ης (ἡ) [ρᾰ] table à quatre pieds, d’où table, particul. :
   I table à manger, OD. 1, 109, etc. ; τρ. ξενίη, OD. 14, 158 ; 17, 155, etc. ; ESCHL. Ag. 401, etc. table de l’hospitalité, table hospitalière ; τράπεζαν κοσμεῖν, XÉN. Cyr. 8, 2, 5, préparer la table, càd. le repas ; τράπεζαν παρατιθέναι, HDT. 6, 139, mettre la table devant qqn ; εἰσφέρειν, AR. Vesp. 1216, apporter la table ; τράπεζας αἴρειν, MÉN. (SUID.) ; COM. (ATH. 642 f, etc.) dresser la table ; ἀπαίρειν, PLAT. COM. (ATH. 665 b), etc. ; ἀφαιρεῖν, OD. 19, 61 ; XÉN. Conv. 2, 1, enlever la table ; p. suite, mets qu’on sert sur la table, aliments, nourriture, HDT. 1, 162 ; THC. 1, 130 ; PLAT. Rsp. 404 d ; LUC. D. mort. 9, 2, etc. ; δεύτεραι τράπεζαι, COM. (ATH. 639 b, etc.) ; PLUT. M. 133 e, tables du second service, càd. dessert ;
   II table ou comptoir de marchand, PLAT. Ap. 17 c, etc. ; PLUT. M. 643 a, etc. ; particul. comptoir de changeur ou de banquier, LYS. 114, 37, etc. ; ἡ ἐργασία ἡ τῆς τραπέζης, DÉM. 946, 4, trafic de banque, métier de changeur ; ἡ ἐγγύη ἡ ἐπὶ τὴν τράπεζαν, DÉM. 895, 15, etc. caution de banque ; τράπεζαν κατασκευάζεσθαι, IS. fr. 2, 3, dresser un comptoir de changeur, ouvrir une maison de banque ; τρ. ἀνασκευάζεσθαι, DÉM. 895, 5, enlever le comptoir, càd. faire banqueroute ; οἱ ἐπὶ ταῖς τραπέζαις, ISOCR. 358 b, les changeurs, les banquiers ;
   III toute surface plane et carrée, particul. :
      1 tablette sur laquelle se trouvent des travaux en relief, PAUS. 8, 31, 3 ;
      2 table sur laquelle on exposait en vente les esclaves, AR. (POLL. 7, 11) ;
      3 pierre tumulaire plate, PLUT. M. 828 c, 838 c, 842 e ;
      4 tablette ou plaque avec inscription, ORACL. (DÉM. 531, 21) ;
      5 table de catapulte, plancher du bâti des engins παλίντονα, HÉRON Bel. 135 ;
      6 parties plates du corps, càd. partie des omoplates, POLL. 2, 177 ; partie supérieure et plate des dents molaires, POLL. 2, 93 ; surface plane du foie, NIC. Th. 560 ; POLYEN 4, 29.

➳ Dor. n. pl. τράπεσδαι, ALCM. 74 b.

Étym. p. proto-grec *t(w)r̥-ped-ϳa-, de indo-europ. *k^wtur-ped-ih₂-, ayant quatre pieds ; v. τέσσαρες et πούς.

