ή, όν [ῑτ]
   I de citoyen, càd. :
      1 qui concerne les citoyens, de citoyen, XÉN. Mem. 2, 6, 24 et 26 ; Lac. 10, 7, etc. ; ISOCR. 19 a ; ARSTT. Pol. 1, 1 ; 1, 5, etc. ; ἰσονομία π. THC. 3, 82, égalité de droits pour les citoyens, égalité civile ;
      2 qui se compose de citoyens : τὸ πολιτικόν, HDT. 7, 103 ; THC. 8, 93, etc. la réunion des citoyens ; π. στράτευμα, XÉN. Hell. 4, 4, 19 ; ou τὸ πολιτικόν, XÉN. Hell. 5, 3, 25, etc. le contingent des citoyens, dans l’armée athénienne, p. opp. à τὸ τῶν συμμάχων ; cf. POL. 1, 9, 4 et 7, etc. ;
   II de l’État, qui concerne l’État, d’où :
      1 de l’État, public, PLAT. Ap. 31 d, etc. ; ISOCR. 64 b, etc. ; π. ἀνήρ, PLAT. 1 Alc. 133 e, etc. ; ou subst. ὁ πολιτικός, PLAT. Pol. titre, l’homme d’État ; π. ἐπιστήμη, PLAT. Pol. 303 e ; ou τέχνη, PLAT. Prot. 319 a ; ou subst. ἡ πολιτική (s.-e. τέχνη) PLAT. Pol. 267 d, la science des affaires de l’État, la politique ; τὰ πολιτικά, en gén. les affaires de l’État, affaires publiques, PLAT. Rsp. 407 d ; ou particul. les sciences politiques et administratives, XÉN. Mem. 1, 2, 17 ; 3, 7, 7 ;
      2 habile dans l’administration des affaires publiques, PLAT. Def. 415 c ;
      3 qui convient aux affaires publiques ou à un homme public, en parl. du langage, p. opp. à la langue littéraire ou à la rhétorique, ISOCR. 190 e ; DH. Comp. 26 ;
   III qui a la faveur de ses concitoyens, populaire, POL. 5, 33, 5 ;
   IV capable de vivre en société, sociable, ARSTT. Pol. 1, 2 ; 3, 7 ; p. anal. en parl. d’animaux, ARSTT. H.A. 1, 1, etc. ; τὸ πολιτικόν, POL. 34, 14, 2, humeur sociable, p. opp. à τὸ ἀνάγωγον.

• Cp. -ώτερος, ARSTT. Pol. 5, 6 ; • Sup. -ώτατος, XÉN. Lac. 4, 5.

Étym. πόλις.

ή, όν, of, for, or relating to citizens, σύλλογος Pl. Grg. 452e; οἶκοι Isoc. 2.21; αἱ π. λειτουργίαι, opp. αἱ τῶν μετοίκων, D. 20.18; π. κοινωνία, βίος, Arist. Pol. 1252a7, 1254b30; π. νόμος IG 9(1).32.22 (Stiris, ii BC), PHal. 1.79, cf. PPetr. 3 p. 49 (iii BC), Mitteis Chr. 31 vii 9 (ii BC); π. χώρα, Lat. ager publicus, Plb. 6.45.3; παῖδες π. IG 14.748 (Naples); χορὸς π. ib. 7.1776 (Helice); at Rome, π. στρατηγία office of praetor urbanus (i.e.
qui inter cives ius dicit), Plu. Brut. 7. Adv. -κῶς, κινεῖν bring a civil action, Cod.Just. 4.20.13.1.
in a town, π. τόπος a city site, POxy. 2109.8 (iii AD). πολιτικός, ὁ, official, PTeb. 208 (i BC), Sammelb. 286 (pl.), POxy. 34 iii 10 (pl., ii AD), etc.
