(f. σπερῶ, ao. ἔσπειρα, pf. ἔσπαρκα ; pass. ao.2 ἐσπάρην [ᾰ] pf. ἔσπαρμαι) :
   I semer, HÉS. O. 389, etc. ; κέγχρους, HÉS. Sc. 399 ; στάχυν, EUR. Cycl. 121, etc. du millet, du blé, etc. ; σῖτον, καρπόν, HDT. 3, 100 ; 4, 17, du blé, des graines de fruit ; fig. p. opp. à θερίζειν, PLAT. Phædr. 260 d ; ARSTT. Rhet. 3, 3, 4 ; NT. Gal. 6, 7 ; 1Cor. 9, 11 ; σπ. καινοτάταις διανοίαις, AR. Vesp. 1044, semer des idées nouvelles, en parl. de nouvelles créations poétiques ; σπ. (τὸ σπέρμα) μέλανι διὰ καλάμου, PLAT. Phædr. 276 c, répandre (des semences, càd. des pensées) avec de l’encre par le moyen du roseau à écrire ; σπ. εἰς ἀρετῆς ἔκφυσιν, PLAT. Leg. 777 c, répandre de la semence de vertu, litt. pour faire lever la vertu ; p. suite :
      1 ensemencer : ἄρουραν, HÉS. O. 461 ; γῆν, HDT. 4, 42, un champ, une terre ; cf. XÉN. Ages. 1, 20 ; Cyr. 8, 3, 38 ; σπ. πόντον, THGN. 106, ensemencer la mer, en parl. d’efforts infructueux ; fig. en parl. de la génération : σπ. ἄρουραν, ESCHL. Sept. 754 ; λέχη, EUR. Ion 64 ; τέκνων ἄλοκα, EUR. Ph. 18, ensemencer le champ, la couche, le sillon, d’où naîtront les enfants ;
      2 engendrer, produire, SOPH. Tr. 33 ; PLAT. Leg. 775 d ; avec un acc. SOPH. Aj. 1293 ; EUR. Hipp. 449, etc. ; au pass. SOPH. O.R. 1498 ; PLAT. Leg. 839 a, etc. ;
   II répandre comme de la semence, d’où :
      1 saupoudrer : σπ. τινὰ ἅλας, SPT. Jud. 9, 45, répandre du sel sur qqn ;
      2 disséminer, éparpiller : χρυσόν, HDT. 7, 107, de l’or ; φλόγα, POÈT. (ARSTT. Poet. 21, 14) faire jaillir une flamme ; δρόσον, EUR. Andr. 167, répandre de l’eau en aspergeant ; au pass. être répandu, disséminé, en parl. d’armes répandues sur le sol, EUR. H.f. 1098 ; en parl. de pers. être répandu : κατὰ τὴν Ἑλλάδα, THC. 2, 27, à travers la Grèce ; εἰς ἁρπαγήν, XÉN. Hell. 3, 4, 22, pour piller ; fig. répandre des paroles, AR. Ran. 1206, etc.

➳ Ao. itér. σπείρεσκον, HDT. 4, 42.

Étym. R. indo-europ. *sper-, répandre ; cf. degré normal : σπέρμα ; degré fléchi : σπόρος ; degré zéro : ao.2 pass. ἐσπάρην, pf. ἔσπαρκα, vb. σπαρτός.

