GRC

προσβάλλω

download
JSON

Bailly

'προσ·ϐάλλω (f. προσϐαλῶ, ao.2 προσέϐαλον, etc.) :
   I tr.
      1
lancer vers, jeter sur ou contre : δόρυ τινί, EUR. Ph. 728, lancer une javeline contre qqn ; βοῦς ἐλαύνειν καὶ προσϐάλλειν πρὸς τὰς ἀκρωρείας, POL. 3, 93, 8, pousser des bœufs devant soi et les lancer vers les sommets ; ὄψιν πρός τι, PLAT. Theæt. 193 c, jeter les yeux sur qqe ch. ; χεῖρά τινι, EUR. Alc. 307, jeter la main sur qqn ou qqe ch. ; fig. αἰτίαν τινί, ANT. 121, 32, lancer une accusation contre qqn ; ἔγκλημά τινι, ANT. 126, 20, m. sign. ; ellipt. avec l’acc. de l’objet atteint : ἀρούρας, IL. 7, 421 ; OD. 19, 433, frapper les champs (de ses rayons) en parl. du soleil ; ὀσμὴ προσέϐαλε τὰς ῥῖνας, EL. N.A. 13, 21, l’odeur vint frapper les narines ; βροτοῦ με προσέϐαλε (s.-e. ὀσμή) AR. Pax 180, j’ai flairé un mortel (litt. l’odeur d’un mortel m’a frappé) ; en s.-e. l’acc. : κρέα ἰχθύων προσϐάλλοντα, EL. N.A. 14, 20, 27, viandes qui sentent le poisson ; p. suite, fig. causer, procurer, en b. et en mauv. part : κέρδος τινί, HDT. 7, 51, procurer un gain à qqn ; κακὸν τῇ πόλει, ESCHL. Pers. 767, causer du mal à la ville ;
      2 appliquer sur ou contre : μαλακὰν χεῖρα (τραύματι) PD. P. 4, 483, appliquer une main douce sur une blessure ; κλίμακα πύλαις, EUR. Suppl. 498, appliquer une échelle contre des portes ; p. suite, adapter, ajuster : τι πρός τι, PLAT. Tim. 36 b, une ch. sur une autre ; ou avec le dat. : προσϐάλλουσι τὴν ἑαυτῶν φύσιν, EL. N.A. 14, 12, ils modèlent leur nature sur, etc. ; fig. προσϐαλοῦσ' ὅσα ζῶν κεῖνος εἶπε, SOPH. Tr. 580, ayant appliqué à ce travail tout ce qu’il avait dit de son vivant ;
   II intr. (en. s.-e. ἑαυτόν) :
      1 s’élancer vers, se jeter sur ou contre : τινί, EUR. Ph. 731, ou πρός τινα, XÉN. An. 6, 1, 7 ; 4, 2, 11, etc. s’élancer sur qqn ; πύλαις, ESCHL. Sept. 597, s’élancer contre des portes ; πρὸς τὸ τεῖχος, HDT. 3, 155, s’élancer contre le rempart ;
      2 p. ext. se diriger vers, venir vers ou dans : ἐκ τῆς Ἀσίας τῇ Ἀττικῇ, PLUT. Phoc. 21, se diriger de l’Asie vers l’Attique ; souv. en parl. de navires, aborder, atterrir, dat. THC. 6, 4 et 6 ; avec ἐς et l’acc. THC. 8, 101 ; avec πρός et l’acc. THC. 6, 44, etc. ; en parl. de sensations : πρὸς ὄψιν ἢ ἀκοήν, PLAT. Rsp. 401 c, affecter la vue ou l’ouïe ; τοῖς δ' ἐγγίσασιν ἡ ὀσμὴ προσέϐαλε, DS. 2, 19, l’odeur frappa ceux qui s’étaient approchés ;

