'εῖα, ύ [ᾰ]
A adj. vite, rapide : d’où :
   I vite, rapide, qui marche, court ou vole rapidement, abs. IL. 17, 709 ; 18, 69 ; avec un acc. : πόδας ταχύς, IL. 13, 482 ; 18, 2, etc. aux pieds agiles ; avec un inf. θείειν ταχύς, IL. 16, 186 ; OD. 3, 112, etc. prompt à courir ; avec un verbe au sens d’un adv. : ταχέες δ' ἱππῆες ἄγερθεν, IL. 23, 287, les conducteurs de chars se rassemblèrent promptement ; ὁρμάσθω ταχύς, SOPH. Ph. 526, qu’il aille rapidement ; ταχὺς βέϐηκεν, SOPH. Ant. 766, il est venu rapidement ; en parl. d’animaux (cheval, IL. 23, 347 ; chiens, IL. 3, 26 ; cerf, IL. 8, 248, etc.) ; en parl. de choses : ταχέες πόδες, IL. 6, 514, etc. ; OD. 13, 261, pieds agiles ; ταχέα πτερά, AR. Av. 1453, ailes rapides ; τ. ἰός, IL. 4, 94, ou ὀϊστός, OD. 22, 3, trait rapide ; ταχεῖαι νῆες, HDT. 8, 13 ; ou τριήρεις, THC. 6, 43, navires bons voiliers ; τὸ ταχύ, XÉN. Eq. 7, 18 ; 9, 3, mouvement rapide, course rapide ;
   II qui se produit ou survient rapidement, en parl. de choses : ταχὺς ᾅδης, EUR. Hipp. 1047, mort rapide ; τ. πόλεμος, THC. 4, 55 ; 6, 45, guerre qui survient vite ou soudain ; τ. μεταϐολή, PLAT. Rsp. 553 d, changement subit ; τ. φυγή, THC. 4, 44, fuite hâtive ;
   III pressé, en parl. de messagers, IL. 24, 292 ; OD. 15, 526 ; d’où en mauv. part, précipité, trop prompt : avec un inf. βλάπτειν ταχύς, AR. Ran. 1428, prompt à nuire ; φρονεῖν ταχεῖς, SOPH. O.R. 617, prompts à penser, à concevoir : ταχεῖς ἰέναι ἐς τοὺς πολέμους, THC. 1, 118, prompts à se jeter dans des guerres ; cf. THC. 1, 132 ;
   IV rapide, bref, court : ταχεῖα, (s.-e. ὁδός) court, AR. Ran. 127, chemin court ; τὴν ταχίστην (ὁδόν) XÉN. An. 1, 2, 20, etc. ; ou abs. τὴν ταχίστην, HDT. 1, 24 ; 7, 3, etc. ; XÉN. An. 4, 3, 24, etc. par le chemin le plus court, càd. le plus rapidement possible ; διὰ ταχέων, THC. 1, 80 ; 3, 13, etc. ; XÉN. An. 1, 5, 9, etc. par les voies rapides, càd. en hâte, vite, bientôt ; ταχεῖ σὺν χρόνῳ, SOPH. O.C. 1602, en peu de temps ; ταχεῖα διήγησις, ARSTT. Rhet. 3, 16, peinture brève.

• Cp. θάσσων, att. θάττων, ων, ον (p. ταχίων, *τάχϳων, θάσσων) HOM. ATT. etc. ; ion. et réc. ταχύτερος, HDT. 3, 65 ; ARSTT. Mund. 4, etc. ; ion. ταχίων [ῑ] HPC. Mul. 1, 2. • Sup. τάχιστος, HDT. 1, 24, etc. ; THC. 2, 75, etc. ; XÉN. An. 1, 2, 20, etc. ; rar. ταχύτατος, PD. O. 1, 77 ;

B adv., ταχύ, rapidement, HDT. 1, 199 ; THC. 1, 81 ; SOPH. Ph. 349, etc. (v. ci-dessus la loc. adv. διὰ ταχέων).