befitting a citizen, civic, civil, ἰσονομία Th. 3.82; σχῆμα π. τοῦ λόγου Id. 8.89; ἀγῶνες X. Mem. 2.6.26; π. ἀρετή Id. Lac. 10.7; ἡ πολιτικωτάτη ἔρις ib. 4.5; τὰ πολιτικά civil affairs, opp. τὰ πολεμικά, Id. Eq. 2.1, cf. Hier. 9.5; πολιτικωτέρα ἐγένετο ἡ ὀλιγαρχία more constitutionly, Arist. Pol. 1305b10; π. ἀρχή, opp. δεσποτική, ib. 1254b4; observant of social order, Plb. 34.14.2. Adv. -κῶς, ἔχειν act like a citizen, in a constitutional manner, Isoc. 4.79; οὐδὲ κοινῶς οὐδὲ π. ἐβίωσαν ib. 151; οὐκ ἴσως οὐδὲ π. D. 10.74; οὕτω… ἀρχαίως εἶχον, μᾶλλον δὲ π. the Greek states were so much like members of one state, Id. 9.48; π. ἄρχειν, opp. βασιλικῶς, Arist. Pol. 1259b1; opp. δεσποτικῶς, ib. 1324a37; of animals, πολιτικώτερον χρῶνται τοῖς ἀπογόνοις more socially, Id. HA 589a2; hence, civil, courteous, Plb. 23.5.7. Adv.
civilly, courteously, πράως καὶ π. μεμψιμοιρεῖν Id. 18.48.7.
consisting of citizens or of one΄s fellow-citizens, τὸ πολιτικόν the community, Hdt. 7.103, cf. Th. 8.93; τὸ π. στράτευμα, opp. τὸ τῶν συμμάχων, X. HG 4.44.19; without στράτευμα, ib. 5.3.25, etc. ; αἱ π. δυνάμεις Aeschin. 3.98; opp. οἱ σύμμαχοι, D. 18.237, cf. 9.48; π. δικαστήριον a court composed of locally appointed citizens, opp. ξενικὸν δ. (one composed of foreigners invited from abroad), SIG 306.28 (Tegea, iv BC), 976.9 (Samos, ii BC); οἱ π. ἱππεῖς καὶ πεζοί Plb. 1.9.4, cf. D.S. 19.106; τὰ π. σώματα prob. cj. for τὰ πολεμικὰ σ. in Plb. 4.52.7, cf. SIG 588.64 (Milet., ii BC); σῶμα π. IG 12(7).386.25 (Aegiale, iii BC); οἱ π., = οἱ πολῖται, ib. 22.2316.54.
living in a community, ἄνθρωπος φύσει π. ζῷον Arist. Pol. 1253a3; πολιτικὰ δ’ ἐστίν, ὧν ἕν τι καὶ κοινὸν γίγνεται πάντων τὸ ἔργον Id. HA 488a7; also, fit for, characteristic of, free government, Id. Pol. 1287b38, 1294b1; πλῆθος ib. 1288a12.
secular, opp. ecclesiastical, πρόσοδοι SIG 459.6 (Beroea, iii BC), cf. 526.35 (Itanus, iii BC), OGI 267.29 (Pergam., iii BC); οἱ π. the laity, Lyd. Mens. 3.10.
of or befitting a statesman, statesmanlike, δεινότητες Nausiph. 2; ψυχαὶ πολιτικώτεραι, opp. οἰκονομικώτεραι, X. Cyr. 2.2.14, cf. Pl. Alc. 1.133e; ὁ πολιτικός the statesman, Arist. Pol. 1252a7, 1274b36, 1276a34; also, title of a dialogue by Plato.
belonging to the state or its administration, political, οἰκείων καὶ π. ἐπιμέλεια Th. 2.40; τέχνη π. Democr. 157, Pl. Prt. 319a, Grg. 521d; ἡ π. ἐπιστήμη, ἡ π., the science of politics, opp. οἰκονομική, βασιλική, Id. Plt. 259c, 303e (in Arist.
politics includes ethics, EN 1094b11, Rh. 1356a27, and is divided into πολιτική (proper) καὶ οἰκονομία καὶ φρόνησις, EE 1218b13, cf. EN 1141b23 sq.); π. πράγματα Isoc. 4.113; πράξεις Pl. Hp. Ma. 281c; φρόνησις Arist. EN 1141b26; λόγος, title of work by Antipho Soph., Hermog. Id. 2.11, etc. ; τὰ π.
