GRC

σεύω

download
JSON

Bailly

'(seul. prés. et ao. ἔσευα) pousser vivement, d’où :
      1 chasser devant soi, poursuivre, acc. IL. 6, 133 ; ANTH. 9, 371 ;
      2 pousser en avant : ἵππους, IL. 15, 681, des chevaux ; avec un inf. pousser en avant pour, OD. 6, 89 ; avec idée d’hostilité, fig. pousser à, exciter à, avec πρός et l’acc. ANTH. 1, 93 ; précipiter, lancer : κύνας ἐπὶ συΐ, OD. 14, 35, lancer des chiens contre un sanglier ;
      3 repousser, IL. 20, 189 ;
      4 emporter vivement : Αἰνείαν ἔσσευεν ἀπὸ χθονός, IL. 20, 325, il lança Énée loin de la terre ;
      5 faire jaillir : αἷμα, IL. 5, 208, du sang
Pass.-moy. σεύομαι (ao. poét. σευάμην, d’où 3 sg. σεύατο ; ao. pass. ἐσύθην [ῠ] ou ἐσσύθην [ῠ] ; pf. au sens d’un prés. ἔσσυμαι [ῠ], pl.q.pf. au sens d’un impf. ἐσσύμην [ῠ]) :
   I tr.
      1
chasser devant soi, poursuivre, IL. 3, 26 ; 11, 415 ; 15, 272 ;
      2 précipiter, lancer : ἀπ' ἠϊόνος πεδίονδε, IL. 20, 148, du rivage dans la plaine ; fig. σ. κακότητα ἀπὸ καρήνου, HH. 7, 12, détourner la lâcheté de sa propre tête ;
   II intr. (surt. aux deux ao. et au pf.) s’élancer, se précipiter : ἐπὶ τεύχεα, IL. 2, 808, vers ses armes ; παρ' ἐρινεόν, IL. 11, 167, près d’un figuier sauvage ; κατ' ἀμαξιτόν, IL. 22, 146, sur la route ; ἀνὰ ἄστυ, IL. 6, 505, à travers la ville ; ἀμφ' Ὀδυσῆα, IL. 11, 419, autour d’Ulysse ; κατὰ γῆς, ESCHL. Eum. 1007, à terre ; πάλιν, SOPH. O.C. 1724, en arrière, càd. pour retourner en hâte ; συθεὶς ἐκτόπιος, SOPH. O.C. 119, qui est parti du lieu en hâte ; ἀφ' ἑστίας, ESCHL. Pers. 867, qui est parti de son foyer ; avec un suj. de chose : σύτο δ' αἷμα, IL. 21, 167, le sang se précipita, càd. jaillit avec force ; avec un inf. : σ. διώκειν, IL. 17, 463, s’élancer pour poursuivre ; ὄφρα ὕλη σεύαιτο καήμεναι, IL. 23, 198, afin que le bois se hâte de brûler, càd. brûle vite ; fig. bondir d’impatience ; θυμὸς δέ μοι ἔσσυται, OD. 10, 484, mon cœur bondit d’impatience ; part. ἐσσύμενος, η, ον, qui s’est élancé, d’où impétueux, IL. 6, 518, etc. ; OD. 15, 73 ; fig. impatient, avec un gén. : ἐσσύμενος ὁδοῖο, OD. 4, 733, impatient de se mettre en route ; πολέμοιο, IL. 13, 315, impatient de combattre ; avec un inf. ἐσσ. πολεμίζειν, IL. 11, 717, impatient de combattre.