Moy. (seul. dor. προτιϐάλλομαι) se jeter sur : ἰχθύν, OPP. H. 5, 98, sur un poisson ; fig. ἔπεϊ ἢ ἔργῳ προτιϐάλλεσθαί τινα, IL. 5, 879, attaquer qqn en parole ou par des actes.'
Bailly 2020 Hugo Chávez Gérard Gréco, André Charbonnet, Mark De Wilde, Bernard Maréchal & contributeurs / Licence Creative Commons Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification — « CC BY-NC-ND 4.0 »

LSJ

Ep. προτιβάλλω, Dor. ποτιβάλλω, strike, dash against, ποτὶ σκῆπτρον βάλε γαίῃ Il. 1.245; ἁψῖδα πέτρῳ π.
letting it dash against…, E. Hipp. 1233; τὸν πρὶν ὄλβον ἕρματι π.
having wrecked his happiness on a reef, A. Eu. 564 (lyr.); π. τινὰς ὥσπερ θηρία τινί set them on him, D. 18.322; of attacking, πύλαισι… π. λόχον A. Th. 460; π. δόρυ τισί E. Ph. 728; παισὶ χεῖρα Id. Alc. 307; but freq. without any notion of violence, apply, μαλακὰν χέρα π. [ἕλκει], of a surgeon, Pi. P. 4.271; of cupping instruments, Hp. VM 22 (Pass.), Aen.Tact. 11.14, Gal. 11.93; generally, τὰ μὲν αὐτὰ προσέβαλε S. Tr. 844 (lyr.); προσβαλοῦσ’ ὅσα… εἶπε applying, carrying out…, ib. 580; τι πρός τι Pl. Ti. 36b; τὴν ὄψιν πρός τι Id. Tht. 193c; mostly τί τινι, παρειὰν π. παρηΐδι E. Hec. 410; κλιμάκων ὀρθοστάτας πύλῃσιν Id. Supp. 498; ὄμματα τέκνοις Id. Med. 860 (lyr.); — Pass., κέρασι χρυσᾶ στόμια προσβεβλημένοις having golden mouthpieces affixed, A. Fr. 185.
Math., draw a straight line to meet, ποτί c. acc., Archim. Spir. 6, al.
assign to, procure for, κέρδος ἡμῖν Hdt. 7.51; [Λακεδαιμονίοισι] Ὀλυμπιάδα gave them the honour of an Olympic victory, Id. 6.70; π. ἄσην τῷ πατρί cause him distress, Id. 1.136; π. μελέταν σοφισταῖς Pi. I. 5 (4).29; κακὸν πόλει A. Pers. 781; μοι διπλᾶς ὁδούς Id. Pr. 951; ἐμοὶ ὠδῖνας S. Tr. 42; εὔκλειαν σαυτῇ τε κἀμοί Id. El. 974; μή σοί τιν’ αἰσχρὰν π. κληδόνα E. Alc. 315; π. τινὶ ἔγκλημα, αἰτίαν, Antipho 4.2.4, 3.2.4; π. τινὶ αἰσχύνην Pl. Lg. 878c; π. δεῖμα πατρί, Lat. incutere timorem alicui, E. Ion 584; ὀργὰς ἀκόρεστά τε νείκη Id. Med. 640 (lyr.); συμφορὰς καὶ νόσους τισί Lys. Fr. 53; ὅρκον π. τινί lay an oath upon him, S. Tr. 255; π. τὴν ἑαυτῶν μορφήν τισι contribute their own form, i.e. be like them, Ael. NA 14.12.
knock down to a bidder at auction, οἰκίαν PEleph. 25.4 (iii BC); — Med., UPZ 114i24 (ii BC).
place at a buyer΄s disposal, αὐτῷ ἱερεῖα PCair. Zen. 161.5 (iii BC); — Med., προσεβαλόμεθα τὰ παρ’ ἡμῶν we accepted an offer for our crop…, ib. 354.22 (iii BC).