• Cp. θᾶσσον, att. θᾶττον, HOM. ATT. ; ion. et réc. ταχύτερον, HDT. 4, 127 ; 9, 101 ; ARR. Ind. 9, etc. ; θᾶσσον adv. s’emploie :
      1 au sens d’un compar. propr. dit, plus vite, XÉN. Cyr. 5, 1, 15 ; An. 1, 5, 8, etc. ; θ. νοήματος, XÉN. Mem. 3, 4, 13, plus vite que la pensée ; λόγου θ. HLD. 4, 7, plus vite qu’on ne saurait le dire ;
      2 au sens d’un compar. abs. plutôt, SOPH. Ph. 631 ; peut-être, DL. 6, 54 ; plus vite qu’il ne faudrait, trop vite, un peu vite, IL. 2, 440 ; OD. 15, 201 ; 16, 130 ; HÉS. Sc. 92 ; SOPH. Aj. 581, etc. ;
      3 après un relat. ou une particule, au sens d’un superl. : ὅ τι θᾶσσον, THCR. Idyl. 24, 48, aussi vite que possible, le plus promptement possible ; ἐπειδὴ θᾶττον, ATT. ; ὅτε θ. ARSTT. H.A. 6, 6, 7 ; ὅταν θ. ARSTT. H.A. 9, 4, 5 ; ὡς θ. XÉN. Cyr. 3, 3, 57 ; ἐὰν θ. XÉN. Cyr. 3, 3, 20 ; ἢν θ. XÉN. An. 6, 3, 20, aussitôt que, dès que, etc. • Sup. τάχιστα, IL. 3, 102 ; ATT. ; ὡς δυνατόν ἐστι τάχιστα, XÉN. Cyr. 5, 4, 3 ; PLAT. Leg. 710 b, le plus promptement possible ; ὡς ἂν δύνωμαι τ. XÉN. Hell. 4, 1, 38 ; ᾗ ἂν δύναμαι τ. XÉN. Cyr. 7, 1, 9, le plus promptement que je pourrai ; ὡς ἠδύνατο τ. XÉN. Cyr. 3, 2, 14 ; ᾗ ἠδύνατο τ. XÉN. An. 1, 2, 4, le plus promptement qu’il pourrait ; p. suite, ellipt. ὡς τάχιστα, PD. O. 13, 112 ; HDT. 1, 19, 47, 65, etc. ; ATT. ; ὅπως τ. SOPH. O.R. 1410 ; ὅσον τ. ESCHL. Ch. 772, etc. ; SOPH. O.R. 1436, etc. ; ὅ τι τ. IL. 4, 193 ; 9, 659 ; THC. 3, 31, etc. ; XÉN. Cyr. 6, 2, 23, etc. le plus promptement possible ; avec une conjonction de temps : ἐπεὶ τάχιστα, aussitôt que, HDT. 1, 27, 75, etc. ; ESCHL. Pr. 199 ; XÉN. Cyr. 1, 5, 6 ; An. 6, 3, 11, etc. ; de même ἐπειδὴ τάχιστα, PLAT. Prot. 310 d, etc. ; ἐπεὰν τάχιστα, HDT. 4, 134, etc. ; ἐπὰν τ. XÉN. An. 4, 6, 9, etc. ; ἐπειδὰν τάχιστα, HDT. 8, 144 ; XÉN. Cyr. 1, 3, 14, etc. ; ὅταν τάχιστα, XÉN. Cyr. 4, 5, 33, etc. ; ὡς τάχιστα, (séparés par un ou plusieurs mots pour distinguer de ὡς τάχιστα adv. au sens ci-dessus) HDT. 1, 11, 47, 65, etc. ; XÉN. Cyr. 1, 3, 2 ; Mem. 1, 2, 16 ; Hell. 7, 2, 21, etc. ; ὅπως τάχιστα, ESCHL. Pr. 228, etc. ; SOPH. O.R. 1410, etc. ; avec un part. ἀπαλλαγεὶς γὰρ αὐτῶν τάχιστα, PLUT. Dem. 8, aussitôt qu’il s’en fut délivré ; cf. PLUT. Dem. 25, etc.

Étym. incert.

'

[ᾰ, ῠ], εῖα, ύ :
I. of motion, swift, fleet, opp. βραδύς,
1. of persons and animals, either abs., Il. 18.69, etc. ; or more fully, πόδας ταχύς 13.249, 482, 17.709, etc. ; ταχὺς ἔσκε θέειν Od. 17.308; θείειν τ. Il. 16.186, Od. 3.112; κύνες, ἔλαφος, πτώξ, ἵππος, Il. 3.26, 8.248, 17.676, 23.347, etc. ; οἰωνόν, ταχὺν ἄγγελον 24.292, cf. Od. 15.526; τ. βαδιστής a quick walker, E. Med. 1182; σφοδροὶ καὶ τ. X. Cyr. 2.1.31.
2. of things, τ. πόδες Il. 6.514, cf. Od. 13.261, etc. ; τ. ἰός, ὀϊστοί, Il. 4.94, Od. 22.3, etc. ; πτερά Ar. Av. 1453; ταχύτατα ἅρματα Pi. O. 1.77; νῆες, τριήρεις, Hdt. 8.23, Th. 6.43, etc. ; [ἴχνος] τὸ τοῦ ποδὸς μὲν βραδύ, τὸ τοῦ δὲ νοῦ ταχύ E. Ion 742.
