ή, όν :
   I habile, particul. dans les arts mécaniques, PD. P. 5, 154, etc. ; ESCHL. Suppl. 770 ; PLAT. Virt. 376 a, etc. ; d’où habile, en gén. en parl. de poètes, PLAT. Phædr. 235 a, etc. ; de devins, ESCHL. Sept. 382 ; SOPH. O.R. 484 ; de médecins, SOPH. Aj. 581 ; PLAT. Leg. 761 d, etc. ; τι, PLAT. Phil. 17 c, etc. ; περί τι, PLAT. Conv. 203 a, Pol. 290 b, etc. ; περί τινος, PLAT. Ap. 19 c ; ἔν τινι, EUR. I.T. 1238 ; εἴς τι, EUR. fr. 162, 3, etc. ; πρός τι, HDN 3, 5, 9, etc. en qqe ch. ; avec un inf. PD. P. 8, 104 ; SOPH. fr. 470 ; PLAT. Phædr. 266 c, etc. habile à, etc. ;
   II en parl. de l’intelligence ou du caractère :
      1 prudent, sage, PD. O. 11, 10, etc. ; SOPH. Ph. 431, etc. ; PLAT. Ap. 20 c, etc. ; en parl. de choses (cœur, esprit, nature, etc.) ESCHL. Pr. 1037, etc. ; SOPH. El. 474, 1016 ; XÉN. Conv. 1, 6 ; PLAT. Prot. 312 c, etc. ; PLUT. M. 225 c, etc. ; τὸ σοφόν, PLAT. Rsp. 502 d, etc. ; τὰ σοφά, EUR. I.A. 1214, etc. la sagesse ; σοφόν ἐστι, avec l’inf. il est sage de, etc. EUR. Hec. 228 ;
      2 particul. initié à la sagesse, savant, instruit, particul. en parl. de philosophes, HDT. 2, 49 ; XÉN. Mem. 2, 1, 11 ; PLAT. Prot. 339 b, etc. ; οἱ ἑπτὰ σοφοί, DICÉARQ. (DL. 1, 40) les sept sages ; ironiq. subtil, profond, d’où obscur : τὸ σοφὸν οὐ σοφία, EUR. Bacch. 393, ce qui est trop ingénieux n’est plus la sagesse ; οὐδὲν ποικίλον οὐδὲ σοφόν, DÉM. 120, 21, rien de subtil ni de savant, rien qui demande une intelligence souple ni profonde ;
      3 particul. ingénieux, fin, rusé, SOPH. Ph. 431, etc. ; τὰ σοφά, SOPH. Ph. 1244, l’habileté, la finesse.

• Cp. σοφώτερος, ATT. (EUR. Med. 675, etc.) ; PLUT. M. 15 d ; sup. σοφώτατος, PD. N. 5, 32 ; Att. (SOPH. fr. 380, etc.).

Étym. obscure, p.-ê. pré-grec.

