GRC

πλείων

download
JSON

Bailly

'ων, ον, gén. ονος (v. ci-dessous) :
      1 plus nombreux ; au sg. seul. avec un nom collectif : πλ. ὄχλος, XÉN. Cyr. 7, 5, 39, foule plus nombreuse ; πλ. στρατιή, HDT. 6, 81, armée plus nombreuse ; au plur. μάχονται πλεόνεσσι, IL. 13, 739, ils combattent contre un ennemi plus nombreux ; ἐς πλέονας οἰκεῖν, THC. 2, 37, gouverner en vue ou dans l’intérêt du plus grand nombre, càd. de la majorité ; avec un n. de nombre : ἔτη γεγονὼς πλείω ἑϐδομήκοντα, PLAT. Ap. 17 d, âgé de plus de 70 ans ; τρεῖς μῆνας καὶ πλείω, XÉN. Hell. 2, 2, 16, trois mois et plus ; avec l’article : οἱ πλείονες, IL. 5, 673 ; OD. 2, 277 ; οἱ πλεῦνες, HDT. 1, 106, etc. la plupart ; τὰς πλεῦνας (ion. p. πλέονας) τῶν γυναικῶν HDT. 1, 1, la plupart des femmes ; p. suite, la masse du peuple, la foule, HDT. 7, 149 ; THC. 8, 73, etc. ; qqf. par euphémisme, les morts, AR. Eccl. 1073 ; ANTH. 7, 731 ; 11, 42 ;
      2 autre en sus, qui est en plus, en outre, THC. 1, 36 ; SOPH. El. 1371, O.R. 268 ; PLAT. Leg. 932 c ; τὰ πλείονα, SOPH. Ph. 576, O.C. 36, les choses en plus, en sus ;
      3 plus considérable, plus grand : πλ. ὁδός, PLAT. Rsp. 435 d, etc. une plus longue route ; πλέων χρόνος, HDT. 9, 111 ; SOPH. Ant. 74, un plus long temps ; πλέων νύξ, IL. 10, 252, la plus grande partie de la nuit ; πλέον ἔχειν, THC. 7, 36 ; τὸ πλέον ἔχειν τινός, XÉN. Cyr. 1, 3, 18 ; πλέον τινὸς φέρεσθαι, HDT. 8, 29, avoir ou obtenir la supériorité sur qqn ; τί πλέον ἐστί, ANT. 140, 42 ; ou simpl. τί πλέον ; AR. Pl. 531 ; ou τί πλέον γένοιτ' ἄν ; EUR. Hel. 323, qu’a-t-on ou qu’aurait-on de plus ? qu’y gagne-t-on ? qu’y gagnerait-on ? οὐδὲν πλέον, ISOCR. 315 d ; AND. 2, 4 ; DÉM. 933, 8 ; οὐδέν γε πλέον, PLAT. Rsp. 341 a, on n’y gagne rien ; πλέον ποιεῖν, PLAT. Ap. 19 a, faire qqe ch. de plus, càd. aboutir à qqe ch., ne pas perdre son temps ni sa peine ; οὐδὲν πλ. ποιεῖν, PLAT. Phæd. 115 c, ne rien gagner à, perdre son temps et sa peine ; οὐδὲν ἐς πλ. ποιεῖν, avec un part. SOPH. O.R. 918, ne rien gagner à faire qqe ch. ; οὐδὲν πλ. ἐργάζεσθαι, EUR. Hipp. 284 ; οὐδὲν πλ. πράσσειν, EUR. I.A. 1373, etc. m. sign. ; περὶ πλείονος ποιεῖσθαι, acc. ATT. (v. περί) estimer davantage.
Subst. au neutre, τὸ πλεῖον ou τὸ πλέον : la majeure partie, le plus ; τὸ πλεῖόν τινος, IL. 1, 165 ; OD. 8, 475 ; THC. 4, 17, etc. la plus grande partie d’une chose ; ἐπὶ τὸ πλέον τινὸς ἱκέσθαι, THCR. Idyl. 1, 20, en être venu à un plus haut degré de qqe ch. (de confiance, d’audace, etc.) ; avec une prép. : ἐς πλέον, SOPH. O.R. 700 ; ἐς τὸ πλέον, THC. 2, 21, encore plus.
Adv. :
   I
πλέον :
      1 plus, en relation avec un n. de nombre : τοξότας πλέον ἢ εἴκοσι μυριάδας, XÉN. Cyr. 2, 1, 6, plus de 20 myriades d’archers ; πλεῖν ἢ πέντε τάλαντα, DÉM. 570, 16, plus de cinq talents ; ou, sans ἤ, πλεῖν ἑξακοσίους, AR. Av. 1251, plus de 600, ou avec le n. de nombre au gén. : οὐ πλεῖον (att. p. πλέον) εἴκοσι σταδίων ἀπέχειν, XÉN. An. 3, 2, 34, etc. n’être pas éloigné de plus de 20 stades ; en relation avec un verbe : πλεῖν ἢ μαίνομαι, AR. Ran. 103, 751 ; je suis fou, fou à lier (propr. plus que fou) ; précédé de l’art. : τὸ πλέον, THC. 4, 27, etc. ; ion. τὸ πλεῦν, HDT. 3, 52, pour la plus grande partie ; ou simpl. c. πλέον, plus, THC. 1, 9 ; 1, 83 ; 2, 37 ; en gén. plus, plutôt, au sens de μᾶλλον, HDT. 8, 100 ; ESCHL. Pr. 41, etc. ;
      2 en plus, en sus, en outre, HDT. 7, 6 ;
   II plur. πλείονα ou πλείω, THC. 1, 3, etc. ; PLAT. Rsp. 417 c ; DÉM. 691, 14, etc. plus, davantage.

