I adj. :
      1 vieux, âgé, ancien, AR. Av. 255 ; joint à un subst. SOPH. Ph. 665 ; O.R. 941 ; au voc. ô vieillard, SOPH. O.R. 1013, 1121, etc. ; ἐν βουλαῖς πρέσϐυς, PD. P. 4, 502, vieux dans le conseil, càd. expérimenté ; au plur. οἱ πρέσϐεις, les anciens, d’où les chefs, HÉS. Sc. 245 ; ESCHL. Pers. 840 ; SOPH. O.R. 1111 ; cp. πρεσϐύτερος, le plus âgé des deux, IL. 11, 787 ; 15, 204 ; p. opp. à νεώτερος, PLAT. Rsp. 380 c, etc. ; οἱ πρεσϐύτεροι, les Anciens du peuple chez les Juifs, NT. Matth. 16, 21, etc. ; ou les premiers chrétiens, NT. 1Tim. 5, 19, etc. ; Ap. 11, 30, etc. ; postér. les prêtres, ECCL. ; en parl. d’animaux, ARSTT. H.A. 5, 14, 19, etc. ; en parl. de choses (arbre, TH. C.P. 5, 13, 8 ; avis, PD. P. 2, 122 ; prudence, DH. 5, 30, etc.) ; sup. πρεσϐύτατος, IL. 4, 59 ; 6, 24 ; 11, 740, etc. ; HÉS. Th. 234, etc. très âgé ;
      2 p. suite, expérimenté, PD. P. 4, 503 ;
      3 p. ext. digne de respect, respectable, vénérable, précieux, cher, considérable (cf. lat. nihil antiquius habere, etc.) : πρεσϐύτατον κρίνειν τι, THC. 4, 61, juger qqe ch. comme très important ; ἐμοὶ οὐδέν ἐστι πρεσϐύτερον, PLAT. Conv. 218 d, rien n’est plus important pour moi ; τὰ τοῦ θεοῦ πρεσϐύτερα ποιεῖσθαι ἢ τὰ τῶν ἀνδρῶν, HDT. 5, 63, mettre les choses divines au-dessus des choses humaines ; πρεσϐύτερον κακόν, SOPH. O.R. 1365, mal plus considérable, plus grave ;
   II subst. :
      1 envoyé, député, ambassadeur, en ce sens seul. nom. sg. ESCHL. Suppl. 708 dout. ; POÈT. (SCH.-IL. 4, 394) ; gén. πρέσϐεως, AR. Ach. 93 ; pl. πρέσϐεις, THC. 4, 118 (traité) ; XÉN. Hell. 4, 8, 13 ; AR. Ach. 61 ; AND. 28, 37, etc. ; gén. πρέσϐεων, AR. Ach. 76 ; dat. πρέσϐεσι, AR. Ach. 62 ;
      2 roitelet, oiseau, ARSTT. H.A. 9, 11, 5.

• Cp. πρεσϐύτερος [ῠ] IL. 11, 787, etc. ; PD. P. 2, 122 ; HDT. 5, 63 ; PLAT. Conv. 218 d, etc. • Sup. πρεσϐύτατος [ῠ] IL. 4, 59, etc. ; HÉS. Th. 234, etc. ; THC. 4, 61 ; PLAT. Leg. 717 d, etc. ; sup. poét. πρέσϐιστος, HH. 30, 2 ; ESCHL. Sept. 390 ; SOPH. fr. 523, 539, etc. ; dor. fém. πρεσϐίστα, T. LOCR. 104 b ; d’où • Sup. πρεσϐίστατος, NIC. Th. 344.

➳ Us. seul. aux formes suiv. : sg. nom. πρέσϐυς, SOPH. O.R. 941, Ph. 562, etc. ; voc. -υ, SOPH. O.R. 1013, 1121 ; EUR. Or. 476 ; AR. Th. 146, etc. ; acc. -υν, SOPH. Ph. 665 ; pl. nom. -εις, ESCHL. Pers. 840 ; épq. -ηες, HÉS. Sc. 245 ; duel -η ou mieux -ῆ, AR. fr. 495 ; Dans les inscr. att. au sens de « envoyé », on trouve le plur. πρέσϐεις jusqu’en 250 av. J.C. ; à partir de cette date, πρεσϐευταί ; v. Meisterh. p. 112, 9.

Étym. indo-europ. *pres-g^weu-, *preis-g^weu- « qui va en tête » ; pour *pres- cf. πρός ; *g^weu- p.-ê. var. de *g^wem-, aller, cf. βαίνω.

