor. 1.79; τῷ αὐτῷ τ. εἰπεῖν Arist. Rh. 1413b31; ἐν τ. ἀνιεμένοις καὶ βαρέσι Id. Aud. 804a26; τὴν φωνὴν καὶ τὸν τ. ἐξάραντα Hieronym. ap. D.H. Isoc. 13 (cf. Phld. Rh. 1.198 S.); σῴζειν τὸν τ. Longin. 9.13; pl., Phld. Rh. 1.196S. ; of a musical instrument, Plu. 2.827b, etc. ; diatonic scale, APl. 4.220 (Antip.); metaph of colour, ΄values΄, Plin. HN 35.29.
pitch or accent of a word or syllable, Arist. Rh. 1403b29, D.T. 629.27, A.D. Pron. 8.8, al., Gal. 16.495 (the meaning of the Adv. τόνῳ mentioned by A.D. Adv. 167.2 is not given by him (= λίαν, Hsch.); τόνῳ, = μετὰ προθυμίας ἰσχυρᾶς, was read by Gal. (16.585) in Hp. Prorrh. 1.36 (ξὺν τόνῳ or ξὺν πόνῳ codd. Hp.)).
measure or metre, ἐν ἑξαμέτρῳ τ. Hdt. 1.47, 62, 5.60; ἐν τριμέτρῳ τ. Id. 1.174. in Musical writers, key, Aristox. Harm. 2 p. 37M., Plu. 2.1134a, 1135a, etc.
mental or physical exertion, τ. ἀμφ’ ἀρετῆς, i.e. in praising it, Xenoph. 1.20; bodily energy, ἰσχὺς καὶ τ. Luc. Anach. 25, cf. 27; συστρέψαι τὸν τ. (by massage) Gal. 6.91; generally, force, intensity, Plu. Demetr. 21, 2.563f, etc. ; τ. ὀργῆς Id. Brut. 34; τ. πνεύματος Luc. Dem. Enc. 7; ὁ τ. τῆς φαρμακείης its efficiency, Hp. Ep. 16; τ. δυνάμεων, title of a work by Heras, Gal. 13.416; τ. σοφιστικός Eun. VS p. 497B. in Stoic Philos., ΄tension΄, force, in Nature and Man, πληγὴ πυρὸς ὁ τόνος ἐστί, κἂν ἱκανὸς ἐν τῇ ψυχῇ γένηται πρὸς τὸ ἐπιτελεῖν τὰ ἐπιβάλλοντα, ἰσχὺς καλεῖται καὶ κράτος Cleanth. Stoic. 1.128; ὁ ζωτικὸς τ. Stoic. 2.235, Gal. 6.321; αἰσθητικὸς τ. Stoic. 2.215; συνεκτικὸς τ. the tension which holds the universe together, ib. 134. metaph, tenor of one΄s way, course, εὐθὺν τ. τρέχειν Pi. O. 10 (11).64; ἕνα τόνον ἔχειν Plu. Dem. 13.
quarter of a city, IG 12(5).872.36, al. (Tenos).
Liddell-Scott-Jones, Greek-English Lexicon (9th ed., 1940)
Pape
ὁ,
1) das, womit Etwas gespannt, straff angezogen, oder was selbst angespannt werden kann, Strick, Seil, Tau, Her. 7.36, wie Aesch. frg. 175 ; Bettgurt, Ar. Eq. 530 ; τόνοι τῶν κλινέων, Her. 9.118 ; οὓς τόνους τε καὶ ὑποζώματα προσαγορεύομεν, Plat. Legg. XII.945c ; Tiersehne, Flechse, Hippocr. die einzelnen Fäden, aus welchen die Stricke gedreht sind, ἐκ τριῶν τόνων, dreidrähtig, Xen. Cyn. 10.2.
2) das Spannen, Anspannen, Anstrengen, ὅπλων, Her. 7.36, die Anspannung, Anstrengung, bes. der Stimme, τῆς φωνῆς, Dem. 18.280 ; πνεύματος, Parm. 1 (IX.342); dah.
a) der Ton, sowohl von der menschlichen Stimme, als von Instrumenten.
b) der Ton od. die Betonung eines Wortes, der Akzent, Gramm.
c) τόνος ἑξάμετρος, das hexametrische Versmaß, Her. 1.47, 62, 5.60 ; τρίμετρος, der Trimeter, 1.174. – Uebh. Nachdruck, Kraft, Plut. Demetr. 21 ; ὀργῆς, Brut. 34 ; aber τόνον ἔχειν ἕνα ist = unum tenorem tenere, Dem. 13.
Pape, Griechisch-deutsches Handwörterbuch (3. Aufl., 1914)