Act. prés. inf. épq. σευέμεναι, ORPH. Lith. 723. Impf. itér. 3 sg. σεύεσκε, Q. SM. 2, 353. Ao. épq. ἔσσευα, IL. 5, 208 ; 14, 413 ; ou σεῦα, IL. 20, 189. Pass. ao. poét. ἐσσύθην, SOPH. Aj. 294, et σύθην, ESCHL. Pr. 135. Moy. ind. 3 sg. σεῦται, SOPH. Tr. 645 ; ao. 3 pl. ἐσσεύαντο, IL. 11, 549 ; 15, 272. Ao.2 poét. ἐσσύμην, ἔσσυο, ἔσσυτο, IL. 14, 519 ; 16, 585 ; OD. 9, 447, etc. ; 3 sg. σύτο, IL. 21, 167 ; PD. O. 1, 20 ; part. σύμενος, ESCHL. Eum. 1007 ; fém. dor. συμένα, ESCHL. Ag. 746. D’un thème parallèle σου- prés. σοῦμαι, d’où 3 pl. σοῦνται, ESCHL. Pers. 25 ; impér. 2 sg. σοῦ, AR. Vesp. 209 ; 3 sg. σούσθω, SOPH. Aj. 1414 ; 2 pl. σοῦσθε, ESCHL. Sept. 31 ; AR. Vesp. 458, etc. ; inf. σοῦσθαι, PLUT. M. 362 d.

Étym. R. indo-europ. *kieu-, se mettre en mouvement ; cf. κινέω, κίω, sscr. cyávate.

'
Bailly 2020 Hugo Chávez Gérard Gréco, André Charbonnet, Mark De Wilde, Bernard Maréchal & contributeurs / Licence Creative Commons Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification — « CC BY-NC-ND 4.0 »