ή, όν, skilled in any handicraft or art, clever, ἁρματηλάτας σ. Pi. P. 5.115, cf. N. 7.17; κυβερνήτης A. Supp. 770; μάντις Id. Th. 382; οἰωνοθέτας S. OT 484 (lyr.); of a sculptor, E. Fr. 372; even of hedgers and ditchers, Margites Fr. 2; but in this sense mostly of poets and musicians, Pi. O. 1.9, P. 1.42, 3.113; ἐν κιθάρᾳ σ. E. IT 1238 (lyr.), cf. Ar. Ra. 896 (lyr.), etc. ; τὴν τέχνην σοφώτερος ib. 766; περί τι Pl. Lg. 696c; γλώσσῃ σ. S. Fr. 88.10; σοφὸς ὁ πολλὰ εἰδὼς φυᾷ, μαθόντες δὲ λάβροι Pi. O. 2.86.
clever in practical matters, wise, prudent, ὁ χρήσιμ’ εἰδώς, οὐχ ὁ πόλλ’ εἰδώς, σ. A. Fr. 390; esp.
statesmanlike, in which sense the seven Sages were so called, Dicaearch. ap. D.L. 1.40; hence, shrewd, worldly-wise, Thgn. 120, Pi. I. 2.12, Hdt. 3.85; σ. ἄνδρες εἰσὶ Θεσσαλοὶ Id. 7.130; σ. παλαιστὴς…, ἀλλὰ χαἱ σοφαὶ γνῶμαι… ἐμποδίζονται S. Ph. 431, cf. 440, Aj. 1374; πολλὰ σ. A. Ag. 1295; ἃ δεῖ σ. E. Ba. 655 sq. ; τῶν λεγομένων πονηρῶν μέν, σοφῶν δέ Pl. R. 519a; also σοφαὶ πραπίδες Pi. O. 11 (10).10; φύσις Ar. V. 1282; even of animals, X. Cyn. 3.7 (Comp.), 6.13 (Sup.); σ. πειθώ Pi. P. 9.39 codd. (σοφοῖς Bgk.); εὐβουλία A. Pr. 1038; τὸ σ. my little trick, Pl. R. 502d; your clever notion, Id. Euthd. 293d; τἀπ’ ἐμοῦ σοφά, δάκρυα my tears, all the resources that I have, E. IA 1214; εἰ δίκαια, τῶν σοφῶν κρείσσω τάδε better than all craft, S. Ph. 1246; σοφόν [ἐστι] c. inf., E. Hec. 228. more generally, learned, wise, τὸ μὲν σ. [αὐτὸν] καλεῖν ἔμοιγε μέγα εἶναι δοκεῖ καὶ θεῷ μόνῳ πρέπειν Pl. Phdr. 278d, cf. 279c, Prt. 329e, Ap. 21a (Comp.), 22c (Sup.); opp. ἀμαθής, ib. 25d (Comp.); of sophists, ib. 20a, Prt. 309d, X. Mem. 2.1.21, etc. ; universally and ideally wise, ὁ σ., τουτέστιν ὁ τὴν τοῦ ἀληθοῦς ἐπιστήμην ἔχων Chrysipp. Stoic. 2.42, cf. 3.167, al. ; later σοφώτατος as a title, esp. of lawyers or professors, PIand. 16.4 (v/vi AD), POxy. 126.6 (vi AD).
subtle, ingenious, opp. ἀμαθής (1445) and σαφής, Ar. Ra. 1434 (Adv.); σοφόν τοι τὸ σαφές, οὐ τὸ μὴ σαφές E. Or. 397; τὸ σοφὸν οὐ σοφία wisdom overmuch is no wisdom, Id. Ba. 395 (lyr.); τί οὖν ἦν τοῦτο· οὐδὲν ποικίλον οὐδὲ σοφόν nothing curious or recondite, D. 9.37. — For the senses of σ., v. Arist. EN 1141a10. — mostly abs., but c. acc. rei, E. Ba. 655, Pl. Phlb. 17c, etc. ; also ἐν οἰωνοῖς, κιθάρᾳ, E. IT 662, 1238 (lyr.); εἴς τι Id. Fr. 162 (Sup.); περί τι or τινος, Pl. Smp. 203a, Ap. 19c; rarely c. gen., σοφὸς κακῶν A. Supp. 453; also c. inf., πῶς δῆτ’ ἔγωγ’ ἂν… Διὸς γενοίμην εὖ φρονεῖν σοφώτερος ; S. Fr. 524.7. of things, cleverly devised, wise, νόμος Hdt. 1.196 (Sup.); νοήματα, ἔπεα, Pi. O. 7.72 (Sup.), P. 4.138, etc. ; γνῶμαι S. Aj. 1091; νοῦς Id. El. 1016; πάντα προσφέρων σοφά all wise sayings, Id. Fr. 763, cf. Ph. 1245; χρόνου τε διατριβὰς σοφωτάτας ἐφηῦρε Id. Fr. 479; σοφώτερ’ ἢ κατ’ ἄνδρα συμβαλεῖν ἔπη E. Med. 675; σ. φυγή Id. Supp. 151; οὐδὲν σοφὸν εἶναι shows no great wisdom, Arist. EN 1137a10. Adv. σοφῶς cleverly, wisely, etc., first (?) in S. (?) Fr. 1122; then in E. Alc. 699, Ba. 1271 codd., Heracl. 558, Ar. Ra. 1434, etc. ; Comp. -ώτερον E. Hec. 1007; Sup. -ώτατα Id. Hel. 1528, Ar. Nu. 522; — σοφῶς, as an exclamation of applause, Plu. 2.45f, Mart. 3.46.8, etc. (Not in Ep., exc. in Margites l.c. and as ancient v.l. (Eust. 1023.14) in Il. 23.712; but v. σοφία, σοφίζομαι.)

