πορφύρεος-οῦς, έα-ᾶ, έον-οῦν [ῠ]
   I dans Hom. qui se soulève en bouillonnant, p. suite, qui se colore d’une teinte sombre, en parl. des flots de la mer, IL. 1, 482 ; OD. 2, 428 ; 13, 85 ; ou d’un fleuve, IL. 21, 326 ; OD. 11, 242 ; π. ἅλς, IL. 16, 391, la mer soulevée (par la tempête ou par les coups de rame) et qui se colore d’une teinte foncée ; p. ext. de couleur sombre, sombre, en parl. d’un nuage, IL. 17, 551 ; du sang, IL. 17, 361 (cf. αἷμα κελαινόν) ; de la mort dans un combat, IL. 5, 83 ; 16, 334 ; 20, 477 (cf. θάνατος μέλας), d’où subst. ὁ πορφύρεος, ANTH. 11, 13, celle qui est sombre, la mort ; de vêtements, d’étoffes, IL. 7, 221, etc. ; OD. 4, 115, etc. ; de tapis, IL. 9, 200 ; OD. 20, 151, etc. ;
   II après Homère et par confusion du sens primit. avec celui de πορφύρα :
      1 de couleur pourpre, d’un rouge foncé, PD. P. 4, 203, 326 ; HDT. 1, 50, etc. ; d’où d’un rouge rosé, ANACR. 2, 3 ; SIM. fr. 72, etc. ; τὰ πορφυρᾶ, EL. N.A. 17, 33, étoffes de pourpre ; en parl. de pers. vêtu de pourpre, LUC. Tim. 20 ;
      2 p. ext. éclatant, brillant, en parl. de l’arc-en-ciel, IL. 17, 547 ; de serpents aux reflets brillants, IL. 11, 26, etc.

Étym. φύρω avec redoubl., le mot étant homérique et πορφύρα, étant inconnu à Homère ; v. πορφύρω.

η, ον, Att. πορφυροῦς, ᾶ, οῦν, Aeol. πορφύριος Sappho 64, Alc. Supp. 11.2 (πόρφυρον ἄνθος is corrupt in Sappho 94, and πορφυρ[α] as neut. pl. (ˉ ˘ ˉ) is found in Sappho Supp. 20a. 9); -ύριος also in IG 5(1).1390.179 (Andania, i BC); in Hom., of the sea (cf. πορφύρω), heaving, surging, [χαράδραι] ἐς… ἅλα πορφυρέην μεγάλα στενάχουσι ὁ πορφυρέουσαι Il. 16.391; ἀμφὶ δὲ κῦμα στείρῃ πορφύρεον μεγάλ’ ἴαχε νηὸς ἰούσης 1.482, Od. 2.428; π. κῦμα… ποταμοῖο ἵστατ’ ἀειρόμενον Il. 21.326, cf. Od. 11.243; θάλασσα Alc. l.c. of blood, gushing, αἵματι δὲ χθὼν δεύετο π. Il. 17.361; so, π. θάνατος onrushing death, of death in battle, 5.83, al. (but, π. θάνατος· ὁ μέλας καὶ βαθὺς καὶ ταραχώδης, Hsch.). of the rainbow, Il. 17.547; to which a supernatural π. νεφέλη is compared, ib. 551; perh.
lurid. purple, of stuff, cloths, etc., π. φᾶρος Il. 8.221; χλαῖνα Od. 4.115; πέπλοι Il. 24.796; δίπλαξ 3.126, Od. 19.242; ῥήγεα Il. 24.645; τάπητες 9.200, Od. 20.151; σφαῖρα 8.373; χλάμυς Sappho 64; σπάργανα, πτερά, Pi. P. 4.114, 183; χλανίς, χιτών, Simon. 37.11, B. 17.52, cf. A. Pers. 317, Hdt. 1.50, E. Or. 1457 codd. (lyr.), etc. of human complexion, bright-red, rosy, flushing, π. Ἀφροδίτη Anacr. 2.3; στόμα Simon. 72; παρῇδες Phryn.Trag. 13; χείλη IG 3.1376.
purple-clad, in purple, Luc. Tim. 20. neut. pl. πορφυρᾶ purple colour or purple spots, Ael. NA 17.33. πορφυροῦν (sc. ἄνθος), τό, Woodfordia floribunda (an Indian shrub), Ctes. Fr. 57.21. Adv. -ῶς, στύφειν mordant for purple, PHolm. 24.37.

zsgzn πορφυροῦς, ᾶ, οῦν, purpurfarbig (bes. dunkelrot, blaurot, violett); φᾶρος, Il. 8.221 ; χλαῖνα, Od. 4.115, 154 ; τάπητες, Il. 9.200 ; πέπλοι, 24.796 ; σφαῖρα, Od. 8.373, u. sonst ; auch in manchen Vrbdgn, wo sonst geradezu μέλας steht, z.B. θάνατος, Il. 5.83, 16.334, 20.477, wahrscheinlich hergenommen von dem blutigen Tode der Schlacht ; αἷμα, Il. 17.361 ; νεφέλη, die schwärzliche, dunkle Wolke, 17.551, die aber doch ins Rötliche spielt, wie κῦμα, einmal vom Fluß, 21.326, gew. vom Meere, 1.482, Od. 2.428 u. öfter ; auch ἅλς, Il. 16.391 ; nicht schlechthin die dunkle Woge, das dunkle Meer, sondern, wie οἶνοψ, die vom Ruderschlage od. Winde bewegten, ins Dunkelrote od. Bräunliche spielenden Wellen des Mittelmeeres ; vgl. Voß Virg. Georg. 4.373 p. 855 ; auch λίμνη, Eur. Hipp. 744 ; – Pind. σπάργανα, πτερά, ἔρνεα, P. 4.114, 183, N. 11.28 ; ἀμείβων χρῶτα πορφυρέᾳ βαφῇ, Aesch. Pers. 309 ; ἀμφὶ πορφυρέων πέπλων, Eur. Gr. 1457 u. öfter ; auch in Prosa, χιτῶνα ἔχων πορφυροῦν μεσόλευκον Xen. Cyr. 8.3.12, u. Folgde, wie Plut. u. Luc. – Der Kompar. πορφυρώτερος bei Diosc.

πορφύρεος, -α, -ον contr., -οῦς, -ᾶ, -οῦν
(< ποπφύρα), [in LXX for אַרְגָּמָן ;]
purple: Jhn.19:2, 5; as subst., πορφυροῦν (sc. ἱμάτιον), Rev.17:4 18:6.†
(AS)