ου (ὁ) :
   I pivot sur lequel tourne une chose, d’où :
      1 pôle, axe du monde, PLAT. Tim. 40 b ; ARSTT. Meteor. 2, 5, etc. ; p. suite, étoile polaire, Ps.-ERATOSTH. Cat. 2 ;
      2 cercle décrit autour de cet axe (par un astre, PLAT. Epin. 986 c ; par le soleil, ANTH. App. 27) ; d’où le ciel, la voûte céleste, ESCHL. Pr. 429 ; EUR. Or. 1685 ; ALEX. (ATH. 60 a), etc. ;
      3 instrument d’astronomie pour décrire ou mesurer ce cercle, particul. sphère terrestre ou céleste, ATH. 207 f ; cadran solaire, sel. d’autres, instrument astronomique pour indiquer les changements de saisons, HDT. 2, 109 ; au fém. LUC. Lex. 4 ;
      4 ressort sur l’essieu d’une voiture sur lequel repose la caisse, DS. 18, 38 ;
   II pass. ce qu’on retourne, particul. terre retournée, labourée, XÉN. Œc. 18, 8.

Étym. πέλομαι.

ὁ, (< πέλω, πέλομαι, πολέω) piuot on which anything turns, axis; axis of the celestial sphere, γῆν ἰλλομένην τὴν περὶ τὸν διὰ παντὸς πόλον τεταμένον Pl. Ti. 40c.
pole of this axis, ὁ ἄνω, ὁ κάτω π., Arist. Cael. 285b9, cf. Mete. 362a33; π. φανερός, ἀφανής, Id. Cael. 285b21; π. ἀρκτικός, ἀνταρκτικός, Id. Mu. 392a2; π. βόρειος, νότιος, Hipparch. 1.4.1, 1.8.14, cf. Gem. 16.11, Cleom. 1.4, Ptol. Alm. 2.6; π. τοῦ ὁρίζοντος the zenith, Euc. Phaen. p. 18 M. ; λόξωσις τοῦ π. inclination of the pole (of the zodiac), Ocell. 2.23.
pole-star, Eratosth. Cat. 2.
celestial sphere, vault of heauen, sky, A. Pr. 429 (lyr.), E. Fr. 839.11 (anap.); ἄστρων π. Id. Or. 1685 (anap.), cf. eund. Eleg. 2; τὸ τοῦ π. τοῦ παντὸς ἡμισφαίριον Alex. 261.7; ὀρνίθων π. Ar. Av. 179; ψυχὴ δ’ αἰθέριον κατέχει π. Epigr.Gr. 225 (Ephesus); ἀπ’ ἀντολίης πόλον ἥλατο χρύσεα κύκλα ἠελίου AP 14.139 (Metrod.). ὑπὸ τὸν αὐτὸν π. in the same latitude, Gal. 17(1).16.
orbit of a star, Pl. Epin. 986c.
crown of the head, Hsch. ; the whole head, Poll. 2.99.
centre of the circular threshing-floor, X. Oec. 18.8.
pole passing through the axle-tree of a carriage, as a shock-absorber, D.S. 18.27.
concave sun-dial (called πόλος from being shaped like the vault of heaven), on which the shadow was cast by the γνώμων, Hdt. 2.109, Ar. Fr. 163; fem. in Luc. Lex. 4. διακόσμησις τοῦ π. organization of the calendar, OGI 56.46 (Canopus, iii BC).
head-dress, worn by goddesses, e.g. Aphrodite, Paus. 2.10.5; Tyche, Id. 4.30.6. Archit., dowel, IG2². 1675.4, al.
crescent-shaped projection on a machine for reducing dislocations, Philistion ap. Orib. 49.4.37.
windlass, capstan, BGU 544.24 (pl., ii AD).

ὁ (πέλομαι),
1) der Punkt, die Achse, um die sich Etwas dreht, bes. die Erd- und Himmelsachse, auch ihre Endpunkte, Nord- u. Südpol ; οὐράνιόν τε πόλον νώτοις ὑποστενάζει, Aesch. Prom. 427 ; λαμπρῶν ἄστρων πόλον ἐξανύσας, Eur. Or. 1685 ; Ar. Av. 179 ὀρνίθων πόλος, komisch erklärt ὥσπερ εἴποι τις τόπος· ὅτι δὲ πολεῖται τοῦτο καὶ διέρχεται ἅπαντα, διὰ τοῦτό γε καλεῖται νῦν πόλος. Vgl. Plat. Tim. 40b, Crat. 405c. Auch die Erdkugel und der Himmel selbst. – Bei Eratosth. Catast. 2 der Polarstern.
2) umgewendetes, umgepflügtes Land, Xen. Oec. 18.8.
3) bei DS. 18.27 eine Art von Schwungfeder auf der Wagenachse, auf welcher der Wagenkasten ruht.
4) ein astronomisches Instrument, das die Wechsel der Jahreszeiten anzeigt, καὶ γνώμων, Her. 2.109 ; Poll. 9.46 ; vgl. Ath. V.208. Nach Luc. Lexiph. 4 scheint es in dieser Bdtg fem. gewesen zu sein ; vgl. Ideler Chronol. 1 p. 233.