ης, ἡ, Dor. τράπεσδα Alcm. 74b : — table, esp.
dining-table, eating-table, freq. in Hom., Τηλεμάχοιο τ., ἐμὴ τ., Od. 17.333, 447, cf. IG1². 330.4, Men. 518.2; τ. παραθεῖναι Hdt. 6.139, Alex. 171; παρέκειτο τ. Il. 24.476; τ. εἰσφέρειν, ἐπάγειν, Ar. V. 1216, Anaxandr. 2 (but ἐσῄρετο is prob. cj.); ἡ τ. εἰσῄρετο Ar. Ra. 518; τ. ἀφαιρεῖν Od. 19.61, X. Smp. 2.1 (Pass.); αἴρειν Men. 273, cf. 451; ἐκφέρειν Pl.Com. 69.2; ξενίη τ. the hospitable board, ἴστω Ζεύς… ξενίη τε τ. Od. 14.158, cf. 21.28; ᾔσχυνε ξενίαν τ. κλοπαῖσι A. Ag. 401 (lyr.), cf. 701 (lyr.); ὅρκον μέγαν, ἅλας τε καὶ τράπεζαν Archil. 96, cf. Wilcken Chr. 11.58 (ii BC); ἡ ξενικὴ τ. Aeschin. 3.224; τοὺς τῆς πόλεως ἅλας καὶ τὴν δημοσίαν τ. Id. 2.22; δέξασθαι τραπέζῃ καὶ κοίτῃ entertain at bed and board, Hdt. 5.20; κοίτης μεθέξουσα καὶ τραπέζης μόνον Plu. Brut. 13; ἐπὶ τὰς αὐτὰς τ. ἰέναι Antipho 2.1.10; τράπεζαν Περσικὴν παρετίθετο he kept a table in the Persian fashion, Th. 1.130; τ. κοσμεῖν X. Cyr. 8.2.6, etc. ; εἰς ἀλλοτρίαν τ. ἀποβλέπειν live at other men΄s table, at their expense, Id. An. 7.2.33; τὴν τ. ἀνατρέπειν upset the table, D. 19.198; prov. of a spendthrift, And. 1.130; table dedicated to the gods, on which meats and offerings were set out, IG1². 190.4, 840.19, 2². 1245.6, 1534.163, 1933.2, Din. 3.2; τ. ἱερά PCair. Zen. 708 (iii BC); ἐπὶ τὴν τ. τῶν Διοσκόρων ib. 569.24 (iii BC); τ. Κυρίου, τ. δαιμονίων, 1 Ep. Cor. 10.21.
table, as implying what is upon it, meal, ἄνομος τ. Hdt. 1.162, cf. E. Alc. 2, X. An. 7.3.22; also βορᾶς τ. S. OT 1464; Συρακοσίων τ., prov. of luxurious living, Ar. Fr. 216, cf. Pl. R. 404d; Σικελικαὶ τ. prov. ap. Jul. Or. 6.203a; πολυτελὴς τ. Epicur. Ep. 3 p. 64U. ; δεύτεραι τ. the second course, Plu. 2.133e, Ath. 14.639b; cf. τράγημα.
money-changer΄s counter, ἐν ἀγορᾷ ἐπὶ τῶν τ. Pl. Ap. 17c, cf. Plu. 2.70f; αἱ τ. τῶν κολλυβιστῶν Ev. Matt. 21.12; most freq.
bank, Lys 9.5, etc. ; ἡ ἐργασία ἡ τῆς τ. the right to operate the bank, D. 36.6; ἡ ἐγγύη ἡ ἐπὶ τὴν τ. security given to the bank, Id. 33.10; δοῦναι ἀργύριον ἐπὶ τ. Ev. Luc. 19.23; τὸ ἐπὶ τὴν τ. χρέως D. 33.24; οἱ ἐπὶ ταῖς τ.
bankers, Isoc. 17.2; κατασκευάζεσθαι τράπεζαν set up a bank, Is. Fr. 66; τῆς τ. ἀνασκευασθείσης the bank having been broken, D. 33.9; δημοσία τ. public bank at Delos, IG2². 2336.180 (i BC); in Egypt, POxy. 835 (Aug.), etc. ; βασιλικὴ τ. in Egypt, PEleph. 27.22 (iii BC), PTeb. 27.70 (ii BC), etc. ; χειριστὴς τῆς ἐν τῇ Πολέμωνος μερίδι τ. PEnteux. 38.1 (iii BC); opp. ἰδιωτικὴ τ. POxy. 305 (i AD), etc. ; κολλυβιστικαὶ τ. ib. 1411.4 (iii AD).
any table or flat surface on which a thing rests; as, cross bench in which the mast is fixed, Sch. Il. 15.729; τ. δολωνική, v. δολωνικός.
platform on which slaves were exposed for sale, Ar. Fr. 874.
tablet or slab with a relief or inscription, τ. χαλκῆ Orac. ap. D. 21.53, cf. Paus. 8.31.3; at a tomb, Plu. 2.838c.
plinth of a statue, CIG 4702.7 (Egypt, iv BC). lamp-stand, PSI 4.428.39 (iii BC).
nether millstone, BGU 251.17 (i AD), Poll. 7.19.
part of a torsion engine, prob. the plinth, Ph. Bel. 54.2, Hero Bel. 100.1.
part of the liver, Nic. Th. 560, Polyaen. 4.20, Ruf. Onom. 180.
shoulder-blade, Poll. 2.177.
grinding surface of the teeth, ib. 93, Ruf. Onom. 54. (The word is shortd. from τετράπεζα· hence the question καὶ πόθεν ἐγὼ τρίπουν τ. λήψομαι· as if this were an absurdity, Ar. Fr. 530; τ. τρισκελεῖς Cratin. 301; — so τρίπεζα, τρέπεδδα, of three-legged tables.)