public matters, γνῶναι Th. 2.40, cf. 6.15, 89; πράττειν τὰ π. Pl. Grg. 521d, cf. Ap. 31d, etc. ; but τὰ π. βλάπτειν prejudice the weal of the state, Id. R. 407d.
civil, municipal, opp. natural or general, οὐ γὰρ ἐκ π. αἰτίας D. 21.218. generally, having relation to public life, political, public, opp. κατ’ ἰδίας, Th. 8.89; π. τιμαί X. Mem. 2.6.24; λόγοι civil oratory, Isoc. 15.46, D.H. Comp. 1, al. ; τίς π. καὶ κοινὴ βοήθεια· D. 18.311. Adv. Comp. -ώτερον, litterae π.
scriptae Cic. Att. 5.12.2.
suited to a citizen΄s common life, ordinary, κάνναθρον X. Ages. 8.7; belonging to common usage, τῶν ὀνομάτων τὰ π. Isoc. 9.10; drawn from ordinary life, παραδείγματα Gal. 5.221; τὰς π.… χρείας [τοῦ σκέλους] ordinary, opp. wrestling and dancing, Id. 2.299; ὁ π., opp. ὁ ποιητής, Phryn. 45. Adv. -κῶς, λέγειν, opp. ῥητορικῶς, Arist. Po. 1450b7; ὁρίζεσθαι Id. Pol. 1275b25; ἑρμηνεύειν Gal. 18(1).415. πολιτική, ἡ, concubine, mistress, PGrenf. 2.73 (iii AD), POxy. 903.37 (iv AD).

[λῑ], den Bürger betreffend, bürgerlich ; ξύλλογος, Plat. Gorg. 452e ; οἶκοι, Bürgerhäuser, Isocr. 2.21 ; στράτευμα, aus Bürgern bestehend, im Ggstz von συμμάχων, Xen. Hell. 4.4.19 u. oft, wie οἱ πολιτικοὶ ἱππεῖς, Pol. 1.9.4 ; bes. im Ggstz von ξένοι, ξενικόν (so auch μάγειρος πολιτικός im Ggstz des ἐκτόπιος, Ath. XIV.659a, u. nach B.A. 99 stehen den ἄγρια θηρία die πολιτικά, Haustiere, entgegen). – Bes. aber = zur Staatsverwaltung geschickt, ὁ πολιτικός, der Staatsmann, Plat. defin. 415c πολιτικὸς ἐπιστήμων πόλεως κατασκευῆς ; so ἐπιθυμεῖς πολιτικὸς εἶναι, Gorg. 513b ; Euthyd. 305c u. öfter ; vgl. Xen. Cyr. 2.2.14 ; πολιτικὴ ἐπιστήμη, die Kunst der Staatsverwaltung, Plat. Polit. 303e ; τέχνη, Gorg. 521d ; auch πολιτικὸς βίος, Rep. VII.521b ; πολιτικαὶ πράξεις, Hipp. mai. 281c, u. sonst ; auch πράττειν τὰ πολιτικά, Staatsgeschäfte treiben, Gorg. 521d, Apol. 31d ; im Ggstz von τὰ οἰκεῖα, Thuc. 2.40 ; τὸ πολιτικόν, die Gesammtheit der Bürger, die Bürgerschaft, Her. 7.103 ; – πολιτικὴ χώρα, ager publicus, Pol. 6.45.3. – Ueberh. in Beziehung auf das Leben im Staate, öffentlich, λόγος u. dgl.; dem Staate nützlich, πολιτικώτατον κτῆμα, Xen. Cyr. 1.5.12 ; auch den Bürgern angenehm, bürgerfreundlich, Pol. 24.5.7 u. öfter ; u. so im • adv., πολιτικῶς μεμψιμοιρεῖν, mild, freundlich, 18.31.7 ; vgl. noch οὐκ ἴσως οὐδὲ πολιτικῶς ἔνιοι πολιτεύονται, Dem. 10.74 ; πολιτικῶς βιῶναι, Isocr. 4.151. – Von der Sprache und dem Ausdrucke, wie sie im bürgerlichen Leben oder in öffentlichen Verhandlungen gelten, vgl. Schaef. zu Dion.Hal. C.V. p. 6.7.