[ῑ] (f. τρίψω, ao. ἔτριψα, pf. inus. ; pass. f. τριφθήσομαι ; f.2 τριϐήσομαι, ao.1 ἐτρίφθην, ao.2 ἐτρίϐην [ῐ], pf. τέτριμμαι) :
   I frotter :
      1 en gén. τρίϐειν ἑαυτόν, PLUT. M. 201 c, se frotter soi-même ; τρ. τὴν κεφαλήν, ESCHN. F. leg. § 49 Baiter-Sauppe, se gratter la tête, comme signe d’embarras ; τρ. τὸ σκέλος, PLAT. Phæd. 50 b, frotter la jambe ; ταῖς χερσὶ τρ. τρίχας, XÉN. Eq. 5, 5, frotter la crinière avec ses mains ; au pass. χρυσὸς τριϐόμενος βασάνῳ, THGN. 450, or frotté sur la pierre de touche ;
      2 triturer, broyer : φάρμακον, PLAT. Euthyd. 299 b, triturer un médicament ; μέλαν, DÉM. 313, 11, broyer du noir (pour écrire) ; κάρυα καὶ ἀμύγδαλα, ATH. 648 a, broyer des noix et des amandes ; ὕλη τριφθεῖσα, THC. 2, 77, forêt enflammée par le frottement produit par le vent ; particul. triturer (le blé) avec un cylindre (pour l’égrener) IL. 20, 496 ; pétrir de la farine, ARSTT. Probl. 21, 22 ; μοχλὸν τρίϐειν ἐν ὀφθαλμῷ, OD. 9, 333, frotter, càd. tourner le pieu dans l’œil (du Cyclope) ;
      3 au sens obscène, c. βινεῖν, ZÉNOB. (SEXT. P. 3, 246), etc. ;
   II user par le frottement :
      1 au propre, au pass. être usé, HDT. 2, 93 ; ANTH. 7, 480 ; en parl. de vêtements (v. τρίϐων) ; de chaussures, PLUT. M. 680 a ; en parl. d’une route, d’un chemin : ἀτραπὸς τετριμμένη, AR. Ran. 123, chemin battu, fréquenté ; αἱ τετριμμέναι (s.-e. ὁδοί) DH. Thuc. 9, 7, les chemins battus ; p. anal. μεσσόθι δὲ τρίϐει μέγαν οὐρανόν (κριός) ARAT. 231, le Bélier erre à travers le ciel ; cf. ANTH. 9, 34 ;
      2 fig. en parl. de personnes, user, miner, affaiblir, exténuer ; σκολιῇσι δίκῃσι ἀλλήλους τρίϐουσι, HÉS. O. 249, ils se minent les uns les autres par des procès où règne la fourberie ; τρ. ἀμφοτέρους, THC. 8, 56, épuiser les deux partis ; joint à μαραίνειν, PLUT. Cæs. 40 ; τρίϐεσθαι κακοῖσι, IL. 23, 735, être consumé ou épuisé par des souffrances ; τριϐόμενος λεώς, HDT. 2, 124, peuple maltraité ; de même en parl. d’une ville, d’un pays, THC. 6, 18 ; 7, 42 ;
      3 en parl. de choses (argent, bien) consumer, dévorer, dissiper, HDT. 2, 37 ; au pass. TH. C.P. 2, 4, 6 ;
      4 user par l’exercice, d’où pratiquer ; au pass. s’exercer, être exercé : πολέμῳ, HDT. 3, 134, à la guerre ; ἀμφ᾽ ἀρετῇ, THGN. 465, à la pratique de la vertu ;
      5 user peu à peu, exercer : βίον, SOPH. El. 602 ; EUR. Her. 86 ; DH. 1, 56, sa vie, traîner péniblement sa vie ; ὀνόματα τετριμμένα, DH. Comp. 25, expressions vulgaires ou prosaïques ; ἡ τετριμμένη διάλεκτος, DH. Thuc. 23, 4, le dialecte vulgaire ;
      6 user par des délais, traîner en longueur, différer : θυραίαν (τριϐὴν) τρ. ESCHL. Ag. 1055, s’arrêter, séjourner devant la porte ; τρ. τὸν πόλεμον, POL. 2, 63, 4 ; τὸν πόλεμον χρόνῳ, PLUT. Cam. 37, traîner la guerre en longueur ; τὸν χρόνον, PLUT. Luc. 8, traîner le temps en longueur ; abs. différer, traîner le temps en longueur, THC. 7, 48 ; DÉM. 678, 10 ; au pass. être retardé, s’arrêter, PLUT. Flam. 15, Pomp. 41, etc. ;

Moy. frotter sa souillure : χρηστηρίοις ἐν τοῖσδε τρίϐεσθαι μύσος, ESCHL. Eum. 195, (il ne convient pas) que des êtres impurs souillent ce temple prophétique.