ursprünglich geschickt, geübt in mechanischer Kunst, in einem Handwerke, kundig ; ἁρματηλάτας, Pind. P. 5.107 ; τέκτονες, P. 3.113 ; bes. von Dichtern u. Sängern, oft bei Pind.; σοφὸς τὴν μουσικήν, Plat. Phil. 17c ; und allgemeiner, σοφὸς ὁ πολλὰ εἰδὼς φυᾷ, Pind. Ol. 2.86 ; übh. von klarer Einsicht, wie Eur. sagt σοφόν τοι τὸ σαφές, Or. 397 ; lebens- u. staatsklug, der sich und Andern im häuslichen und öffentlichen Leben wohl zu raten weiß, Pind. u. Tragg.: ἦ σοφός, ὃς πρῶτος ἐν γνώμᾳ τόδ' ἐβάστασε, Aesch. Prom. 889 ; τὴν σοφὴν εὐβουλίαν, 1040 ; διδάσκαλος, Eum. 269 ; οὐ πρὸς ἰατροῦ σοφοῦ, Soph. Aj. 578 ; οἰωνοθέτας, O.R. 484 ; σοφὸς σὺ μάντις, Ant. 1046 ; σοφὸς παλαιστὴς κεῖνος, klug, Phil. 429 ; αἱ σοφαὶ γνῶμαι, Aj. 1070 ; El. 466 ; βουλεύων σοφῶς, Phil. 421 ; τὸν ἐν οἰωνοῖς σοφόν, Eur. I.T. 662, wie ἐν κιθάρᾳ 1237 ; c. inf., σοφὸς λέγειν, geschickt zu sprechen, erfahren, geübt im Reden, Med. 580 ; u. so in Prosa von Her. 3.85 an überall ; man vgl. noch folgende Verbindungen : σοφὸς περὶ τὰ τοιαῦτα, Plat. Symp. 203a ; περὶ τῶν τοιούτων, Apol. 19c ; σοφὸν τούτων, ὧν οἴοιτο πέρι δεινὸς εἶναι, Soph. 230a ; σοφὸν τὰ τοιαῦτα, Euthyphr. 5a (wie Xen. οἱ σοφοὶ ἃ ἐπίστανται ταῦτα σοφοί εἰσι, Mem. 4.6.7); σοφοὶ λέγειν, Phaedr. 266c. Auch von Sachen, νόμος Her. 1.196, u. sonst ; τὸ σοφόν, ein schlauer, kluger Einfall, Klugheit, Verschlagenheit, Plat. Rep. VI.502d u. A.

σοφός, -ή, -όν
[in LXX chiefly for חָכָם ;]
skilled, clever, wise, whether in handicraft, the affairs of life, the sciences or learning: Rom.16:19, 1Co.3:10; of the learned, Rom.1:14, 22, 1Co.1:19-20 1:26-27 3:18-20; of Jewish teachers, Mat.11:25, Luk.10:21; Christian, Mat.23:34; of those en­dowed with practical wisdom, 1Co.6:5, Eph.5:15, Jas.3:13; of God, Rom.16:27; compar., τ. μωρὸν τ. θεοῦ σοφώτερον, 1Co.1:25.†
SYN.: συνετός, φρόνιμος (see: σοφία, SYN.) (AS)