ης (ἡ) [ῠ]
A n. comm. :
   I au sg. battant d’une porte, HDT. 3, 156 ; p. ext. porte, SOPH. Ant. 1186, etc. ; THCR. Idyl. 2, 160 ; POL. 7, 18, 4, etc. ;
   II au pl. porte :
      1 d’une maison ou d’un palais, SOPH. Ant. 1186, etc. ; XÉN. Cyr. 7, 5, 25, etc. ;
      2 porte d’une tente, SOPH. Aj. 11 ;
      3 porte d’un camp, IL. 7, 339 ; 12, 175 ; XÉN. An. 6, 3, 1 ;
      4 porte de tours, de fortifications, ESCHL. Sept. 30 ; XÉN. Cyr. 7, 4, 6 ;
      5 porte d’une ville, IL. 18, 275 ; HÉS. Sc. 272 ; XÉN. An. 5, 10, 8 ; PLAT. Ax. 364 d, etc. ; particul. à Troie, les portes Scées (v. Σκαιαί) IL. 3, 145, etc. ;
   III p. ext. passage, en gén. càd. :
      1 en parl. de désignations géograph. : isthme, en parl. de l’isthme de Corinthe, PD. O. 9, 129, etc. ; XÉN. Ages. 2, 17, etc. ; détroit, en parl. des colonnes d’Hercule, PD. (STR. 170), etc. ; du Bosphore de Thrace, ESCHL. Pr. 729, etc. ; canal, càd. écluse, HDT. 3, 117, etc. ; défilé d’une montagne, HDT. 5, 52, etc. ; STR. 520, 613, etc. ;
      2 en parl. d’organes, conduit (de l’oreille) PLAT. Conv. 218 b ; entrée de la veine-porte dans le foie, EUR. El. 828 ; PLAT. Tim. 71 c ; ARSTT. H.A. 1, 17, etc. ;
      3 fig. πύλας ὕμνων ἀναπιτνάμεν, PD. O. 6, 44, ouvrir les portes du chant ; ἀρρήτων ἐπέων πύλαι, BACCHYL. fr. 5, 4, portes des paroles secrètes ; πύλαι πολέμου, PLUT. Cæs. 33, portes de la guerre, etc. ;
B n. de lieu : Πύλαι, ῶν (αἱ) Pyles, litt. « les Portes » :
      1 c. Θερμόπυλαι, HDT. 7, 176, 201 ; DÉM. 327, 6 ; PLUT. M. 867 d, etc. ;
      2 Πύλαι τῆς Κιλικίας, XÉN. An. 1, 4, 4, les Portes de Cilicie, défilé entre la Cilicie et la Syrie ;
      3 Πύλαι Ἀμανικαί, ARR. An. 2, 7, défilé du mt Amanos ;
      4 Πύλαι Βαϐυλώνιαι ou simpl. Πύλαι, XÉN. An. 1, 5, 5, portes de Babylonie, càd. défilé qui conduit d’Arabie en Babylonie.

Étym. p.-ê. pré-grec.

