[ῡ] (f. inus., ao. ἔξυσα, pf. inus. ; pass. ao. ἐξύσθην, pf. ἔξυσμαι) :
   I racler, gratter, frotter, HPC. 552, 46, etc. ; TH. C.P. 5, 6, 13 ;
   II p. suite :
      1 nettoyer, ARSTT. H.A. 6, 16, etc. ;
      2 polir, rendre lisse, lisser, OD. 22, 456 ;

Moy. (ao. ἐξυσάμην) :
      1 se gratter, se frotter, ARSTT. H.A. 6, 28, 3 ; τὴν κεφαλήν, LUC. Lex. 5, se gratter la tête ;
      2 gratter, d’où polir pour soi, acc. XÉN. Cyr. 6, 2, 36.

Étym. R. indo-europ. *kseu-, raser, graver ; cf. lat. novācula, de la R. *ksneu-, avec nasale ; v. ξέω, ξαίνω.

Ep. impf. ξῦον Od. 22.456 ; aor. ἔξυσα Il. 14.179, Hp. VC 14 (ἐγξύσῃ [υ] is prob. f.l. for -ξέσῃ in E. Fr. 298 codd. Stob., and so διέξυσεν for -έξεσεν in Nonn. D. 39.321) ; — Med., aor. ἐξυσάμην X. Cyr. 6.2.32 ; — Pass., Sophr. 150 ; aor. ἐξύσθην Arist. HA 570a9, Thphr. CP 5.6.13 ; pf. ἔξυσμαι Gal. 13.544, (περι-) Hp. Mul. 2.192 : — scratch, scrape, λίστροισιν δάπεδον ξῦον they scraped the floor with rakes, Od. l.c. ; scratch, prov. τὸν ξύοντα ἀντιξύειν ΄claw me, claw thee΄, Sophr. 149 ; γέροντα κωνείῳ ξύοντα τὴν γῆν scratching a diagram on the earth, Call. Iamb. 1.122 ; τῷ δακτύλῳ [τὴν γῆν] Sch. Ar. Ach. 31 ; γράψαι τὸ ξῦσαι παρὰ τοῖς παλαιοῖς (i.e. in Hom., cf. γράφω I. 1) D.T. 630.28 ; metaph, ξῦσαι ἀπὸ γῆρας ὀλοιόν scrape off, get rid of, sad old age, h.Ven. 224 ; πᾶσαν ᾐόνα ξύων scouring the whole coast, of a fisherman, Babr. 6.1 ; = ἐπιξύω, graze, of stars which touch the horizon but do not set, Euc. Phaen. Prooem. p. 2H. ; — Med., scratch oneself, ξυόμενοι ἥδονται Democr. 127 ; ξυόμενοι πρὸς τὰ δένδρα ἐκθλίβουσι τοὺς ὄρχεις Arist. HA 578b4, cf. Pr. 953b37 ; τὴν κεφαλὴν ξύστρᾳ ξ. Luc. Lex. 5 ; — Pass., τοῦ πηλοῦ ξυσθέντος being scraped up, Arist. HA 570a9 ; of land, to beeroded, scoured away, by water, ξυσθείσης καὶ ἀφανισθείσης γῆς POxy. 1911.193 (vi AD).
shred, ξύων τὴν σάρκα [τοῦ χαραδριοῦ] ἐν οἴνῳ διδόναι πίνειν prob. in Hp. Int. 37 ; [τιθύμαλλον] ἐν οἴνῳ ξύοντα πίνειν Thphr. HP 9.11.2.
shape by whittling, shaving, or planing, κώπας ib. 5.1.7 ; — Med., παλτὸν ξύσασθαι whittle oneself a javelin, X. l.c. shear the nap of cloth, ἑανὸν ἕσαθ΄, ὅν οἱ Ἀθήνη ἔξυσ’ ἀσκήσασα Il. 14.179 ; cf. ξυστός 3, ξυστίς 1.

(vgl. ξέω), schaben, abreiben und dadurch glätten ; λίστροισιν δάπεδον ξῦον, Od. 22.456, sie rieben mit Schürfeisen den Fußboden ab u. glätteten ihn ; vom Gewebe, ἑανὸν … ὅν οἱ Ἀθήνη ἔξυσ' ἀσκήσασα, Il. 14.179, sie hatte das Gewand glatt gemacht, d.i. sauber und fein gearbeitet, denn der Weber muß das feine Gewebe sorgfältig von Flocken rein und glatt halten ; ξῦσαι ἀπὸ γῆρας ὀλοιόν, das Alter hinwegreiben, tilgen, H.h. Ven. 225 ; vom Holze, schaben, glätten, Xen. Cyr. 6.2.32, im aor. med. ξύσασθαι, für sich ; Sp.; Hesych. erkl. auch ritzen, einkratzen ; ἔξυσμαι wird aus Sophron angeführt.
[Υ, welches bei Hom. in allen tempp. lang ist, wird von Nonn. im aor. kurz gebraucht, vgl. Wern. Tryph. 516.]

1. to scrape, plane, smooth or polish , (Odyssey by Homer): metaphorically, ξῦσαι ἀπὸ γῆρας to scrape off, get rid of old age, (Homeric Hymns):—; Mid., παλτὸν ξύσασθαι to shape oneself a javelin-shaft, (Xenophon Historicus)
2. to make smooth, work delicately , (Iliad by Homer) (ML)