II. of thought and purpose, quick, hasty, φρονεῖν γὰρ οἱ ταχεῖς οὐκ ἀσφαλεῖς S. OT 617; c. inf., βλάπτειν τ. Ar. Ra. 1428; τ. βουλεῦσαί τι ἀνήκεστον Th. 1.132, cf. 118, Luc. Dem. Enc. 12; also τ. πρὸς ὀργήν Plu. Cat. Mi. 1; τὸ ταχύ speed, haste, E. Ph. 452, X. Eq. 7.18, etc.
2. of actions, events, etc., rapid, sudden, πήδημα S. Aj. 833; ᾅδης, μόρος, E. Hipp. 1047, Mosch. 3.26; πόλεμος Th. 4.55, 6.45; φυγή Id. 4.44; μεταβολή Pl. R. 553d; short, τ. ἐλπίδες fleeting hopes, Pi. P. 1.83; ἐπαυρέσεις Th. 2.53; ἀτραπός Ar. Ra. 127; ταχεῖ σὺν χρόνῳ S. OC 1602; τ. διήγησις short, rapid, Arist. Rh. 1416b30.
B. Adv.,
1. regul.
ταχέως, quickly, opp. βραδέως, Il. 23.365, Hes. Th. 103, etc. ; — rarely in sense perhaps (cf. τάχα II), Plb. 16.25.8.
b.
early, Plu. 2.178e.
2. the Adv. is also expressed by periphr., διὰ ταχέων in haste, Th. 1.80, 3.13, Pl. Ap. 32d, X. An. 1.5.9; ἐκ ταχείας S. Tr. 395; cf. τάχος II.
3. neut.
ταχύ as Adv., Pi. P. 10.51, N. 1.51, S. Ph. 349, E. HF 885 (lyr.), Ar. Eq. 109, Gal. 16.665, etc. ; ἤδη ἤδη τ. τ. Sammelb. 4321.21, BGU 956.3 (both iii AD); ἄρτι ἄρτι τ. τ. Arch.Pap. 5.393 (ii AD); also τάχα.
4. the Adj. ταχύς is freq. construed with Verbs, where we should use the Adv., ταχέες δ’ ἱππῆες ἄγερθεν Il. 23.287; ταχεῖά γ’ ἦλθε χρησμῶν πρᾶξις A. Pers. 739; ὁρμάσθω ταχύς S. Ph. 526; δεῦρ’ ἀφίξεται τ. Id. OC 307; τ. χάρις διαρρεῖ Id. Aj. 1266, cf. Th. 2.75, 5.66.
C. Degrees of Comparison :
I. Comp. :
1. the form τᾰχύτερος, α, ον, is used by Hdt., ἐποίησα ταχύτερα ἢ σοφώτερα 3.65, cf. 7.194; also in Arist. Mu. 394b3, Arr. Ind. 9.6, Aret. SD 1.16, but not in good Att.; ταχύτερον as Adv., Hdt. 4.127, 9.101, Hp. Prog. 17.
2. the more usual form is θάσσων, neut. θᾶσσον, gen. ονος, Att. θάττων, neut. θᾶττον, Il. 15.570, 13.819 (elsewh. only neut. in Hom.), etc. ; — neut. as Adv., freq. in Hom., Od. 2.307, al. ; θᾶσσον ἂν… κλύοιμι sooner, i.e.
rather, would I hear, S. Ph. 631; θᾶσσον also often stands for the Positive, Il. 2.440, Od. 15.201, 16.130, Pi. P. 4.181, Ar. Nu. 506, V. 187, Ra. 94; οὐ θᾶσσον οἴσεις ; i.e. make haste and bring, S. Tr. 1183, cf. OT 430; θᾶττον νοήματος quicker than thought, X. Mem. 4.3.13, cf. Ar. V. 824, etc. ; with a Conj., ὅτι θᾶσσον, like ὅτι τάχιστα, Theoc. 24.48; ἐπειδὴ θᾶττον συνεσκότασεν as soon as…, D. 54.5; ἐπειδὰν θ. συνιῇ τις Pl. Prt. 325c; ὅταν θ. φθέγγηται ὁ κόκκυξ Arist. HA 563b17, cf. 611a5; ἐὰν or ἢν θ.
as soon as…, X. Cyr. 3.3.20, An. 6.5.20, Pl. Alc. 1.105a; ἂν θ. Men. Pk. 174; εἰ θ. Pl. Ep. 324b; ὡς θ. Plb. 1.66.1, 3.82.1; θ. rarely = sooner than, before, ἐξήλαυνον μεσημβρίας οὐ πολλῷ τινι θ. Aristid. Or. 51 (27).13 (cf. τάχιον infr. 3).