Dat. plur. épq. πλεόνεσσι, IL. 1, 281, etc. ; πλείων ou πλέων, πλεῖον ou πλέον sont employés indifféremment, selon la mesure du vers, par HOM. et HÉS. ; en prose att. on trouve plutôt pour le sg. πλείων au masc. et au fém., πλέον au neutre ; pour le plur. πλείους (pour πλείονες et πλείονας) et πλείω (pour πλείονα) ; toutefois au nom. pl. neutre πλέω est plus usité que πλείω ; nom. plur. éol. πλέες, IL. 11, 395 ; acc. plur. πλέας [ᾰ], IL. 2, 129. Dans les inscr. att. l’emploi de πλει- ou de πλε- est déterminé comme il suit : dev. ω et ου on emploie ει (πλείων, πλείω, πλείους) ; dev. ο (sauf au neutre sg.) on emploie ει ou ε (πλείονος ou πλέονος, πλείονα ou πλέονα, πλειόνων ou πλεόνων, πλείοσι ou πλέοσι, πλείονας ou πλέονας) ; au neutre sg. la forme est πλέον, v. Meisterh. p. 119-120, 17 ; πλείων s’est allongé en πλῄων dans le dial. dor. BION 5, 4 dout. ; πλέον, πλέονος, etc. se contractent dans certains dialectes : πλέον adverbe en πλεῖν (cf. δέον et δεῖν) dans le dialecte att. mais seulement avec un n. de nombre, AR. Ach. 858, etc. ; DÉM. 570, 16 ; πλέον, πλέονος, πλέονες, etc. en πλεῦν, πλεῦνος, πλεῦνες, etc. dans le dialecte ion. HDT. (v. ci-dessus).

Étym. R. indo-europ. *pleh₁-, plein ; cf. πολύς, πλεῖστος, πίμπλημι.

'
Bailly 2020 Hugo Chávez Gérard Gréco, André Charbonnet, Mark De Wilde, Bernard Maréchal & contributeurs / Licence Creative Commons Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification — « CC BY-NC-ND 4.0 »

