ου (τὸ) [ᾰ]
   I gouvernail, particul. partie plate, et qui plonge dans l’eau, du gouvernail, p. opp. à οἴαξ, OD. 3, 280 ; 5, 255, 270, 315 ; HÉS. O. 45, 677 ; HDT. 2, 96 ; fig. PD. P. 1, 166 ; PLAT. Clit. 408 b ; p. anal. barre ou traverse de bois, dans le frein du cheval, ESCHL. Sept. 206 ;
   II p. anal. au plur. :
      1 pieds de derrière d’une sauterelle, ARSTT. H.A. 4, 7, 9 ;
      2 autre n. de la plante πολύγονον, DIOSC. 4, 4.

Étym. πηδόν.

τό, (< πηδόν) steering-paddle, rudder, Hom., only in Od. ; π. μετὰ χερσὶ… νηὸς ἔχοντα 3.281 ; π. ποιήσατο, ὄφρ’ ἰθύνοι 5.255 ; πηδαλίῳ ἰθύνετο τεχνηέντως ἥμενος ib. 270 ; π. δὲ ἐκ χειρῶν προέηκε ib. 315 ; π. δὲ ἓν ποιεῦνται (sc. Αἰγύπτιοι) καὶ τοῦτο διὰ τῆς τρόπιος διαβύνεται Hdt. 2.96; Greek ships had a pair, hence in pl., of a single ship, Id. 4.110, Cratin. 139, Ar. Eq. 542, Diph. 43.11; πηδάλια ζεύγλαισι (cross-bars) παρακαθίετο E. Hel. 1536; ἀνέντες τὰς ζευκτηρίας τῶν π. Act. Ap. 27.40; πηδάλια εἶχε τέτταρα τριακονταπήχη, of the τεσσαρακοντήρης of Ptolemy IV, Callix. 1 ; metaph in Com., [γυνὴ]… οὐδὲ μικρὸν πείθεται ἑνὶ πηδαλίῳ Theophil. 6 ; prov., π. κρεμάσαι to retire from a seafaring life, Ar. Av. 711. metaph, ἱππικὰ π., of reins, A. Th. 206 (lyr.); νώμα δικαίῳ π. στρατόν Pi. P. 1.86 ; τὰ π. τῆς διανοίας Pl. Clit. 408b. in pl., of the oars by which the nautilus is said to steer himself, Arist. HA 622b13 ; of the long hind legs of the locust and grasshopper, ib. 532a29, 535b12, cf. IA 710a3. = πολύγονον ἄρρεν, Ps.-Dsc. 4.4.

τό (vgl. πηδόν), das Steuerruder, weil sein unterer Teil breit wie ein Fuß ausläuft ; αὐτὰρ ὁ πηδαλίῳ ἰθύνετο, Od. 5.270, u. öfter ; Hes. O. 49 ; ὃς ἐπὶ κώπᾳ πηδαλίῳ τε ἵζει, Eur. Alc. 442 ; Her. u. Folgde. Das obere Ende mit dem Handgriff hieß οἴαξ, οἷον πηδαλίων οἴακος ἀφέμενος, Plat. Polit. 272e ; das Schiff hatte zwei Steuerruder, an jeder Seite eins, die aber doch von einem Manne vermittelst eines Querholzes, das beide verband, regiert wurden.
Uebertr., ἱππικά, vom Zügel, Aesch. Spt. 188 ; πηδάλια ζεύγλαισι παρακαθίετο, Eur. Hel. 1552.

πηδάλιον, -συ, τό
(< πηδός, the blade of an oar),
a rudder: Jas.3:4; pl., Act.27:40.†
(AS)