3. the form ταχίων [ῑ], neut. ιον, is freq. in late Prose, as LXX Wi. 13.9, 1 Ma. 2.40, Ph. Bel. 69.14, 17, 73.23, Gem. 1.20, D.H. 6.42, D.S. 20.6, J. (v. infr.), Plu. 2.240d, Ev. Jo. 20.4, Alciphr. 3.4; also in Hp. Mul. 1.1, Men. 402.16; but condemned by Phryn. 58, Hdn. Philet. p. 436 P. ; τὴν ταχίονα τῆς τροφῆς παράθεσιν earlier, sooner, Gal. 19.206; — Adv. τάχιον earlier, πλέεται… περὶ τὸν Σεπτέμβριον μῆνα…, οὐδὲν δὲ κωλύει κἂν τ. Peripl. M.Rubr. 24; τ. τῆς ὑποσχέσεως sooner than they had promised, Rev.Ét.Gr. 6.159 (Iasus); τ. τοῦ παραγγέλματος J. BJ 4.44.2; εἰς μακρὸν αὐτῶν γῆρας καὶ βίου μῆκος ὅμοιον τοῖς τ. ἐπερχομένων Id. AJ 1.3.7; ἀποπαύεται οὔτε τ. ἐτῶν τεσσαράκοντα οὔτε βράδιον ἐτῶν πεντήκοντα Sor. 1.20, cf. 48, al. ; formerly, ἐπεσκεύασαν τὸ παρόχιον,… τ. γενόμενον γυμνάσιον IGRom. 3.639 (Lycia, ii AD), cf. 4.1517 (Sardis), 1632.14 (Philadelphia), 1665.5 (Tira), Keil-Premerstein Dritter Bericht p. 79 (iii AD), Hermes 63.229 (Callatis); cf. supr. 2 fin.
II. Sup. :
1. the form ταχύτατος is rare, ταχύτατα ἅρματα Pi. O. 1.77; ταχύτατα as Adv., X. HG 5.1.27 codd., Antiph. 87 codd. ; but both passages have been corrected.
2. the usual form is τάχιστος, η, ον, used by Hom. only in neut. pl. τάχιστα as Adv., most quickly, most speedily, ὅττι τάχιστα as soon as may be, as soon as possible, Il. 4.193, 9.659, al. ; ὅτι τάχιστα S. OT 1341 (lyr.), Th. 3.31, etc. ; so ὅσον τ. A. Ch. 772, S. OT 1436, etc. ; ᾳ (prob.) τ. Pi. O. 13.79; ὅπως τ. A. Ag. 605, S. OT 1410, Ar. V. 167; ὡς τ. IG1². 76.23, Hdt. 1.210, Th. 4.15, E. Rh. 147, X. An. 1.3.14; these are ellipt. phrases, as may be seen from the foll. examples, ὡς δυνατόν ἐστι τάχιστα Pl. Lg. 710b, X. Cyr. 5.44.3; ᾗ δυνατὸν τ. Id. HG 6.3.6; ὡς or ᾗ ἠδύνατο τ. Id. Cyr. 3.2.14, An. 1.2.4; ὡς δύναιτο τ. Hdt. 1.79; ὡς or ᾗ ἂν δύνωμαι τ. X. HG 4.1.38, Cyr. 7.1.9, cf. IG1². 106.18.
b. τάχιστα after Particles of Time, as soon as, ἐπεὶ (Ion. ἐπεί τε) τάχιστα A. Pr. 201, Hdt. 1.27, 75, 7.163, X. An. 7.2.6, PCair. Zen. 34.12 (iii BC); ἐπειδὴ τ. Pl. Prt. 310d, Is. 9.3, D. 27.16, etc. ; ἐπεὰν τ. Hdt. 4.134, 7.129, 8.144; ἐπὰν τ. X. An. 4.6.9; ἐπειδὰν τ. Id. Cyr. 1.3.14, An. 3.1.9; ὅταν τ. Id. Cyr. 4.5.33; also ὡς τ. separated by one or more words, ὡς ἡμέρη τ. ἐγεγόνεε Hdt. 1.11, cf. 19, 47, 65, al., X. Cyr. 1.3.2, Mem. 1.2.16, al. ; ὡς δὲ τ. ἐξῆλθε… κόρον ἔτεκε IG4²(1).121.4 (Epid., iv BC); ὡς γὰρ τ. εἰσῆλθον Men. Pk. 287; ὡς ἂν τ. λάβῃς τὴν ἐπιστολήν PCair. Zen. 241.1 (iii BC); but ὡς τ. γὰρ ἀπεδήμησας ib. 472.7 (iii BC); ὅπως τ. A. Pr. 230; — the same notion is sometimes expressed by the part., ἀπαλλαγεὶς τάχιστα, = ὡς ἀπηλλάγη τ., Plu. Dem. 8, cf. 25.