Pi. P. 4.282, A. Ag. 530, εως or εος (v. infr. II), ὁ, voc. πρέσβυ E. Or. 476, Ar. Th. 146 : — old man (poet. for prose πρεσβύτης), in this sense only used in nom., acc., and voc., ὁ π. Πόλυβος S. OT 941; Φοῖνιξ ὁ π. Id. Ph. 562; δριμὺς π. Ar. Av. 255 (lyr.); πατέρά πρές βυν S. Ph. 665; πρέσβυ Id. OT 1013, 1121; ὦ πρέσβυ E. l.c., Ar. l.c. ; ὁ π.
the elder, A. Ag. 184 (lyr.), 205 (lyr.), 530; cf. πρέσβα, πρέσβειρα, πρεσβηΐς, πρέσβις ; pl. πρέσβεις, elders, three times in Trag., always voc. (v. infr. III), A. Pers. 840, S. OT 1111, E. HF 247; for πρεσβῆ, πρεσβῆες, πρισγεῖες, v. πρεσβεύς ; Comp. and Sup. are the only forms found in Hom., Comp. πρεσβύτερος, α, ον (late πρεσβυτερωτέρα PLond. 2.177.15 (i AD)), elder, Il. 11.787, 15.204, Hdt. 2.2, etc. ; πλεῖν ἢ ΄νιαυτῷ by more than a year, Ar. Ra. 18; πρεσβυτέρα ἀριθμοῦ older than the fit number, Pi. Fr. 127; βουλαὶ πρεσβύτεραι thy counsels wise beyond thy years, Id. P. 2.65; γνώμη π. τῆς ἡλικίας D.H. 5.30; οἱ σοφοὶ καὶ π. Arist. EE 1215a23; of animals, Id. HA 546a7; ἵππος π. ἤδη ὤν rather old, PCair. Zen. 225.8 (iii BC); also δένδρα π. Thphr. CP 1.13.8; ἐπὶ τὸ π. ἰέναι become older, Pl. Lg. 631e; ἵνα μὴ π. ὢν ῥέμβωμαι in my old age, PCair. Zen. 447.9 (iii BC); Sup. πρεσβύτατος, η, ον, eldest, Il. 4.59, 11.740, Hes. Th. 234, etc. ; π. γενεῇ Il. 6.24; as a term of respect, ἐγὼ παλαιότατός εἰμι σὺ δὲ π. Plu. Nic. 15; of animals, Arist. HA 546a4, al. ; for the poet. forms πρέσβιστος, πρεσβίστατος, v. πρέσβιστος, and cf. πρεῖγυς. Comp. and Sup., of things, more or most important, taking precedence, esp. πρεσβύτερόν τι (or οὐδὲν) ἔχειν deem higher, more important, τὰ τοῦ θεοῦ πρεσβύτερα ἐποιεῦντο ἢ τὰ τῶν ἀνδρῶν Hdt. 5.63; οὐδὲν πρεσβύτερον νομίζω τᾶς σωφροσύνας E. Fr. 959 (lyr.); ἐμοὶ οὐδέν ἐστι πρεσβύτερον τοῦ… Pl. Smp. 218d; πρεσβύτατον κρἰναί τι Th. 4.61; merely of magnitude, πρεσβύτερον κακοῦ κακόν one evil greater than another, S. OT 1365 (lyr.); χρεῶν πάντων πρεσβύτατα Pl. Lg. 717b. Adv., -τέρωσγυμναστικὴν μουσικῆς τετιμηκέναι Id. R. 548c, cf. Jul. Or. 4.132c. = πρεσβευτής, ambassador, in nom. sg. only cj. in A. Supp. 727 (v. πρέσβη) and in prov. ap. Sch. Il. 4.394 (v. πρέσβις¹); gen. πρέσβεως Ar. Ach. 93 (at end of line); πρέσβεος Choerob. in Theod. 1.233; dual πρέσβει (written πρεσβε) IG 12(1).977.45, 57 (Carpathos, iv BC); pl. πρέσβεις, Dor. uncontr. πρέσβεες ib. 14.952.11 (Acragas, iii BC) (at first more freq. than πρεσβευταί), Ar. Ach. 61, IG1². 52.1, 2². 1.20, al., D. 19.183; acc. πρέσβεις IG1². 46.24, Foed. ap. Th. 4.118, X. HG 4.8.13; gen. πρέσβεων, dat. πρέσβεσι, Ar. Ach. 76, 62, IG2². 1.7. at Sparta a political title, president, τῶν ἐφόρων ib. 5(1).51.6, 552.11; νομοφυλάκων ib. 555b19; βιδέων ib. 556.6; συναρχίας ib. 504.16; τῆς φυλῆς ib. 564.3; [σφαιρέων] ib. 675.5; gen. sg. πρέσβεως ib. 504.16, al. Comp. πρεσβύτερος, elder, alderman, τῆς κώμης BGU 195.30 (ii AD, pl.), cf. POxy. 2121.4 (iii AD), etc. ; ἐκρίθημεν ἐπί τε Νουμηνίου καὶ ἐπὶ τῶν π. PCair. Zen. 520.4 (iii BC), cf. UPZ 124.22, 36 (ii BC); τοῖς ἱερεῦσι καὶ (both) τοῖς π. καὶ τοῖς ἄλλοις πᾶσι OGI 194.3 (Egypt, i BC); οἱ π. τῶν ὀλυροκόπων ib. 729 (Alexandria, iii BC); π. τῶν γεωργῶν PTeb. 13.5 (ii BC); π. γέρδιοι IGRom. 