deliver corn as payment, προσβέβληκεν ἐπὶ θησαυρὸν PRyl. 200.1 (ii AD), cf. POxy. 1440.1 (ii AD), etc. ; pay in money, PRyl. 217.1 (ii AD, Pass.), PLond. 3.1164 (k) 19 (iii AD, Pass.). with acc. of the object struck, ἀρούρας π., of the Sun, strike the earth with his rays, Il. 7.421, Od. 19.433; μή σε π. πέμφιξ A. Fr. 205; of smells, βροτοῦ [ὀσμὴ] με προσέβαλε Ar. Pax 180; ὀσμὴ π. τὰς ῥῖνας Ael. NA 13.21; χρῶμα οὔτε τὸ προσβάλλον οὔτε τὸ προσβαλλόμενον neither that which strikes [the eye] nor that which is struck, Pl. Tht. 154a; τοὺς ἄνδρας ἠχὼ π. Philostr. VA 6.26; π. σε τὸ λιτὸν καὶ αὐτοφυὲς τῆς μούσης Philostr.Jun. Im. 10. with acc. of the thing thrown, ἀτμὸν βαρὺν π. D.S. 2.12 (v.l. προβ-), cf. Ael. NA 14.22; τράγου ὀσμήν Dsc. 4.50; πνοιήν τινι Luc. Syr. D. 30; of taste, γευσαμένῳ ὅμοιόν τι μήλῳ π. Dsc. 4.6, cf. Gal. Vict. Att. 1.3; also c. gen., τὰ κρέα ἰχθύων π.
sends [a smell] of fish, Str. 15.2.2; κνίσης π. Ael. NA 14.27; ἰχθυηρᾶς ὀσμῆς π. ib. 20; metaph, to be redolent of, τέχνης, Στωικῆς ταλαιπωρίας, Phld. Rh. 2.218, 293 S. c. dat., attend to, οἷς εἴπαμεν ib. 271 S. ; abs., Plot. 5.55.10. μή μ’ ἀνάγκῃ προσβάλῃς τάδ’ εἰκαθεῖν do not drive me by force to…, S. OC 1178.
add, throw into the bargain, Antiph. 206.5; add an ingredient, Philum. Ven. 10.2, Sammelb. 7350.9 (iii/iv AD).
throw to, δράγματα… ὑικοῖς κτήνεσι BGU 757.18 (i AD). intr., strike against, make an attack or assault upon, πύλαις A. Th. 615; αὐτοῖς, ἀλλήλοις, E. Ph. 724, Th. 1.49; τῇ Οἰνόῃ, τῷ φρουρίῳ, etc., Id. 2.19, 93, etc. ; also πρὸς τὸ τεῖχος Hdt. 3.155, 9.86; πρὸς τὰ τείχη Lys. 14.33; πρὸς τὴν πόλιν Th. 2.56; πρὸς τοὺς ὁπλίτας X. An. 6.3.6; πρὸς τὸν λόφον ib. 4.2.11; abs., attack, charge, Hdt. 7.211, 9.22, 25; προσβαλὼν αἱρεῖ τὴν πόλιν by assault, X. HG 1.6.13.
put in with a ship, ἐς τὸν λιμένα Th. 8.101; πρὸς Τάραντα Id. 6.44; c. dat., Σικελίᾳ ib. 4; Ἰωνίᾳ Id. 8.12, cf. SIG 456.36 (Cos, iii BC). generally, collide, προσβαλούσης τῆς νεὼς πρὸς ὁλκάδα Pl. La. 183d; impinge, πρὸς ὄψιν ἢ πρὸς ἀκοήν Id. R. 401c, cf. Arist. Col. 792a20; ὀσμὴ π. τινί Thphr. HP 9.7.1, D.S. 2.19; of winds, Arist. Pr. 947a22; σεισμὸς τῇ Κρήτῃ π. Philostr. VA 4.34; π. τοῖς ἄρχουσιν approach them, Plu. Nic. 30; ἐκ τῆς Ἀσίας τῇ Ἀττικῇ Id. Phoc. 21; light upon, in argument, Anon. Lond. 37.54. Med., ταύτην οὔτ’ ἔπεϊ προτιβάλλεαι, οὔτε τι ἔργῳ payest no heed to, Il. 5.879; but also, throw oneself upon another΄s protection, A.R. 4.1046; π. γυναικὶ περὶ ἀφροδίτης make advances, Sch. Ar. Eq. 514; associate with oneself, Oppian. H. 5.98.
Liddell-Scott-Jones, Greek-English Lexicon (9th ed., 1940)