LSJ

πλέων, ὁ, ἡ, neut. πλεῖον, πλέον, πλεῖν, Comp. of πολύς (on the forms v. sub fin.), more, of number, size, extent, etc., οἱ δὲ μάχονται παυρότεροι πλεόνεσσι Il. 13.739; πλείων μὲν πλεόνων μελέτη Hes. Op. 380; ἐς πλείονας οἰκεῖν govern for the interest of the majority, Th. 2.37; πλέον’ ἔλπομαι λόγον Ὀδυσσέος ἢ πάθαν greater than…, Pi. N. 7.21; τὸν πλείω λόγον all further speech, S. Tr. 731; ὁ ὄχλος πλείων καὶ πλείων ἐπέρρει X. Cyr. 7.5.39; πλείω τὸν πλοῦν… ποιησάμενοι having made the voyage longer, Th. 8.39; ὁ π. βίος a longer life, Pl. Ti. 75c; μακροτέρα καὶ π. ὁδός Id. R. 435d, etc. ; of Time, longer, π. χρόνος Hdt. 9.111, S. Ant. 74; πλέων νὺξ τῶν δύο μοιράων Il. 10.252. with Art., οἱ πλέονες the greater number, the mass or crowd, 5.673, Od. 2.277; οἱ πλεῦνες Hdt. 1.106, etc. ; c. gen., τὰς πλεῦνας τῶν γυναικῶν ib. 1; the people, opp. the chief men, Id. 7.149, Th. 8.73, 89, etc. ; euphem. of the dead, ἀνεστηκυῖα παρὰ τῶν πλειόνων Ar. Ec. 1073; εὖτ’ ἂν ἵκηαι ἐς πλεόνων AP 11.42 (Crin.); ἐς πλεόνων μετοικεσίην ib. 7.731 (Leon.); τὸ πλεῖον πολέμοιο the greater part of…, Il. 1.165; ὅστις τοῦ πλέονος μέρους χρῄζει, opp. τοῦ μετρίου, S. OC 1211 (lyr.); τοῦ πλέονος ἐλπίδι ὀρέγονται Th. 4.17, cf. 92. pecul. usages of neut. ; as a Noun, more, πλεῦν ἔτι τούτου Hdt. 2.19, etc. ; εἴ τι ἐνορῶ πλέον Id. 1.89; τὸ δὲ π. nay, what is more, E. Supp. 158 (Musgr. for τί δὲ…); to a greater extent, Th. 1.90, 7.57, etc. ; πλέον or τὸ πλέον τινός a higher degree of a thing, τίς πλέον τᾶς εὐδαιμονίας φέρει· S. OT 1189 (lyr.); τὸ π. τοῦ χρόνου Th. 1.118, etc. ; also τὸ π. ὃ ἀναφέρει the excess which he reports, PCair. Zen. 661 (iii BC); ᾧ πλεῖον the excess, prob. in PPetr. 2 p. 42 (iii BC), cf. PCair. Zen. 742.26 (iii BC); πλέον ἔχειν to have the advantage, have the best of it, like πλεονεκτέω, c. gen., Hdt. 9.70, Pl. R. 343d, 349b, etc. ; τὸ π. πάντων ἔχειν X. Cyr. 1.3.18; more fully, μοίρης πλεῖον ἔχειν Thgn. 606; π. τινὸς φέρεσθαι Hdt. 8.29; π. φέρεσθαι τῶν ἄλλων And. 4.4, etc. ; π. ποιεῖν do some good, be successful, βουλοίμην ἂν πλέον τί με ποιῆσαι ἀπολογούμενον Pl. Ap. 19a; οὐδὲν π. ποιήσειν, ῆσαι, And. 1.149, 4.7, cf. Pl. Phd. 115c, etc. ; παραινοῦσ’ οὐδὲν ἐς π. ποιῶ S. OT 918; οὐδὲν π. ὀψοφαγῶν ποιήσεις Ath. 8.344b; οὐδὲν εἴργασμαι π. E. Hipp. 284; οὐδὲν π. πρᾶξαι Id. IA 1373, And. 4.20, etc. ; οὐδὲν ἐπίσταμαι π. have no superior knowledge, Pl. Tht. 161b; τί πλέον· what more, i.e. what good or use is it? Antipho 5.95, etc. ; τί π. πλουτεῖν… πάντων ἀποροῦντας· Ar. Pl. 531; τί σοι π. λυπουμένῃ γένοιτ’ ἄν· E. Hel. 322; τί π. ἔστ’ εἰς τέκνα πονεῖν· Supp.Epigr. 1.567.1 (Karanis, iii BC), cf. AP 7.261.1 (Diotim.); also οὐδὲν ἦν π. τοῖς πεπονθόσιν Lys. 19.4 (= And. 1.7), cf. D. 35.31; ὧν οὐδέν μοι π. γέγονε Isoc. 15.28; οὐδέν γέ σοι π. ἔσται Pl. R. 341a; τί τὸ π.; Epigr.Gr. 306a. 3; ἐπὶ πλέον as Adv., more, further, Hdt. 2.171, 5.51, Th. 6.54, Pl. Phdr. 261b, etc. ; c. gen., beyond, ἐπὶ π. τῶν ἄλλων ἰσχύσας Th. 1.9 (but, ἐπὶ τὸ π. ἵκεο μοίσας to surpassing height in…, Theoc. 