➳ Act. prés. sbj. 1 pl. dor. τρίϐωμες, THCR. Idyl. 7, 123 ; inf. τριϐέμεναι, IL. 20, 496. Impf. itér. 3 sg. τρίϐεσκε, A.RH. 2, 480. Pf. pass. 3 pl. ion. τετρίφαται [ᾰ] HDT. 2, 93. Moy. f. au sens pass. τρίψομαι, THC. 6, 18 ; 7, 42.

Étym. R. indo-europ. *terh₁-, frotter ; cf. τείρω, lat. terō, d’où trīvī, trītum.

Hes. Op. 251, etc. ; Ep. impf. τρίβεσκον A.R. 2.480; fut. τρίψω S. Fr. 483, (ἀπο-) Od. 17.232; aor. ἔτριψα Pherecr. 181; inf. τρῖψαι Od. 9.333, etc. ; pf. τέτριφα M.Ant 9.10, (συν-) Eub. 62; — Med., fut. τρίψομαι (προσ-) Antipho 4.2.8; aor. ἐτριψάμην Call. Lav. Pall. 25, A.D. Synt. 210.26; — Pass., fut. τριφθήσομαι App. BC 4.65, etc. ; τριβήσομαι Plu. Dio 25, (ἐκ-) S. OT 428, (κατα-) X. HG 5.44.60; also τετρίψομαι (ἐπι-) Ar. Pax 246; fut. Med. in pass. sense, Th. 6.18, 7.42; aor. ἐτρίφθην Id. 2.77, Hp. Epid. 5.6, Antiph. 102; (δια-) D. 19.164; more freq. aor.2 ἐτρίβην [ι] Arist. Pr. 893b40; (δι-) Th. 1.125; (ἐκ-) Hdt. 7.120; (ἐπ-) freq. in Ar., Th. 557, al. ; (κατ-) Pl. Lg. 678d; (συν-) Ar. Pax 71, etc. ; pf. τέτριμμαι Pl. Phd. 116d; Ion. 3 pl. τετρίφαται Hdt. 2.93. [ι only in pf. Act. and Pass., and fut. and aor.2 Pass.] : — rub, τριβέμεναι κρῖ, i.e.
thresh, thresh it out, because this was done by trampling under the feet of oxen, Il. 20.496; μοχλὸν τρῖψαι ἐν ὀφθαλμῷ work round the stake in his eye, Od. 9.333; χρυσὸν τριβόμενον βασάνῳ rubbed on a touchstone, so as to test its purity, Thgn. 450; τ. τὸ σκέλος rub the leg, Pl. Phd. 60b; τὰς τῆς ψώρας ἰάσεις τῷ τρίβειν Id. Phlb. 46a; τὸν ὀφθαλμόν Arist. Pr. 957a38; ἀμφορέως τὸν πύνδακα ib. 938a14; τ. τὴν κεφαλήν, in sign of perplexity, Aeschin. 2.49; ταῖς χερσὶ [τὰς τρίχας] τ. X. Eq. 5.5; τὸν πόδα μύροις τ. Eub. 108 (hex.); of a masseur, Gal. 6.151, 187; in blood-letting, Id. 15.784; — Med., χρηστηρίοις ἐν τοῖσδε… τρίβεσθαι μύσος rub one΄s pollution upon the shrines, pollute them with it, A. Eu. 195; — Pass., τετριμμένοι τὰ ἐπ’ ἀριστερὰ τῶν κεφαλέων Hdt. 2.93; ὕλη τριφθεῖσα ὑπ’ ἀνέμων πρὸς αὑτήν, so as to catch fire, Th. 2.77; ὀδόντες τριβόμενοι πρὸς ἀλλήλους Arist. PA 661b22.
bruise, pound, knead, κεδρίδας, [κώνειον], Ar. Th. 486, Pl. Phd. 117b; ἑλλεβόρου ἅμαξαν Id. Euthd. 299b; ποίαν IG4²(1).122.121 (Epid., iv BC); καταπλαυτόν, [μάζας], Ar. Pl. 717, Pax 8, 16; κάρυα καὶ ἀμύγδαλα εἰς θυείαν τ. Chrysipp.Tyan. ap. Ath. 14.648a, cf. Sor. 1.62, τὸ μέλαν grind, D. 18.258; — Pass., θυμιήματα τετριμμένα Hdt. 2.86; ἄρτοι σφόδρα τετριμμένοι Arist. Pr. 929a17, cf. b8; μηδὲν τετριμμένον, ἀλλὰ τεθλασμένων ὁ χυλός Diocl. Fr. 138.