Aeol. σπέρρω Sch. D.T. p. 117 H., EM 300.19; Ion. impf. σπείρεσκον Hdt. 4.42; fut. σπερῶ E. El. 79, Pl. Phdr. 276d; Aeol. σπέρσω Sch. E. Hec. 202; aor. ἔσπειρα A. Th. 754 (lyr.), Hdt. 7.107, Pl. Ti. 41c; pf. ἔσπαρκα Polyaen. 2.1.1, etc. ; — Med., aor. inf. σπείρασθαι A.R. 3.1028; aor.2 σπαρέσθαι dub.l. in Polyaen. 8.26; — Pass., fut. σπαρήσομαι LXX Na. 1.14, (δια-) D.S. 17.69; aor. ἐσπάρην [α] S. OT 1498, Th. 2.27; pf. ἔσπαρμαι E. HF 1098, Ar. Ra. 1206, Pl. Lg. 693a, etc. : — sow, sow seed, c. acc., [κέγχρους] Hes. Sc. 399; σῖτον Hdt. 4.17; στάχυν E. Cyc. 121; of Cadmus, σ. γηγενῆ στάχυν Id. Ba. 264 (so in Med., σπείρασθαι ὀδόντας A.R. 3.1028); abs., sow, Hes. Op. 391; opp. θερίζω, Ar. Av. 710, etc. ; metaph, θερ. καὶ σ. ταῖς γλώσσαις, of corrupt orators, ib. 1697 (lyr.); καρπὸν ὧν ἔσπειρε θερίζειν Pl. Phdr. 260d; αἰσχρῶς μὲν ἔσπειρας κακῶς δὲ ἐθέρισας Gorg. 16; prov., εἰς πέτρας τε καὶ λίθους σ. Pl. Lg. 838e; σ. κατὰ πετρῶν, i.e. εἰς πέλαγος (cf. σπέρμα I. 1), Luc. Am. 20.
engender, beget offspring (cf. II.2), S. Aj. 1293, Tr. 33, E. Ion 49, etc. ; οἱ σπείραντες the parents, IG 3.1339, cf. 14.1794 (Rome); ἄθυτα παλλακῶν σπέρματα σ. Pl. Lg. 841d; — Pass., spring or be born, ὅθενπερ αὐτὸς ἐσπάρη S. OT 1498, cf. E. Ion 554 (troch.), Pl. R. 460b; πρὸ τοῦ Ζήνωνα… σπαρῆναι before Z.
was begotten, Phld. Rh. 2.110 S.
scatter like seed, strew, χρυσὸν καὶ ἄργυρον Hdt. 7.107; σ. φλόγα Trag.Adesp. 85; of liquids, scatter or sprinkle, ἐκ τευχέων σ. δρόσον E. Andr. 167; spread abroad, extend, σ. ἀγλαΐαν νάς ῳ Pi. N. 1.13; spread rumour, σ. ματαίαν βάξιν S. El. 642; μὴ σπεῖρε πολλοῖς τὸν παρόντα δαίμονα do not speak of it indiscriminately, Id. Fr. 653; — Pass., to be scattered or dispersed, ἐσπαρμένος κατὰ… πόλιν, of the ashes of Solon scattered over Salamis, Cratin. 228; τόξα δ’ ἔσπαρται πέδῳ E. HF 1098; of persons, ἐσπάρησαν καθ’ Ἑλλάδα Th. 2.27; ἐσπαρμένοι εἰς ἁρπαγήν X. HG 3.4.22; κατὰ χώραν ib. 6.2.17; ἔσπαρται λόγος E. Fr. 846 ap. Ar. Ra. 1206.
sow a field, νειόν Hes. Op. 463; γῆν, τέμενος, πεδιάδα, Hdt. 4.42, 9.116, 122; ἄρουραν A. Fr. 158; ἡ σπειρομένη Αἴγυπτος the arable part of Egypt, Hdt. 2.77; τυχεῖν μὲν ἤδη ΄σπαρμένα Ar. Pax 1140; ἀροῦται καὶ σπείρεται τὸ Θηβαίων ἄστυ Din. 1.24; prov., πόντον σπείρειν, of lost labour, Thgn. 106, 107; metaph, καινοτάταις σ. διανοίαις Ar. V. 1044; σ. εἰς ἀρετῆς ἔκφυσιν Pl. Lg. 777e; τοὺς ἐν γράμμασι κήπους Id. Phdr. 276d. of procreation, ματρὸς… σ. ἄρουραν A. Th. 754; σ. τέκνων ἄλοκα E. Ph. 18; σ. λέχη Id. Ion 64; ἣν ἔσπειρε, i.e. his wife, Lib. Or. 37.9; v. supr. 1.2.