Pape

(βάλλω), hinzu oder daran werfen, hinzulegen, -bringen, -tun, beigeben, τινί τι, z.B. Λακεδαιμονίοισιν Ὀλυμπιάδα, den Lazedämoniern einen olympischen Sieg verschaffen, Her. 6.70 ; ἄσην πατρί, dem Vater Betrübnis bereiten, 1.136 ; auch κέρδος τινί, 7.51 ; κακὸν τῇ πόλει, Aesch. Pers. 767 ; u. pass., ἀργυρηλάτοις κέρασι χρυσᾶ στόμια προσβεβλημένοις, daran gefügt, frg. 170 ; μαλακὰν χέρα (τραύματι), auflegen, Pind. P. 4.271 ; auch μελέταν σοφισταῖς, I. 4.29 ; ἐμοὶ πικρὰς ὠδῖνας προσβαλὼν ἀποίχεται, nachdem er mir bittere Schmerzen angetan, Soph. Trach. 42 ; ὅρκον αὑτῷ, sich einen Eid auflegen, 254 ; εὔκλειαν αὑτῷ, El. 962, sich Ruhm erwerben ; bei Eur. σοί τιν' αἰσχρὰν προσβαλοῦσα κλῃδόνα, Alc. 316, der auch im eigtl. Sinne sagt ἀμφὶ δεῖπνον οὖσι προσβάλλω δόρυ, Phoen. 735 ; δεῖμα πατρί, Ion 584 ; παρειὰν παρη-ΐδι, Hec. 410 ; κλίμακας πύλαις, anlegen, Suppl. 498 ; προσβάλλω τὴν ἑκατέρου ὄψιν πρὸς τὸ ἀλλότριον σημεῖον, Plat. Theaet. 193c, u. öfter ; auch αἰσχύνην τῷ τρωθέντι, Legg. IX.878c ; im eigtl. Sinne sagt Pol. κλίμακας προσβάλλειν, Leitern anlegen, 4.4.1 ; τοὺς βοῦς ἐλαύνειν καὶ προσβάλλειν πρὸς τὰς ἀκρωρείας, 3.93.8. Von der Sonne sagt Hom. ἀρούρας προσβάλλειν, die Gefilde mit den Strahlen bewerfen, treffen, d.i. sie beleuchten, Il. 7.421, Od. 19.433, λόχον πύλαισι, Aesch. Spt. 442. – Sc. ἑαυτόν, scheinbar intr., sich wogegen werfen, worauf anstürmen, δοκῶ μὲν οὖν σφε μηδὲ προσβαλεῖν πύλαις, Aesch. Spt. 597 ; πρὸς τὸ τεῖχος, Her. 3.155, 158, 9.86 ; übh. angreifen, den Feind in der Schlacht, die Stadt durch Belagerung berennen, τινί u. πρός τινα, Her. u. Folgde ; τινὶ ἐκ λόχου, Eur. Phoen. 731 ; auch ohne Casus, Her. 7.211, 9.25 ; πρὸς τοὺς ὁπλίτας, πρὸς τὸν λόφον, Xen. An. 6.1.7, 4.2.11, Cyr. 5.3.12 u. sonst ; ἐς τὸν λιμένα, Thuc. 8.101. – Aehnl. Ar. βροτοῦ με προσέβαλε, sc. ὀσμή, Pax 180 ; προσβαλούσης τῆς νεὼς πρὸς ὁλκάδα, Plat. Lach. 183b, u. öfter, vgl. Theaet. 153e. – Auch umgekehrt wird verbunden  : μή μ' ἀνάγκῃ προσβάλῃς τάδ' εἰκαθεῖν, Soph. O.C. 1180, d.h. zwinge mich nicht. – Uebertr., προσβάλλειν τι, Etwas wahrnehmen, begreifen, beherzigen, wo man νῷ ergänzt, προσβαλοῦσ' ὅσα ζῶν κεῖνος εἶπε, Soph. Trach. 577, vgl. 841, wo der Schol. συνῆκε erkl., sc. τὴν ὄψιν, seinen Blick worauf richten, Lobeck Phryn. 282. – Auch sc. ὀσμήν, riechen, einen Geruch geben, κρέα ἰχθύων προσβάλλοντα, das nach Fischen riecht, vgl. Ael. H.A. 14.20, 27. – Προσβάλλουσι τὴν ἑαυτῶν μορφὴν τοῖς χερσαίοις, Ael. H.A. 14.12, sie gleichen in der Gestalt. – Med., ἔπεϊ, ἔργῳ προτιβάλλεσθαί τινα, sich mit dem Worte, dem Werke gegen Einen werfen, ihn hart antasten, Il. 5.897 ; – κῆτος ποτιβάλλεται ὀλίγον ἰχθύν, Opp. Hal. 5.98, nimmt als Gefährten an, gesellt sich zu.
Pape, Griechisch-deutsches Handwörterbuch (3. Aufl., 1914)