1.20); also ὅταν τις ἐς π. πέσῃ τοῦ θέλοντος S. OC 1219 codd. (lyr.); περὶ πλείονος ποιεῖσθαι, v. περί A. IV. as Adv., more, rather, π. ἔφερέ οἱ ἡ γνώμη κατεργάσεσθαι τὴν Ἑλλάδα he inclined rather to the belief…, Hdt. 8.100; οὐ τοῦτο δειμαίνεις π.; A. Pr. 41; σέ… τῶνδ’ ἐς πλέον σέβω S. OT 700; ἢ π. ἢ ἔλαττον D. 18.125; π. ἔλαττον more or less, BGU 402.9 (vi AD), IG 14.177 (Syracuse); also τὸ π., Ion. τὸ πλεῦν, for the most part, Th. 1.81, etc. ; αὐτῆς τὸ π. μέτοχός εἰμι have the larger share, Hdt. 3.52; τὸ π., = μᾶλλον, οὐ χάριτι τὸ π. ἢ φόβῳ Th. 1.9, cf. 2.37; ἐστὶν ὁ πόλεμος οὐχ ὅπλων τὸ π., ἀλλὰ δαπάνης not so much…, as…, Id. 1.83. with Numerals, τοξότας π. ἢ εἴκοσι μυριάδας X. Cyr. 2.1.6; οἶκος πλέον ἢ τεττάρων ταλάντων Is. 10.23; ἐν πλέον ἢ διακοσίοις ἔτεσι v.l. in D. 24.141 (fort. πλεῖν, v. infr.); π. ἢ ἐν διπλασίῳ χρόνῳ X. Oec. 21.3; — in this sense a short form πλεῖν is used by Att. writers (cf. Moer. p. 294 P., but the rule is not universal, cf. IG2². 657.25 (iii BC), etc.), πλεῖν ἢ τριάκονθ’ ἡμέρας Ar. Ach. 858; πλεῖν ἢ χιλίας (sc. δραχμάς) Id. Eq. 444; στάδια πλεῖν ἢ χίλια Id. Av. 6, cf. Nu. 1041, 1065, al. ; πλεῖν ἤ γε διπλοῦν Id. Lys. 589; πλεῖν ἢ ΄νιαυτῷ πρεσβύτερος Id. Ra. 18, cf. 91; πλεῖν (πλεῖον codd.) ἢ πέντε τάλαντα D. 21.173; πλεῖν ἢ δυοῖν ποδοῖν Eub. 119.10; ἤ is freq. omitted, πλεῖν ἑξακοσίας Ar. Av. 1251; ἔτη γεγονὼς πλείω ἑβδομήκοντα v.l. in Pl. Ap. 17d; but δέκα πλείοσιν ἔτεσι for ten years more, Id. Lg. 932c; τρεῖς μῆνας καὶ πλείω X. HG 2.2.16; λίθους… ὅσον μνααίους καὶ πλεῖον καὶ μεῖον Id. Eq. Mag. 1.16; with number in gen., κώμας… οὐ πλεῖον εἴκοσι σταδίων ἀπεχούσας Id. An. 3.2.34, cf. 7.3.12. Com., πλεῖν ἢ μαίνομαι more than to madness, Ar. Ra. 103, 751. pl. πλείω used like πλέον, Th. 1.3, Pl. R. 417b, D. 23.213, etc. ; τὰ π. Th. 1.81; πλέω A. Ag. 868 codd. regul. Adv. πλειόνως Aen.Tact. 7.4, J. AJ 17.1.1.
B. FORMS : Ep. use πλείων or πλέων as metre requires, also nom. and acc. pl. πλέες, πλέας, Il. 2.129, 11.395, Call. Aet. Oxy. 2080.85 (so, with ι from ε, Cret. πλίες, πλίας, Leg. Gort. 7.18, 24, GDI 5125 B 8, also πλίαδ (δὲ) Leg. Gort. 7.29, πλίανς ib. 5.54; πλέας also Aeol., IG 12(2).1.9 (Mytil., iv BC)); dat. pl. πλεόνεσσι Il. 13.739 (πλεόνεσιν is f.l. in Hdt. 7.224); Cret. also acc. sg. neut. πλίον Leg. Gort. 1.37, al., gen. πλίονος ib. 2.39, al., neut. pl. πλίονα ib. 4.51, πλία ib. 10.17; Aeol. πλήων Hdn. Gr. 2.431, also late Dor., IPE 1². 79.18 (Byzant., i AD); Att. Inscrr. have -ει- always before -ου- and -ω, IG1². 76.7, 2². 657.25, 2498.22, etc., but -ε- and -ει- before -ο, ib. 1². 94.33, 40.3, 4, 2². 2670.4 (but always πλέον).
Liddell-Scott-Jones, Greek-English Lexicon (9th ed., 1940)