ἡ, prop.
one wing of a pair of double gates, ὀλίγον τι παρακλίναντες τὴν ἑτέρην π. Hdt. 3.156; mostly in pl., gates of a town (whereas θύρα = house-door), Σκαιαὶ π. Il. 3.145, etc. ; π. εὖ ἀραρυίας 7.339; πύκα στιβαρῶς ἀραρυίας 12.454; πεπταμένας ἐν χερσὶ π. ἔχετε 21.531; ἄνεσάν τε π. καὶ ἀπῶσαν ὀχῆας ib. 537; π. ἀνοῖξαι A. Ag. 604; π. κλῇσαι Pl. R. 560c (the Art. is freq. omitted even in Prose); pl. of several gates, A. Th. 125; ἐν πύλαις in or at the gates, ib. 160, 213 (both lyr.), al. ; πρὸς πύλαις ib. 377, 457; ἐπὶ ταῖς πύλαισιν, οὗ τὸ τάριχος ὤνιον Ar. Eq. 1247. in Trag. sts. of the house-door, δωμάτων πύλαι A. Ch. 732, cf. 561; γυναικείους π.
gate or door leading to the women΄s apartments, ib. 878; πύλαις διπλαῖς ἐνήλατο S. OT 1261; ἐκτὸς αὐλείων πυλῶν Id. Ant. 18; also in sg., ib. 1186, El. 818; of the door of a tent, Id. Aj. 11; πύλης ἄναξ θυρωρέ Id. Fr. 775. πύλαι Ἀΐδαο the gates of the nether world, periphr. for hell, Il. 5.646, 9.312, Od. 14.156; ᾍδου πύλαι A. Ag. 1291, cf. Ev. Matt. 16.18, etc. ; also σκότου πύλαι E. Hec. 1; νερτέρων π. Id. Hipp. 1447.
custom-house, PTeb. 5.34 (ii BC); τετελώνηται διὰ πύλης has paid the customs, BGU 1592 (iii AD), etc. ; τὸ σύμβολον τῆς ἱερᾶς Συηνιτικῆς π. PStrassb. 79.10 (i BC); μισθωταὶ ἱερᾶς π. Σοήνης Ostr. 106 (ii AD), al., cf. Ostr. Bodl. v C 1 (ii AD), generally, entrance, orifice, ἀμφὶ πύλας ἰσθμοῖο Emp. 100.19; ἀναπεπταμένας ἔχω τῶν ὤτων τὰς π. Ath. 4.169a; πύλας τοῖς ὠσὶν ἐπίθεσθε Pl. Smp. 218b; ἡλίου πύλαι, Pythag. name for the eyes, D.L. 8.29; portal fissure of the liver, π. καὶ δοχαὶ χολῆς E. El. 828, cf. Hp. Epid. 2.4.1, Anat. 1, Pl. Ti. 71c, Arist. HA 496b32, Gal. 15.145; portal vein of the liver, Ruf. Onom. 179, Gal. 2.785, 5.542. pl., of the carceres in the circus, Aristid. 1.124J. metaph, πύλας ὕμνων ἀναπιτνάμεν Pi. O. 6.27; ἐπέων π. B. Fr. 4; ἐν πύλαις γήρως D.C. 57.24, cf. 76.7.
entrance into a country through mountains, pass, Hdt. 5.52; hence, Πύλαι, αἱ, the common name for Θερμοπύλαι, the Gates of Greece, Id. 7.201, etc. ; of other passes, π. τῆς Κιλικίας καὶ τῆς Συρίας X. An. 1.4.4; αἱ Σύριαι π. ib. 5; αἱ Κάσπιαι π. Str. 11.12.1; π. Λύδιαι Id. 13.1.65; Ἀμανίδες π. Id. 14.5.18, 16.2.8 (αἱ Ἀμανικαὶ καλούμεναι Arr. An. 2.7.1); these passes were sometimes really barred by gates, Hdt. 7.176, cf. 3.117, 5.52, X. l.c. ; the Isthmus is called πόντοιο πύλαι, Pi. N. 10.27; Κορίνθου π. Id. O. 9.86; αἱ π. τῆς Πελοποννήσου X. Ages. 2.17; Πέλοπος νάσου θεόδματοι π. B. p. 437 J. of narrow straits, by which one enters a broad sea, Πύλαι Γαδειρίδες the Straits of Gibraltar, Pi. Fr. 256; ἐπ’ αὐταῖς στενοπόροις λίμνης π., of the Thracian Bosporus, A. Pr. 729; ἐν πύλαις, of the Euripus, E. IA 803.

ἡ, Tür, Tor der Stadt ; Σκαιαὶ πύλαι, Il. 3.145 u. oft ; Δαρδάνιαι, 5.798 ; des Lagers, πύλας ποιήσομεν εὖ ἀραρυίας, 7.339 ; des Hauses u. Zimmers ; bei Hom. u. Hes. nur im plur., wobei vielleicht an Flügeltüren zu denken ist ; ἰθὺς σανίδων, αἵ ῥα πύλας εἴρυντο πύκα στιβαρῶς ἀραρυίας, Il. 12.454, vgl. 18.275, ὑψηλαί τε πύλαι, σανίδες τ' ἐπὶ τῇς ἀραρυῖαι ; vgl. noch πεπταμένας ἐν χερσὶ πύλας ἔχετε, geöffnet, 21.531 ; ἄνεσάν τε πύλας καὶ ἀπῶσαν ὀχῆας, ib. 537 ; auch οὐρανοῦ, 5.749 ; u. ἐχθρὸς γάρ μοι κεῖνος ὁμῶς Ἀΐδαο πύλῃσιν, 9.312, Od. 14.156, d.i. wie der Tod ; πύλας Ἀΐδαο περήσειν, Il. 5.646, ins Reich der Toten eingehen werden ; τὰν Ἀΐδαο πύλαν ἀραξεῖ, Theocr. 2.160 ; Pind. οἰχθεισᾶν πυλᾶν, N. 1.41, u. öfter, immer im plur.; auch übertr., πύλας ὕμνων ἀναπιτνάμεν, Ol. 6.27 ; Aesch. u. Eur. immer im plur., πύλας ἀνοῖξαι, Ag. 590, Spt. oft ; Soph. auch im sing., Aj. 11, κλῇθρ' ἀνασπάστου πύλης χαλῶσα Ant. 1171, häufiger aber im plur.; auch in Prosa im sing., der eine von zwei Türflügeln, ἑτέρην πύλην παρακλίνας, Her. 3.156 ; κλῄσαντες τὰς τοῦ βασιλικοῦ πύλας, Plat. Rep. VIII.560e ; – auch übertr., πύλας πάνυ μεγάλας τοῖς ὠσὶν ἐπίθεσθε, Symp. 218b ; – ein Teil der Leber, Tim. 71e ; – Paß, im Gebirge, Her. 5.52 ; Xen. An. 1.4.4 ; s. Πύλη ; – überh. Oeffnung, Sp.

πύλη, -ης, ἡ
[in LXX chiefly and very freq. for שַׁעַר sometimes for דֶּלֶת, פֶּתַח ;]
a gate: Luk.7:12, Act.9:24 12:10 16:13, Heb.13:12; ἡ Ὡραία Π. τ. ἱεροῦ, Act.3:10. Metaph., Mat.7:13-14; πύλαι ᾅδου (Wis.16:13, 3Ma.5:51, and cf. κλαῖς ᾅδου Rev.1:18): Mat.16:18.†
(AS)