TBESG

1. to strike or dash against , τί τινι [Iliad by Homer (8th/7th c.BC)]; ἀψῖδα πέτρῳ πρ. letting it dash against , [Euripides (Refs 5th c.BC)]; τὸν πρὶν ὄλβον ἕρματι πρ. to wreck his happiness on a rock, [Aeschulus Tragicus (6th/5th c.BC)]; πρ. θηρία τινί to set them on him, [Demosthenes Orator (Refs 4th c.BC)]; πρ. δόρυ τινί [Euripides (Refs 5th c.BC)]:—;without any notion of violence, to put to, apply , μαλακὰν χέρα πρ. [ ἕλκει] of a surgeon, [Pindar (Refs 5th c.BC)]; πρ. παρειὰν παρηίδι [Euripides (Refs 5th c.BC)]; ὄμματα τέκνοις [Euripides (Refs 5th c.BC)]
2. to assign to, procure for , κέρδος τινί [Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC)]; πρ. Λακεδαιμονίοις Ὀλυμπιάδα to give them the honour of an Olympic victory, [Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC)]; πρ. κακὸν τῇ πόλει [Aeschulus Tragicus (6th/5th c.BC)]; εὔκλειαν σαυτῇ [Sophocles Tragicus (Refs 5th c.BC)]; πρ. δεῖμά τινι, Lat. incutere timorem alicui, [Euripides (Refs 5th c.BC)]
3. with accusative of the object struck, ἀρούρας προσβάλλειν, of the Sun, to strike the earth with his rays, [Homer (8th/7th c.BC)]; of smells, βροτοῦ [ ὀσμὴ] με προσέβαλε [Aristophanes Comicus (5th/4th c.BC)]
4. metaphorically to attend to a thing or to add , [Sophocles Tragicus (Refs 5th c.BC)]
5. μή μ᾽ ἀνάγκῃ προσβάλῃς τάδ᾽ εἰκαθεῖν do not drive me by force to give way, [Sophocles Tragicus (Refs 5th c.BC)]
6. intransitive to strike against, to make an attack or assault upon , τινί [Aeschulus Tragicus (6th/5th c.BC)], etc.; πρὸς τὸ τεῖχος [Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC)]:—;absolute to attack, charge , [Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC)]; προσβαλὼν αἱρεῖ τὴν πόλιν by assault , [Xenophon Historicus (5th/4th c.BC)]
7. to put in with a ship, ἐς τὸν λιμένα [Thucydides (Refs 5th c.BC)]; πρὸς Τάραντα [Thucydides (Refs 5th c.BC)]; with dative, Σικελίᾳ [Thucydides (Refs 5th c.BC)]
8. Mid. to throw oneself upon, attack , τινα [Iliad by Homer (8th/7th c.BC)] (ML)
Translators Brief lexicon of Extended Strongs for Greek based on Abbot-Smith, A Manual Greek Lexicon of the New Testament (1922) (=AS), with corrections and adapted by Tyndale Scholars
memory