Pape

πλεῖον, ονος, im masc. u. fem. auch bei den Attikern gebräuchlicher als πλέων, Kompar. zu πολύς, mehr, sowohl von der Zahl als von der Größe, der Ausdehnung, dem Werte ; τὸ μὲν πλεῖον πολυάϊκος πολέμοιο χεῖρες ἐμαὶ διέπουσι, den größern Teil des Krieges, Il. 1.165, vgl. Od. 8.475 ; αἰδομένων δ' ἀνδρῶν πλέονες σόοι ἠὲ πέφανται, Il. 5.531 ; ἅμα πλέονες καὶ ἀρείους, Od. 9.48 ; πολὺ πλέονες καὶ κρείσσονες, 22.353 ; κήδεσι μοχθήσειν καὶ πλείοσιν, Il. 10.106 ; μάχονται παυρότεροι πλεόνεσσι, 13.739, u. öfter ; πλέονα λόγον γενέσθαι, Pind. N. 7.20, u. öfter, οἱ πλέονες, die Mehrzahl, die Meisten, Il. 5.673, Od. 2.277 ; eben so Her. οἱ πλεῦνες, αἱ πλεῦνες. 1.106, 199, 2.120, 7.149, auch c. gen., αἱ πλεῦνες τῶν γυναικῶν, 1.1 ; dah. der große Hause, das gemeine Volk, im Ggstz der Vornehmen, 7.149. Auch euphemistisch, die Toten, ἐς πλεόνων ἱκέσθαι, wie ἐς ᾍδου, Crinag. 30 (XI.42); Leon.Tar. 79 (VII.731); ἡ γραῦς ἀνεστηκυῖα παρὰ τῶν πλειόνων, Ar. Eccl. 1073. – Πλέων νύξ, der größere Teil der Nacht, Il. 10.252 ; πλέων χρόνος, mehr, längere Zeit, Soph. Ant. 74, u. öfter, wie in Prosa : Her. 9.111 ; πλείονι καὶ ἐλάττονι χρόνῳ, Plat. Parm. 154d, u. sonst ; πλέω στρατόν, Her. 6.28 ; πλέω στρατιήν, 6.81 ; τὸ πλεῦν, zumeist, meistens, 3.52 ; ἐπὶ πλέον, mehr und mehr, 2.171, 5.51, 125 ; ἐπὶ πλείω, Soph. O.C. 1774 (wird auch ἐπίπλεον als ein Wort geschrieben); περὶ πλέονος ποιεῖσθαι, höher schätzen, Her. u. Folgde überall ; – πλέον φρονεῖν, Soph. Phil. 807 ; – τὸ πλέον τινός, der höhere Grad einer Sache, ἐπὶ τὸ πλέον ἱκέσθαι τινός, d.i. bis zum höchsten Grade einer Sache gelangen, vgl. Theocr. 1.20, 3.47, πλέον ἔχειν, mehr haben, voraus haben, Vorzug, Vorteil, Gewinn haben, auch übertreffen, wie πλεονεκτέω, c. gen., Her. 9.70, wie Xen. Cyr. 7.5.61 ; u. eben so πλέον τινὸς φέρεσθαι, Her. 8.29 ; aber πλέον ἔφερέ οἱ ἡ γνώμη, seine Meinung ging mehr dahin, 8.100 ; auch vollständig, πλεῖον μοίρης ἔχειν, Theogn. 606 ; ἐς πλέον ποιεῖν, ἐργάζεσθαι, weiter kommen, mehr ausrichten, Soph. O.R. 911 ; οὐδὲν ἔτι πλέον ἐγένετο τούτων, es half Nichts, brachte keinen Gewinn, Her. 9.41, 107, 121 u. öfter ; τί ἔσται πλέον τινί, was wird es helfen ? was wird er weiter davon haben ? Antiph. 