LSJ

B. 17.10, Oppian. H. 2.445, Q.S. 7.487, Ep. inf. σευέμεν A.R. 2.296; with ς doubled after the augm., as always in Hom. (exc. in ἐξεσύθη (Zenod. and most codd. for -λύθη) Il. 5.293); Ep. impf. σεύεσκε Q.S. 2.353; aor. ἔσσευα Il. 5.208; Ep. also σεῦα 20.189; 3 sg. subj. σεύῃ 11.293; — Med., aor. subj. σεύωνται (v.l. -ονται) ib. 415; impf. or aor. ἐσσεύοντο 2.808; aor. ἐσσεύαντο 11.549 (v.l. -οντο); Ep. σεύατο 6.505; — Pass., B. Scol. Oxy. 1361 Fr. 1.7; aor. ἐσύθην [υ] E. Hel. 1302 (lyr.) (ἐξ- Il., v. supr.), ἐσσύθην S. Aj. 294, also σύθην A. Pr. 135 (lyr.); subj. 3 sg. συθῇ Hp. Mul. 1.36, 2.138; part. συθείς A. Th. 941, Pers. 866, S. OC 119 (alllyr.); in iamb., Id. OT 446; pf. (with pres. sense) ἔσσυμαι Il. 13.79; part. ἐσσύμενος (not -μένος) 11.554, al., Adv. ἐσσυμένως 3.85, al. ; σεσύανται· ὡρμήκασιν, Hsch. ; poet. aor.2 ἐσσύμην [υ], 2 sg. ἔσσυο Il. 16.585, Od. 9.447; 3 sg. ἔσσυτο, Ep. σύτο Il. 21.167, ἐπέσυτο E. Hel. 1162, Ph. 1065 (both lyr.); part. σύμενος A. Ag. 747, Eu. 1007, cf. 786, 816 (all lyr.); also σεῦται, 3 sg. pres. Pass., S. Tr. 645 (σοῦται is prob. cj.), σοῦμαι (Dor. σῶμαι Epil. 3), σοῦνται A. Pers. 25 (anap.); imper. σοῦ Ar. V. 209, σούσθω S. Aj. 1414 (anap.), σοῦσθε A. Th. 31, Ar. V. 458, etc. ; inf. σοῦσθαι Plu. 2.362c; Hsch. cites imper. σύθι or σῦθι ; — poet. Verb (also in Ion. Prose, Hp. and Aret. (v. infr.)), put in quick motion, drive; esp.
hunt, chase, Διωνύσοιο τιθήνας σεῦε κατ’ ἠγάθεον Νυσήϊον Il. 6.133; drive away, σεῦεν κύνας ἄλλυδις ἄλλον πυκνῇσιν λιθάδεσσιν Od. 14.35; σεύοντ’ (3 pl.) ἀγέλας βίᾳ B. 17.10; more freq. in Med., ὡς δ’ ὅτε κάπριον ἀμφὶ κύνες σεύωνται Il. 11.415, cf. 549, 3.26; ὥς τ’… ἄγριον αἶγα ἐσσεύαντο κύνες 15.272, cf. 20.148; metaph, σ. κακότητα ἀπὸ καρήνου h.Hom. 8.12; θάμβος με σ. Orph. L. 531.
set on, let loose at, ὅτε πού τις θηρητὴρ κύνας… σεύῃ ἐπ’ ἀγροτέρῳ συΐ Il. 11.293.
drive or hurry away to or from a place, Αἰνείαν δ’ ἔσσευεν ἀπὸ χθονός 20.325; ἵππους ἐκ πεδίοιο 15.681; [τινὰ] κατ’ Ἰδαίων ὀρέων 20.189; c. inf., [ἡμιόνους] σεῦαν ποταμὸν παρὰ δινήεντα τρώγειν… drove, Od. 6.89.
set in swift motion, ὅλμον δ’ ὣς ἔσσευε [Πείσανδρον] κυλίνδεσθαι sped him so that he rolled, Il. 11.147; στρόμβον δ’ ὣς ἔσσευε βαλών 14.413; also αἷμ’ ἔσσευα shed blood, 5.208; v. infr. II. 1. Pass. and Med., to be put in quick motion, and so, run, rush, dart or shoot along, ἐπὶ τεύχεα to arms, 2.808; ἐπὶ κοῖτον Od. 14.456; νέρθε δὲ ποσσὶν ἔσσυμαι Il. 13.79; σεύατ’ ἔπειτ’ ἀνὰ ἄστυ 6.505; σεύατ’ ἔπειτ’ ἐπὶ κῦμα Od. 5.51, cf. Il. 14.227; κατ’ ἀμαξιτόν 22.146; παρ’ ἐρινεόν 11.167; ἀμφ’ Ὀδυσῆα ib. 419; ἰθὺς Λυκίων 16.585; διὰ σπέος Od. 9.447; so in Trag., ἐκτόπιος συθείς having gone, departed, opp. παρών, S. OC 119; ἀφ’ ἑστίας A. Pers. 866; ἐκ ναοῦ E. IT 1294; σύθην δ’ ἀπέδιλος ὄχῳ πτερωτῷ A. Pr. 135; κατὰ γᾶς σύμεναι Id. Eu. 1007, cf. Ag. 747; ἀνὰ νάπη E. Hel. 1302; of things, αἷμα σύτο gushed out, Il. 21.167; ψυχὴ κατ’… ὠτειλὴν ἔσσυτο 14.519; ἐκ πυρὸς συθεὶς σίδηρος A. Th. 941; ἐσύθη ἔξω πῦον Aret. SD 1.9; so of flux, ἢν πολλὰ συθῇ Hp. Mul. 1.36; of the eruption of disease, ὅταν τὰ παρέοντα συθῇ νοσήματα ib. 2.138. c. inf., hasten, speed, ὅτε σεύαιτο διώκειν when he hasted to pursue, Il. 17.463; ὄφρα ὕλη σεύαιτο καήμεναι that the wood might begin (cf. Engl.
start) to burn, 23.198, cf. 210; ἔσσυται κελαδῆσαι is eager to sing of, Pi. I. 8 (7).67. metaph, to be eager, have longings, θυμὸς ἔσσυται Od. 10.484; esp. in pf. part. ἐσσύμενος used as Adj, v. sub voce. (σεϜ-; συ-, from I.-Eur.
k̂yew-; k̂yŭ-, cf. Skt. cyávati ΄set in motion΄, part. Pass. cyutás; — σοῦμαι, etc., perh. contr. fr. σοοῦμαι (= σοόομαι, fr. σό(Ϝ)ος).)
Liddell-Scott-Jones, Greek-English Lexicon (9th ed., 1940)