3. freq. also in Prose, τὴν ταχίστην (in full, τὴν τ. ὁδόν X. An. 1.2.20, Luc. Rh. Pr. 4) as Adv., by the quickest way, i.e.
most quickly, Hdt. 1.24, 73, 81, 86, Hyp. Eux. 7, Men. Pk. 75, Plb. 1.33.4, etc.
(Cf. Lith. (dial.) deñgti, Lett. diêgt, both = ΄run quickly΄, Polish dążyć ΄hurry΄.)

ταχεῖα, ταχύ : wie θοός u. ὠκύς, schnell, rasch, eilig ; Hom. gew. von der Geschwindigkeit des Gehens od. Laufens, von Menschen und Tieren ; auch mit dem Zusatze πόδας ταχύς, Il. 17.709 u. öfter ; ταχὺς θέειν, Od. 17.308 ; Tragg. u. in Prosa ; Ggstz βραδύς, Plat. Tim. 80d ; Folgde überall ; πρὸς ὀργήν, Plut. Cat. min. 1. – Uebtr., ἐλπίς, Pind. P. 1.83 ; auch ταχειᾶν παλαμᾶν, P. 4.202 ; κἀπὶ τοῖσδε τὴν χάριν ταχεῖαν πρόσθες, Soph. Trach. 1245 ; ταχεῖαν ὡς ἐμοὶ σκέψιν ἐσιτάττεις, Plat. Soph. 226c. • Adv. ταχέως, Il. 23.365 ; Hes. Th. 103 u. einzeln auch in Prosa ; umschrieben, διὰ ταχέων, Thuc. 1.80, 3.109 ; Plat. Apol. 32d ; vgl. Jacobs Ach.Tat. p. 808.
Kompar. und superl.,
   a) regelmäßig, aber unattisch, ταχύτερος, ταχύτατος, einzeln bei Dichtern, wie ταχυτάτων ἁρμάτων Pind. Ol. 1.77 ; im Kompar. bei Her. die herrschende Form, vgl. Lobeck Phryn. 77 ; auch • adv. ταχύτερον, Her. 4.127, 9.101 ; S.Emp. adv.phys. 2.152.
   b) gew. Kompar. θάσσων, θᾶσσον, und att. θάττων, θᾶττον ; Hom.; Pind. ἵππου θᾶσσον καὶ ναός, Ol. 9.24 ; P. 4.181 ; Att. – Das adverbial gebrauchte neutr. θᾶσσον ist nicht selten in der Bdtg vom Positiv nicht zu unterscheiden, Il. 2.440, 4.64, Od. 16.130 u. sonst ; οὐ θᾶσσον οἴσεις, Soph. Trach. 1173 ; οὐκ εἰς ὄλεθρον ; οὐχὶ θᾶσσον, O.R. 430, u. öfter ; ἐὰν θᾶττον, so schnell als, sobald als, bes. Sp. – Superl. τάχιστος, Her. u. Folgde überall ; Hom. braucht nur • τάχιστα als adv. u. ὅτι τάχιστα, so schnell wie möglich, Il. 4.193 u. öfter ; ὅσον τάχιστα, Soph. Ant. 1090, El. 1425 ; ὡς τάχιστα, Pind. Ol. 13.79 u. Folgde ; bei Her. ὡς τάχιστα, gewöhnlich durch einige Wörter getrennt, = sobald als, 1.11, 65, 80, 213 u. sonst ; τὴν ταχίστην, sc. ὁδόν, auf dem schnellsten Wege, aufs Schnellste, 1.73, 81, 86 u. Sp., wie Pol. 1.33.4.
   c) bei Sp. häufig ταχίων, τάχῑον, wie Dion.Hal., DS. 20.92, Plut.; desto seltener bei den Attikern, s. Pierson Moeris p. 436 Meineke ökon. 144.

ταχύς, -εῖα, -ύ
[in LXX chiefly for מָהַר pi. ;]
quick, swift, speedy: opp. to βραδύς, Ja 119.†
(AS)