1.1122 (Theadelphia, ii AD); τέκτονες π. ib. 1155 (Ptolemaïs Hermiu, i AD); elder of the Jewish Sanhedrin, Ev. Matt. 16.21, etc. ; later, elder of the Christian Church, presbyter, Act. Ap. 11.30, 20.17, 1 Ep. Ti. 5.19, POxy. 1162.1 (iv AD), etc. ; of the Apostles, 2 Ep. Jo. 1.1, 3 Ep. Jo. 1.1.
wren, Arist. HA 609a17, 615a19, Hsch. ; cf. σπέργυς. (-βυ, Cret. -γυ- (in πρεῖγυς), cogn. with Skt. -gu in vanar-gú- ΄one who lives or moves in the forest΄, Lith. žmogùs ΄man’ (lit. ΄one who moves on the ground΄); πρεσ- cogn. with Lat. prae, pris-tinus; the oldest sense of π. is ΄going in front, taking precedence΄.)

ὁ, gen. υος u. εως,
1) alt, der Alte ; vom sing. in dieser Bdtg nur nom., acc. u. voc. πρέσβυν u. πρέσβυ gebräuchlich (vgl. πρέσβα u. πρέσβειρα, wonach die Ableitung Döderleins von πρέπω, der sich durch seine Würde auszeichnet, in die Augen fallend, ehrwürdig, viel für sich hat); ἐν βουλαῖς πρέσβυς, Pind. P. 4.282 ; ἡγεμὼν ὁ πρέσβυς νεῶν Ἀχαϊκῶν, Aesch. Ag. 177 ; ἄναξ, 198, 516 ; Soph. Phil. 558, 661 u. öfter im nom., acc. u. voc., wie bei Eur. u. a. D. – Nach Arist. H.A. 9.11 hieß so auch der Zaunkönig. – Häufiger im Kompar. u. superl., πρεσβύτερος, der ältere, πρεσβύτατος, der älteste ; γενεῇ μὲν ὑπέρτερός ἐστιν Ἀχιλλεύς, πρεσβύτερος δὲ σύ ἐσσι, Il. 11.787, vgl. 15.204 ; πρεσβύτατος γενεῇ, der Aelteste von Geburt, 6.24 ; καί με πρεσβυτάτην τέκετο Κρόνος, 4.59, wie πρεσβύτατον ἔτεκεν Pind. Ol. 7.74 ; πρεσβύτερος ἐνιαυτῷ, Ar. Ran. 18, u. so in Prosa nicht selten : ὡς πρεσβύτερος νεωτέροις, Plat. Prot. 320c ; πρεσβυτέρους τοὺς ἄρ χοντας δεῖ εἶναι, Rep. III.412c, u. sonst, τῷ πρεσβυτάτῳ τῶν ἐκγόνων, Critia. 114d, Xen. πρεσβύτεροι im Ggstz von παῖδες, Cyr. 1.2.2 ; Folgde überall ; ὑπεξαναστῆναι πρεσβυτέρῳ, Plut. Lyc. 20. (Die Formen πρέσβιστος u. πρεσβίστατος s. oben besonders.) – Auch im plur. οἱ πρέσβεις, dat. πρέσβεσιν, die Alten, gew. mit dem Nebenbegriffe die Geehrten, Angesehenen ; Aesch. Pers. 826 ; bei Hes. Sc. 245 πρέσβηες (s. ob. πρεσβεύς). – In der Bdtg geehrt, ehrwürdig Kompar. u. superlat. auch in Prosa ; vgl. nihil antiquius habere, τὰ τοῦ θεοῦ πρεσβύτερα ποιεῖσθαι ἢ τὰ τῶν ἀνδρῶν, das die Gottheit Betreffende höher in Ehren halten, Her. 5.63 ; πρεσβύτερον κακὸν κακοῦ, was größer, gewichtiger ist, Soph. O.R. 1364 ; πρεσβύτατον τοῦτο κρίνας, Thuc. 4.61 ; ἐμοὶ οὐδέν ἐστι πρεσβύτερον τοῦ ὡς ὅτι βέλτιστον ἐμὲ γενέσθαι, Plat. Symp. 218d ; χρεῶν πάντων πρεσβύτατα, Legg. IV.717d ; u. adv., πρεσβυτέρως γυμναστικὴν μουσικῆς τετιμηκέναι, Rep. VIII.548c, die Gymnastik in höheren Ehren halten als die Musik.