crush, βότρυν Arist. Fr. 571.
wear out clothes (cf. τρίβων¹), τῶν ὑποδημάτων τὰ τριβόμενα Plu. 2.680a; τελαμῶνες μὴ λίαν τετριμμένοι Sor. 1.83; of a road, wear or tread it smooth, ἀτραπὸς τετριμμένη ἡ διὰ θυείας, with a play on pounding in a mortar, Ar. Ra. 123; τὴν τετρ. ὥσπερ ὁδὸν ἐπὶ τὸν μακάριον βίον Phld. Rh. 1.260 S. ; τρίβει οὐρανόν goes his way through heaven (cf. τρίβος), Arat. 231; τ. κύματα, of a ship, AP 9.34 (Antiphil.); πόδας τρίβειν Theoc. 7.123. of Time, wear away, spend, δυστυχῆ τ. βίον S. El. 602; νησιώτην τ. βίον E. Heracl. 84; γεωργὸν βίον τ. Ar. Pax 589 (lyr.); ὀδυνηρότερον τρίψεις βίοτον Id. Pl. 526 (anap.); τ. πόλεμον prolong a war, Plb. 2.63.4; abs., waste time, tarry, A. Ag. 1056, D. 23.173 vulg. (διατρ. cod. S); — Pass., ἐν τούτοις τρίβεται χρόνος ἐνίοτε μακρός Gal. 16.578; ἀμφισβήτησις… τρειβομένη πολλῶν ἐτῶν prolonged, OGI 502.3 (Aezani, ii AD).
waste or ravage a country, E. Hec. 1142. of persons, wear out, σκολιῇσι δίκῃσι ἀλλήλους τρίβουσι Hes. Op. 251; τρίβεσθαι κακοῖσι to be worn out by ills, Il. 23.735; ἄλλην γενεὰν τρίβειν θανάτοις A. Ag. 1573 (anap.); τ. ἀμφοτέρους wear them both out, Th. 8.56, cf. 7.48, Plu. Caes. 40; — Med., τρίψεσθαι αὐτὴν περὶ αὑτήν wear itself out by internal struggles, Th. 6.18, cf. 7.42; — Pass., τριβόμενος λεώς oppressed, Hdt. 2.124; πολέμιοι τριφθησόμενοι ἐν σφίσιν App. l.c. ; τρίβεσθαι μάτην τερὶ (ἐπὶ codd.) τὴν δίωξιν Plu. Pomp. 41. of money and property, waste, squander it, οὔτε τι τῶν οἰκηΐων τρίβουσι οὔτε δαπανῶνται Hdt. 2.37.
use constantly, κατώμοσα… μὴ πολὺν χρόνον θεοὺς ἔτι σκῆπτρα τἀμὰ τρίψειν Ar. Av. 636 (lyr.); κοινὰ ὀνόματα καὶ τετριμμένα D.H. Comp. 25; ἡ τετρ. καὶ κοινὴ διάλεκτος Id. Th. 23; τετρ. σχηματισμός in common use, A.D. Pron. 115.16, cf. S.E. M. 1.229. Pass., to be much busied or engrossed with a thing, πολέμῳ Hdt. 3.134; ἀμφ’ ἀρετῇ τ.
practise oneself in, use oneself to it, Thgn. 465; τρίβεσθαι περὶ τοὺς δυνατούς Philostr. VA 4.41; esp. in pf. part. Pass. τετριμμένος, practised, expert, ἔμπειροι καὶ τ. Phld. Rh. 2.281 S. ; οἱ ἐν ποήμασι τ. Id. Po. 5.21; τ. ἀκοή a trained, expert ear, ib. 24; πολεμικὸς καὶ τετρ. δι’ ὅπλων Plu. Eum. 11; ἀνὴρ φιλοπόνως ἐπὶ τῶν ἔργων τετρ. Gal. 15.585, cf. 623.

