ου (τὸ) [ᾰ]
   I le stade, mesure de 600 pieds grecs ou 625 pieds romains, HDT. 4, 101 ; 5, 53 ; 9, 23 ; ATT. ; fig. ἑκατὸν σταδίοισιν ἄριστος, AR. Nub. 430, de cent stades (càd. de beaucoup) le meilleur ;
   II p. ext. :
      1 carrière de la longueur d’un stade, d’où course dans le stade, THGN. 1306 ; PD. O. 10, 76 ; 13, 41, 50, etc. ; τὸ στάδιον ἀγωνίζεσθαι, HDT. 5, 22 ; XÉN. An. 4, 8, 27 ; ou ἀμιλλᾶσθαι, PLAT. Leg. 833 a, disputer le prix de la course du stade ; τὸ στάδιον νικᾶν, XÉN. Hell. 1, 2, 1, remporter le prix du stade ;
      2 vaste espace pour la danse, EUR. Ion 497 ;
      3 p. anal. jeu de trictrac ou d’échecs, comparé au stade dans lequel s’exercent les lutteurs, ANTH. 15, 18.

➳ Contracté en στάδιν, dans une inscr. att. CIA. 3, 1223, d, 3, 6, add. 238, a, 9, b, 6 ; v. Meisterh. p. 58, § 26, 4 ; plur. hétérog. στάδιοι, dans une inscr. att. du 4^e siècle av. J.C. ; v. Meisterh. p. 113, 12.

Étym. incert.

Argive σπάδιον, τό ; pl. στάδια and heterocl. στάδιοι ; Hdt. uses both, στάδιοι 1.26, 2.149, 158, al., στάδια 4.101, 5.53, 9.23, al. ; so Th. in the same chapter (7.78) has στάδια once and σταδίους twice; στάδια E. Ion 497 (lyr.), Ar. Av. 6, Antiph. 100, Pl. Phdr. 229c; στάδιοι Ar. Ra. 1319, Pl. Criti. 113c, 117e, PCair. Zen. 388.6 (iii BC), etc. ; the sg. masc. is not found; as a standard of length, stade, = 100 ὀργυιαί or 6 πλέθρα (Hdt. 2.149), i.e. 600 Greek, 606¾ English feet, about ⅛ of a Roman mile, Plb. 3.39.8, 34.12.4, cf. Plin. HN 2.85, Hero Def. 131; a longer stade, of which there were 7½ in a Roman mile, is implied by D.C. 52.21. metaph, ἑκατὸν σταδίοισιν ἄριστος ΄best by a hundred miles΄, Ar. Nu. 430; πλεῖν ἢ σταδίῳ λαλίστερα Id. Ra. 91.
race-course, IG2². 677.3, etc. (because the most noted, that of Olympia, was exactly a stade long); prop.
a single course, opp. δίαυλος, Pi. O. 13.37, IG2². 2313.23, SIG 1067.9 (Rhodes, ii BC), etc. ; σταδίου δρόμος Pi. O. 13.30; γυμνὸν σ., opp. ὁπλίτης δρόμος, Id. P. 11.49; ὠκύτερον σταδίου Thgn. 1306; ἀγωνίζεσθαι σ. run a race, Hdt. 5.22; ἁμιλλᾶσθαι Pl. Lg. 833a; νικᾶν X. HG 1.2.1, cf. Pi. N. 8.16; ἀσκεῖν Pl. Thg. 128e; of the building, IG2². 351.16, 677.3, PRyl. 93.16 (iii AD), etc. ; ἐν σταδίοις, i.e. in the amphitheatre, CIG 4377 (Sagalassos).
any area, e.g. for dancing, E. Ion 497 (lyr.); ξύλινον σ., of a board for playing πεσσοί, AP 15.18.
walk in a garden, IG 14.1853 (pl.).

τό, auch στάδιος, ὁ, bes. im plur., eigtl. das Feststehende, bes. eine feststehende bestimmte Länge, eine Strecke von 600 griech. od. 625 röm. Fußen, od. 125 Schritten, 49 Ruten rheinl., Her. 2.149 ; 8 Stadien sind etwas mehr als eine röm. Meile, 40 Stadien ungefähr eine deutsche od. geographische Meile ; Ar. sagt komisch ἑκατὸν σταδίοισιν ἄριστος, Nub. 429, u. Εὐριπίδου πλεῖν ἢ σταδίῳ λαλίστερα, Ran. 91. – Die Rennbahn (denn die Rennbahn in Olympia war gerade ein Stadium lang); σταδίου τόνος, Pind. Ol. 11.64 ; δρόμος, 13.30 ; τιμά, ib. 37 ; γυμνὸν ἐπὶ στάδιον, wo man nackt lief, P. 11.49, I. 1.23 ; ἀγωνιζόμενος στάδιον, wettlaufend, Her. 5.22, ὁ τὸ στάδιον ἁμιλλησόμενος, Plat. Legg. VIII.833a, στάδιον ἀγωνίζεσθαι, Xen. An. 4.8.27 ; u. häufig τὸ στάδιον ἐνίκα Εὐβότας, Hell. 1.2.1. – Unbeweglichkeit, Festigkeit, Sp.

Place, proper name

• Running track with marble seats funded by Herodes Atticus. (TOPOS text)
• stadium of the Olympic Games. (TOPOS text)