I tr.
      1 accueillir en hôte, traiter d’une manière hospitalière : τινά, IL. 3, 207 ; OD. 7, 190, etc. qqn ; τινά τινι, SOPH. (ATH. 99 f) traiter qqn avec qqe ch. ; au pass. ξενίζεσθαι, être accueilli en hôte, XÉN. Cyr. 3, 1, 43 ; AR. Ach. 73 ; ὑπό τινος, HDT. 1, 30 ; XÉN. Hell. 3, 1, 24 ; PLAT. Tim. 17 b, par qqn : παρά τινι, NT. Ap. 10, 6 ; DS. 14, 30, chez qqn ;
      2 étonner par la nouveauté, dépayser, acc. POL. 3, 114, 4 ; GEOP. 2, 46 ; d’où au pass. être étonné, surpris : τινι, POL. 1, 23, 5, etc. ; διά τι, POL. 1, 49, 7 ; κατά τι, POL. 1, 33, 1 ; ἐπί τινι, POL. 2, 27, 4, de qqe ch. ;
      3 faire un présent à, acc. ES. 6 Halm ;
   II intr.
      1 être étranger, DÉM. 57, 18 ;
      2 avoir l’air étranger, d’où avoir un aspect étrange, LUC. Gall. 18, 20 ; M. cond. 24, etc. ; τὸ ξενίζον, DS. 12, 53, air étrange.

➳ Ion. ξεινίζω, IL. 6, 174, etc. ; OD. 3, 355, etc. ; HDT. 1, 30, etc.

Étym. ξένος.

Ion. and Ep. ξεινίζω, fut. -ιῶ, later -ίσω Gp. 12.13.12 ; Ep. aor. ἐξείνισσα, ξείνισσα, ισα (v. infr.) ; (< ξένος) : — receive or entertain as a guest, ξείνους Od. 3.355 ; τὸν μὲν ἐγὼ… ἐῢ ἐξείνισσα 19.194 ; ἐννῆμαρ ξείνισσε Il. 6.174 ; ξείνισ’ ἐνὶ μεγάροισιν ib. 217 ; ξ. τινὰ ἐν δόμοις E. Alc. 1013, etc. ; ξ. [τινὰ] σίτοισι S. Fr. 666 ; ξ. τινὰ πολλοῖς ἀγαθοῖς to present with hospitable gifts, X. Cyr. 5.3.2 ; ὑμᾶς ἐν πόλει ξενίσωμεν ὧν… εἴχομεν with or on what we had, Ar. Lys. 1184 ; metaph, ὃν… Ἄρης οὐκ ἐξένισεν, i.e. who fell not in battle, S. El. 96 (anap.) ; — Pass., to be entertained as a guest, Ar. Ach. 73 ; ξενισθεὶς μὴ ἀντιξενίσαι Phld. Vit. p. 30 J. ; ὑπό τινος Hdt. 1.30, X. HG 3.1.24, etc. ; παρά τινι D.S. 14.30, Act. Ap. 10.6, 21.16 ; πρός τινα Philem. 109 ; metaph, λαχάνοισιν, ὥσπερ χῆνες, ἐξενισμένοι Theopomp.Com. 13.
surprise, astonish by some strange sight, ξενίζουσαν καὶ καταπληκτικὴν πρόσοψιν Plb. 3.114.4 ; ξ. τὴν ἀκοήν, of strange words, Hld. 6.14 ; ξ. καὶ ταράττειν Gp. 2.48.2 ; ξ. [τὴν τῶν πολλῶν συνήθειαν] do violence to the ordinary use of language, Simp. in Cael. 679.28 ; — Pass., to be astonished, S. Ichn. 137 ; τινι Plb. 1.23.5, 3.68.9, 1 Ep. Pet. 4.12 ; διὰ τὸ παράδοξον Plb. 1.49.7 ; ἐπί τινι Id. 2.27.4, D.S. 31.2 ; κατά τι Plb. 1.33.1 ; μὴ συντρεχόντων ὑμῶν 1 Ep. Pet. 4.4 ; εἰ… M.Ant 8.15, cf. Vett.Val. 302.17 ; πῶς… PStrassb. 35.6 (v AD) ; to be puzzled, unable to comprehend, Ael. Tact. 1.6 ; of fresh leeches, to be unaccustomed to the skin, Antyll. ap. Orib. 7.21.1.
make strange, of plants and animals, i.e.
stunt their growth and distort them, Gp. 9.5.3 (Pass.); τῷ πλήθει ξενιζομένη ἡ φύσις being altered in character, Alex.Aphr. Pr. 1.80, cf. Hippiatr. 15. intr., to be a stranger, speak with a foreign accent, D. 57.18 ; τὸ ξενίζον τῆς λέξεως D.S. 12.53, cf. Luc. Hist. Conscr. 45.
to be strange or unusual, of diseases, Gal. 17(1).162 ; ξ. τῷ σχήματι Luc. Anach. 16 ; τῷ τρίβωνι Id. Merc. Cond. 24 ; θάνατος… τῇ τόλμῃ ξενίζων Id. Hist. Conscr. 25.