= ἑλίσσω, nur bei Gramm., um σπεῖρα abzuleiten.

fut. σπερῶ, aor. ἔσπειρα, perf. pass. ἔσπαρμαι, aor. pass. ἐσπάρην,
säen, Samen ausstreuen, Hes. O. 393, Sc. 399 ; – übertr., von Menschen ; μὴ πρὸς ἁγνὰν σπείρας ἄρουραν, Aesch. Spt. 736 ; μὴ σπεῖρε τέκνων ἄλοκα, Eur. Phoen. 18 ; – σῖτον, Her. 3.100, 4.17 ; Δήμητρος στάχυν, Eur. Cycl. 121 ; Bacch. 264 ; ὃν καρπὸν ἔσπειρε, Plat. Phaedr. 260d ; σπαρέντων ποτὲ ὀδόντων, Legg. II.663e ; – auch besäen, νειόν, Hes. O. 465 ; πεδιάδα, Her. 9.122 ; ὃς τὴν ἀρίστην Χερρονησίαν πλάκα σπείρει, Eur. Hec. 9, vgl. Heracl. 840 ; und übertr., τινὰ καινοτάταις διανοίαις, Ar. Vesp. 1044 ; dah. sprichwörtlich von fruchtlosen Bemühungen πόντον σπείρειν, das Meer besäen, Theogn. 106 ; auch εἰς ὕδωρ u. ἐν ὕδατι σπείρειν. – Ueberh. zeugen, erzeugen ; παῖδας, οὓς κεῖνός ποτε σπείρων μόνον προσεῖδε, Soph. Trach. 33 ; Ἀτρέα, ὃς αὖ σ' ἔσπειρε, Aj. 1272 ; ὅθεν περ αὐτὸς ἐσπάρη, O.R. 1498 ; βρότειον σπεῖραι γένος, Eur. Hipp. 618, ἵνα ὡς πλεῖστοι τῶν παίδων ἐκ τῶν τοιούτων σπείρωνται, Plat. Rep. V.460b. – Ausstreuen, verbreiten ; μὴ σπείρῃ ματαίαν βάξιν εἰσπᾶσαν πόλιν, Soph. El. 632 ; ὡς ὁ πλεῖστος ἔσπαρται λόγος, Ar. Ran. 1204 ; τὸν χρυσὸν καὶ τὸν ἄργυρον ἐς τὸν Στρυμόνα, Her. 7.107 ; – im pass., zerstreut werden, sich zerstreuen ; ἐσπάρησαν κατὰ τὴν ἄλλην Ἑλλάδα, Thuc. 2.27 ; ἐς ἁρπαγήν, sich zerstreuen, Xen. Hell. 3.4.22 ; Folgde : auch von flüssigen Dingen, sprengen, spritzen ; φλόγα, sprühen, Arist. poet. 13.

σπείρω
[in LXX chiefly for זָרַע ;]
to sow (seed): absol., Mat.6:26 13:3-4, 18 25:24, 26, Mrk.4:3-4, Luk.8:5 12:24, Jhn.4:36, 2Co.9:10; with accusative of thing(s), Mat.13:24, 27 13:37, 39, Mrk.4:32, Luk.8:5, 1Co.15:36-37; before εἰς, Mat.13:22, Mrk.4:18; ἐν, Mat.13:24, 31; ἐπί, with genitive, Mrk.4:31; ἐπί, with accusative, Mat.13:20, 23, Mrk.4:16, 20; παρά, with accusative, Mat.13:19. Metaph.: 1Co.9:11 15:42-44, Gal.6:7-8, Jas.3:18; in proverbial sayings, Mat.25:24, 26, Luk.19:21-22, Jhn.4:37, 2Co.9:6, Gal.6:7; in interpretation of parables, Mat.13:19-23 Mrk.4:14-20 †
(AS)