Pape

nach dem Augment bei Hom. mit verdoppeltem σ, impf. ἔσσευον, aor. ἔσσευα (σεῦα Il. 20.189, σεῦαν Od. 6.89, σεύας Il. 15.681), u. med. ἐσσευάμην ; perf. pass., oft mit Präsensbdtg, ἔσσυμαι, ἐσσύμενος (Akzent zu bemerken); plusqpf. ἐσσύμην, auch synkop. aor., 2. Pers. ἔσσυο, Il. 16.585, Od. 9.447.3. Pers. ἔσσυτο, σύτο, part. σύμενος, aor. pass. ἐσσύθην ; vom praes. pass. findet sich auch die synkopierte Form σεῦται, Soph. Trach. 645 ; und σοῦμαι, σοῦται, Aesch. (s. unten);
scheuchen, treiben, in schnelle Bewegung setzen ;
   a) jagen, verfolgen, bes. das Wild auf der Jagd, bei Hom. immer im aor. med., κύνες κάπριον σεύωνται, κύνες ἐσσεύαντο αἶγα, ὁππότε μιν σεύαιτο ἀπ' ἠϊόνος πεδίονδε, Il. 11.415, 549, 15.272, 20.148 ; εἴπερ ἂν αὐτὸν σεύωνται κύνες, 3.26 ; – anhetzen, ὅτε πού τις θηρητὴρ κύνας σεύῃ ἐπ' ἀγροτέρῳ συΐ, Il. 11.293.
   b) verscheuchen, verjagen, σεῦεν κύνας, Od. 14.33, auch schnell wegführen, αἰνείαν ἔσσευεν ἀπὸ χθονὸς ὑψόσ' ἀείρας, Il. 20.325.
   c) auch von unbelebten Dingen, werfen, schleudern, Il. 11.147, 14.413 ; αἷμα ἔσσευα, ich trieb das Blut hervor, machte, daß es mit Gewalt hervorsprudelte, 5.208 ; pass., αἷμα σύτο, das Blut sprudelte mit Gewalt hervor, 21.167.
Med. u. perf. pass. in heftiger Bewegung sein, sich schnell bewegen, laufen, anstürmen ; ἐπὶ τεύχεα δ' ἐσσεύοντο, Il. 2.808, 11.167, 419 ; ποσσὶν ἔσσυμαι, 13.79 ; σεύατ' ἔπειτ' ἀνὰ ἄστυ, 6.505 ; ὃς ἐσσύμενον κατερύκει, Od. 15.73 ; öfter c. inf., ὅτε σεύαιτο διώκειν, wenn er zu verfolgen eilte, Il. 17.463 ; auch von leblosen Dingen, ὄφρα ὕλη σεύαιτο καήμεναι, damit das Holz zu verbrennen eile, d.i. schnell verbrenne, 23.198 ; ἔσσυται μοισαῖον ἅρμα Νικοκλέος μνᾶμα κελαδῆσαι, Pind. I. 7.61 ; ἐσσύμενοι εἴσω κατέσταν, P. 4.135 ; παρ' ᾿αλφεῷ σύτο, Ol. 1.20 ; κατὰ γῆς σύμεναι, Aesch. Eum. 961 ; σύθην δ' ἀπέδιλος ὄχῳ πτερωτῷ, Prom. 135 ; Spt. 424 ; ποῦ κυρεῖ ἐκτόπιος συθείς ; Soph. O.C. 119 ; πάλιν, φίλα, συθῶμεν, 1721, laß uns zurückeilen ; ὅτε σύτο πατρίδος ἄπο, Eur. Hel. 1145 ; φροῦδος ἐκ ναοῦ συθείς, I.T. 1294 ; einzeln bei sp.D., wie σεύατ' ἴμεν λαιψηρὰ δι' ὕδατα Ap.Rh. 4.849. – Uebtr., vom bewegten Gemüt, sich heftig auf Etwas zu bewegen, heftig streben, trachten wonach, teils absolut, θυμὸς δέ μοι ἔσσυται ἤδη, Od. 10.484, teils c. gen., bes. im part. perf., ἐσσύμενος ὁδοῖο, πολέμου, 4.733, Il. 24.404, u. c. inf., μεμαῶτα καὶ ἐσσύμενόν περ ἀλύξαι, Od. 4.416, Il. 11.717 ; dah. ἐσσύμενος übh. eilig, hastig, begierig.
Pape, Griechisch-deutsches Handwörterbuch (3. Aufl., 1914)
memory