ἡ (von den Alten entweder von τρίπεζα od. von τετράπεζα abgeleitet, je nachdem man Tische von drei oder vier Füßen annahm ; Letzteres ist wahrscheinlicher), der Tisch, die Tafel ; bes.
   1) der Eßtisch ; oft bei Hom., bei dem jeder Gast seinen eigenen Tisch vor sich hat, Od. 17.333, 447, 22.74 ; ξενίη τράπεζα, der gastliche Tisch, an dem der Gast freundliche Aufnahme findet, als Symbol des Gastrechts so heilig geachtet, daß man dabei schwor, Od. 14.158, 21.28 u. sonst ; ᾔσχυνε ξενίαν τράπεζαν κλοπαῖσι γυναικός, Aesch. Ag. 390. – das, was auf den Tisch gesetzt wird, das Essen selbst ; Her. 1.162 ; τράπεζαν Περσικὴν παρετίθετο, Thuc. 1.130, etwa »er führte einen persischen Tisch« ; Συρακοσία, Plat. Rep. III.404d ; Xen. verbindet ἀποδίδωμι τοὺς φίλους καὶ τοὺς θεράποντας καὶ τράπεζαν, σὺν οἵᾳπερ ἐζῆτε, Cyr. 2.2.26 ; τράπεζαν ἐν τοῖς μαζοῖς οὖσαν, Ach.Tat. 1.10.
   2) der Wechslertisch ; denn die Wechsler der Alten trieben ihr Geschäft auf einem Tische auf dem Markte ; τράπεζαν κατασκευάζεσθαι, eine Wechselbank anlegen, Isae. frg. 2.3 ; ἐν ἀγορᾷ ἐπὶ τῶν τραπεζῶν, Plat. Apol. 17c ; τραπέζης ἀνασκευασθείσης, eigtl., nachdem der Tisch abgebrochen, d.i. nachdem er Bankerott gemacht hatte, Dem. 33.9 ; ἀποστερῆσαι τὸ ἐπὶ τὴν τράπεζαν χρέος, ib. 24 ; τὴν τράπεζαν ἀνατρέπειν, Andoc. 1.130 ; ἡ δημοσία τρ., Inscr. 123.
   3) übh. Tafel, Fläche, auf der Etwas ruht, z.B. der Stuhl, in welchem das Unterteil des Mastbaumes steht ; der Ort, auf welchem die Sklaven zum Verkauf ausstehen, Sp. – Der viereckig behauene Leichenstein, Plut. X oratt. 4 p. 241. – Der Altar, Greg.Naz. epigr. (VIII.oft). – ein Teil der Leber, Nic. Ther. 560 ; Polyaen. 4.29.

τράπεζα, -ης, ἡ
[in LXX chiefly for שֻׁלְחָן, also for לֶחֶם, etc. ;]
__1. a table, dining-table: Mat.15:27, Mrk.7:28, Luk.16:21 19:23 22:21, 30; of the table of shewbread, Heb.9:2. By meton., of food provided (see DB, iv, 670 a): Act.16:34, Rom.11:9' (LXX) 1Co.10:21; διακονεῖν ταῖς τ., Act.6:2 (cf. Page, in l, but see infr.).
__2. A money-changer's table, a bank (Dem., Arist., al.): Mat.21:12, Mrk.11:15, Luk.19:23, Jhn.2:15; so also accusative to Dr. Field (Notes, 113), Act.6:2 (but see supr.).†
(AS)