2) der Gesandte, weil man dazu die Aeltesten und Angesehensten wählte ; im sing. nur bei Dichtern, wie Aesch. Suppl. 708, ἴσως γὰρ κῆρυξ τις ἢ πρέσβυς μόλοι ; vgl. ὁ πρέσβυς οὔτε τύπτεται οὔθ' ὑβρίζεται, Schol. Il. 4.394 ; gen. πρέσβεως, Ar. Ach. 93 ; in Prosa πρεσβευτής. – Im plur. οἱ πρέσβεις, τῶν πρέσβεων, auch in Prosa, Thuc. u. A., wie Plat. Rep. VIII.560d ; Xen. u. sonst.
3) In der spartanischen Verfassung hat auch der sing. ὁ πρέσβυς, der Aelteste, eine politische Bedeutung und findet sich auch der gen. πρέσβεως dazu, Inscr. 1463, 1375.

1. an old man , Lat. senex, (the prose form is πρεσβύτης); [Sophocles Tragicus (Refs 5th c.BC), Euripides (Refs 5th c.BC)]:—; ὁ πρέσβυς is used much like ὁ πρεσβύτερος, the elder , [Aeschulus Tragicus (6th/5th c.BC)]:—;plural πρέσβεις, elders , always implying dignity, chiefs, princes , [Aeschulus Tragicus (6th/5th c.BC)]; epic πρέσβηες [Hesiod (8th/7th c.BC)]
2. [Homer (8th/7th c.BC)] uses only the comparative and Sup., comparative πρεσβύτερος, α, ον, elder, older , [Iliad by Homer (8th/7th c.BC), Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC), Pindar (Refs 5th c.BC)], attic; ἐνιαυτῷ by a year, [Aristophanes Comicus (5th/4th c.BC)]; βουλαὶ πρεσβύτεραι the wise councils of age , [Pindar (Refs 5th c.BC)];—;Sup. πρεσβύτατος, η, ον, eldest , [Iliad by Homer (8th/7th c.BC), Hesiod (8th/7th c.BC)], etc.: —;the comparative and Sup. were used of things, πρεσβύτερόν τι (or οὐδὲν); ἔχειν = Lat. aliquid (or nihil) antiquius habere, to deem higher, more important , τὰ τοῦ θεοῦ πρεσβύτερα ποιεῖσθαι ἢ τὰ τῶν ἀνδρῶν [Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC)]; πρεσβύτατον κρίνειν τι [Thucydides (Refs 5th c.BC)]; πρεσβυτέρως γυμναστικὴν μουσικῆς τετιμηκέναι more highly than . . , [Plato Philosophus (5th/4th c.BC)]: —;hence, merely of magnitude, πρεσβύτερον κακὸν κακοῦ one evil greater than another, [Sophocles Tragicus (Refs 5th c.BC)]
3. like πρεσβευτής, an ambassador , [Aeschulus Tragicus (6th/5th c.BC), Aristophanes Comicus (5th/4th c.BC)];—;plural πρέσβεις is more used than πρεσβευταί, [Aristophanes Comicus (5th/4th c.BC), Xenophon Historicus (5th/4th c.BC)], etc.
4. a chief, president : comparative πρεσβύτερος, an elder of the Jewish Council , [New Testament (Refs 1st c.AD)], etc.: an elder of the Church, presbyter , [New Testament (Refs 1st c.AD)] (ML)