fut. τρίψω, aor. pass. ἐτρίφθην, Thuc. 2.77, gew. ἐτρίβην [in diesem temp. mit kurzem ι], fut. pass. τρίψομαι, 6.18, 7.42 ; – reiben ; τριβέμεναι κρῖ λευκὸν ἐν ἀλωῇ, Il. 20.496, dreschen, eigtl. ausreiben, das Korn wurde mit Walzen ausgedroschen ; μοχλὸν τρῖψαι ἐν ὀφθαλμῷ, herumdrehen, Od. 9.333 ; χρυσὸν βασάνῳ, Gold am Probierstein reiben, um seine Reinheit auszumitteln, Theogn. 450 ; sp.D., φάρμακον Strat. 11 (XII.13); Plat. Phaed. 117b u. öfter, ἔτριψε τῇ χειρὶ τὸ σκέλος Phaed. 60b. – Bes. abreiben, abnutzen, abtragen, τετριμμένοι τὰ ἐπ' ἀριστερὰ τῶν κεφαλέων, Her. 2.93 ; bes. von Kleidern und von Wegen, δίκτυον τριβέν Ep.adesp. 129 (VI.24), ἀτραπὸς τετριμμένη Ar. Ran. 123. – Dah. von Personen aufreiben, entkräften, schwächen, μηδὲ τρίβεσθε κακοῖσιν, nutzt eure Kräfte nicht ab, Il. 23.735 ; ἀλλήλους τρίβουσι σκολιῇσι δίκῃσι Hes. O. 251, sie reiben einander od. ihr Vermögen durch Rechtshändel auf ; τριβόμενος λαός, Her. 2.124, ein gemißhandeltes Volk ; Geld und Gut aufzehren, mit δαπανᾶσθαι vrbdn, 2.37 ; ἄλλην γενεὰν τρίβειν θανάτοις αὐθένταισιν, Aesch. Ag. 1554 ; Thuc. a.a.O. und öfter ; τῶν στρατιωτῶν τετριμμένων ὑπὸ τῆς κακοπαθείας, Pol. 10.13.11 ; τριβέντες ὑπὸ τύφου, Luc. Paras. 52.
Pass. sich verweilen, Aesch. Eum. 186 ; sich mit einer Sache viel beschäftigen, sich darin üben, πολέμῳ, Her. 3.124 ; ἀμφ' ἀρετῇ, Theogn. 465. – Später auch so im act., τί, Etwas treiben, üben, βίον, eine Lebensart führen, z.B. δυστυχῆ, ein unglückliches Leben führen, Soph. El. 592 ; νησιώτην, Eur. Heracl. 86 ; γεωργικόν, Ar. Pax 576 ; λυπηρόν, Dion.Hal. 1.56 ; aber πόλεμον τρίβειν, einen Krieg in die Länge ziehen, Pol. 2.63.4 ; Iulian. Caes. 19.10.

1. to rub: to rub or thresh corn, [Iliad by Homer (8th/7th c.BC)]; μοχλὸν τρῖψαι ἐν ὀφθαλμῶι to work round the stake in his eye, [Odyssey by Homer (8th/7th c.BC)]; χρυσὸν βασάνωι τρ. to rub it on a touchstone, so as to test its purity (compare παρατρίβω), [Theognis Elegiacus (Refs 6th c.BC)]:—;Mid., χρηστηρίοις ἐν τοῖσδε τρίβεσθαι μύσος to rub one's pollution upon these shrines, pollute them with it, [Aeschulus Tragicus (6th/5th c.BC)]
2. to rub down, grind, pound , [Aristophanes Comicus (5th/4th c.BC)], etc.
3. to crush , βότρυν [Aristophanes Comicus (5th/4th c.BC)]
4. to wear out by rubbing : Pass., of a road, to wear or tread it smooth , ἀτραπὸς τετριμμένη [Aristophanes Comicus (5th/4th c.BC)]
5. of Time, to wear away, spend , Lat. terere vitam, [Sophocles Tragicus (Refs 5th c.BC), Euripides (Refs 5th c.BC)]:—; absolute to waste time, tarry , [Aeschulus Tragicus (6th/5th c.BC)]
6. to waste or ravage a country, [Euripides (Refs 5th c.BC)]
7. metaphorically,
8. of persons, to wear out , [Hesiod (8th/7th c.BC)]: Pass. to be worn out , [Iliad by Homer (8th/7th c.BC), Thucydides (Refs 5th c.BC)]:—;Mid., τρίψεσθαι αὐτὴν περὶ αὑτήν to wear itself out by internal struggles, [Thucydides (Refs 5th c.BC)]:—;Pass., τριβόμενος ληός an oppressed people, [Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC)]
9. of money and property, to waste, squander it, [Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC)]
10. to use constantly , [Aristophanes Comicus (5th/4th c.BC)]
11. Pass. to be much busied or engrossed with a thing, [Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC)] (ML)