ion. u. ep. ξεινίζω,
1) einen Fremden od. Gastfreund gastlich aufnehmen u. bewirten, auch ihm Gastgeschenke geben ; τοὺς δ' ἐγὼ ἐξείνισσα καὶ ἐν μεγάροισι φίλησα, IL. 3.207 ; πολλάκι μιν ξείνισσεν Μενέλαος οἴκῳ ἐν ἡμετέρῳ, 232 ; τὸν μὲν ἐγὼ πρὸς δώματ' ἄγων εὖ ἐξείνισσα, Od. 19.194 ; auch ξείνους ξεινίζειν, 3.355 ; σίτοισιν ἐξενίζομεν, Soph. frg. 579, der auch sagt Ἀγαμέμνονα κατὰ μὲν βάρβαρον αἶαν φοίνιος Ἄρης οὐκ ἐξένισεν, El. 96, mit Hindeutung auf den Mord des Agamemnon, der nachher beim Mahle erfolgte ; ἀλλά μ' ἐξένιζες ἐν δόμοις, Eur. Alc. 1016 ; Ar. Ach. 85, 127 ; u. in Prosa, Her. 1.106, χθὲς ὑπὸ σοῦ ξενισθέντες Plat. Tim. 17b ; Gorg. 771b ; τινὰ πολλοῖς ἀγαθοῖς, Xen. Cyr. 5.3.2 ; ξενισθεὶς ὑπὸ τοῦ δήμου, Pol. 31.25.3 ; auch ξενίζεσθαι παρά τινι, NT.
2) befremden, durch fremdartiges, ungewohntes Aussehen Erstaunen erregen ; bes. im pass., ἐξενίζοντο τῷ τὸ συμβεβηκὸς εἶναι παρὰ τὴν προσδοκίαν, Pol. 3.68.9 ; τινί, wodurch, 1.23.5 ; auch διά τι, 1.49.7 ; ἐπί τινι, 2.27.4 ; u. ξενισθεὶς τὸ γιγνόμενον, 29.11.6. – Auch intr., fremdartig, ungewöhnlich sein, ξενίζουσα πρόσοψις καὶ καταπληκτική, Pol. 3.114.4 ; τῷ σχήματι, Luc. Gymn. 6 ; λέξις μὴ ξενίζουσα, hist. scrib. 45.

ξενίζω
(< ξένος), [in LXX: Est.3:13, Sir.29:25, 2Ma.9:6, 3Ma.7:3 * ;]
__1. to receive as a guest, entertain: with accusative of person(s), Act.10:23 28:7, Heb.13:2; pass., Act.10:6, 18 10:32 21:16.
__2. In late writers (Polyb., al.; 2Mac, l.with), to surprise, astonish by strangeness: Act.17:20; pass., 1Pe.4:4 4:12.†
(AS)