5.95 ; vgl. Xen. Cyr. 5.5.34 ; πλέον γίγνεται τοῖς ἄλλοις, Isocr. 4.7 ; ὧν οὐδέν μοι πλέον γέγονε, wovon mir Nichts gelungen ist, 15.28 ; vgl. Dem. Lept. 7 ; vgl. Plat. πλέον τι οἰόμενος εἶναι λόγους γεγραμμένους τὸν εἰδότα ὑπομνῆσαι, Phaedr. 275c ; οὐδὲν γάρ μοι πλέον ἦν, Symp. 217c ; ἄν τι καὶ σμικρὸν πλέον ἑκάστοτε ἡγῶνται ἔσεσθαί σφισιν, Legg. III.697d ; μηδὲν πλέον αὐτῷ γένηται, Symp. 222d ; auch eben so οὐδὲν πλέον ποιήσετε, Phaed. 115c ; Theaet. 200c ; βουλοίμην ἂν πλέον τί με ποιῆσαι ἀπολογούμενον, ich wünschte durch meine Verteidigung Etwas ausrichten zu können, Apol. 19a ; ἐπὶ πλέον εἶναι ἤ, Euthyd. 290b ; vgl. ἢ ἔχεις τι λέγειν ἐπὶ πλέον τὴν ῥητορικὴν δύνασθαι ἤ, Gorg. 453a.
Bei Zahlenbegriffen fällt, wie im lat. quam nach plus, ἤ auch zuweilen weg, ἔτη γεγονὼς πλείω ἑβδομήκοντα, Plat. Apol. 17d ; und die Zahl geht auch in den gen. über, οὐ πλεῖον εἴκοσι σταδίων ἀπέχειν, Xen. An. 3.2.34, 7.3.12 ; bemerke noch μισθὸς ὠφείλετο πλέον ἢ τριῶν μηνῶν, ib. 1.2.11, womit Krüger vergleicht μυριάδας πλέον ἢ δώδεκα, ib. 5.6.9, u. Thuc. 4.72.
Bloß episch ist der nom. u. acc. plur. πλέες, πλέας (s. oben); ion. u. dor. ist die Zusammenziehung πλεῦν für πλέον, πλεῦνος, πλεῦνες u. ä. für πλέονος, πλέονες usw. – Ein besonderer Atticismus ist πλεῖν, nom. u. acc. sing. für πλέον, der nur in Zahlverbindungen, wie πλεῖν ἢ μύριοι, Ar. Av. 6, Nub. 1041 u. öfter gebraucht ist. – Ion. dat. plur. πλεόνεσι, Her. 7.224.
Bei Hom. u. Hes. wechseln übrigens die Formen πλείων u. πλέων nach Versbedarf, doch ist letztere, bes. im plur., häufiger ; dat. πλείοσι u. πλεόνεσσι ; in att. Prosa ist πλείων, πλέον die gebräuchlichste Form, letzteres besonders in adverbialen Beziehungen, dagegen in der zusammengezogenen Form πλείους, πλείω vorherrschend ; aber im nom. plur. bleibt πλέω das Herrschende, vgl. Reisig conj. Arist. p. 43 u. Buttmann Gramm. – Spätere verbinden sogar diese Form πλέω mit einem subst. sing. num., vgl. Wess. DS. 1.63 u. Schaefer DL. p. 229.
Pape, Griechisch-deutsches Handwörterbuch (3. Aufl., 1914)
memory