α, ον :
      1 étranger : ἡ ξενία (s.-e. γῆ) PLAT. Crat. 429 e, la terre étrangère ;
      2 qui concerne les hôtes ou l’hospitalité, hospitalier, OD. 14, 158 ; 17, 155 ; 20, 230 ; ESCHL. Ag. 401, etc. ; Ζεὺς ξ. OD. 9, 270 ; 14, 389 ; PD. O. 8, 21 ; N. 11, 8, Zeus protecteur de l’hospitalité ; τὸ ξένιον (s.-e. δῶρον) OD. 9, 356 ; 20, 296 ; au plur. τὰ ξένια, OD. 15, 546 ; HDT. 2, 107, etc. ; ESCHL. Ag. 1590 ; XÉN. An. 6, 1, 3, etc. ; PLAT. Tim. 20 c, présent ou présents d’hospitalité, d’où accueil hospitalier ou logement chez des étrangers.

➳ Ion. ξείνιος, IL. 11, 779 ; HDT. 5, 63.

Étym. ξένος.

α, ον, Ion. ξείνιος (as always in Hdt., and mostly in Hom., but ξένιος when the ult. is long, as in Od. 14.158, 389, 15.514, al.) : — belonging to friendship and hospitality, hospitable, Ζεὺς ξ. as protector of the rights of hospitality, Ζεὺς ἐπιτιμήτωρ ἱκετάων τε ξείνων τε, ξείνιος, ὃς ξείνοισιν ἅμ’ αἰδοίοισιν ὀπηδεῖ (cf. ξένος II) Od. 9.271 ; Ζηνὸς… ἐδείσατε μῆνιν ξεινίου Il. 13.625, cf. A. Ag. 61, 362 (both anap.), al. ; ὦ Ζεῦ ξένιε Cratin. III ; also Ἀπόλλων ξ. CIG 2214e (Chios) ; ξ. τράπεζα the guests΄ table, Od. 14.158, 17.155, Pi. I. 2.39, etc. ; ξ. κοίτα his guest΄s adultery, Id. P. 3.32 ; ξ. τινί bound to one by ties of hospitality, Hdt. 5.63 codd. ξείνια, Att. ξένια (cf. ξεινήϊον), τά, friendly gifts, given to the guest by his host, esp. meat and drink, ξείνιά τ’ εὖ παρέθηκεν, ἅ τε ξείνοις θέμις ἐστίν Il. 11.779, cf. 18.387, Od. 5.91, etc. ; εἴ μοι ξ. δοίη 9.229, cf. 19.185 (less freq. in sg., ἵνα τοι δῶ ξείνιον 9.356, cf. 20.296, Pi. P. 4.35, SIG 662.32 (Delos, ii BC)); ξένια… παρέσχε δαῖτα as a friendly gift, A. Ag. 1590 ; βοῦν ξένια ἔπεμψαν X. HG 7.2.3, cf. PCair. Zen. 75.6 (iii BC) ; ξ. δοῦναι E. Cyc. 301 ; ξ. λήψῃ ib. 342 ; δέξασθαι Lys. 18.12 ; ἐπὶ ξείνια καλέειν to invite one to meat, Hdt. 2.107, 5.18, cf. IG1². 19.14, 108, X. HG 6.4.20, Vect. 3.4, D. 7.20, etc. (ἐπὶ ξενίαν and ἐπὶ ξενίᾳ freq. as f.l., X. Vect. l.c., D. l.c., D.S. 8.25, 13.83, D.H. 1.40, Philostr. VA 3.33, etc.) ; ἐπὶ ξείνια παραλαβεῖν τινα Hdt. 4.154 ; ξ. προθεῖναι, προθέσθαι, Id. 7.29, 135 ; ἐπαγγείλασθαι καταγωγὴν καὶ ξ. Id. 6.35 ; ξενίοις δέχεσθαί τινα X. An. 5.55.24 ; freq. of presents sent by peaceful inhabitants to an army, ib. 5.55.2, 14, 25, al. ; of provisions supplied to a king or official on a visit, Theopomp.Hist. 22 (d), PPetr. 2 p. 25 (iii BC), PGrenf. 2.14 (b).9 (iii BC), etc. ; also of tribute, LXX 2 Ki. 8.2, OGI 132.11 (Egypt, ii BC); of honoraria to artists, SIG 689.10 (Delph., ii BC) ; metaph, θάνατος ξένιά σοι γενήσεται E. Hel. 480.
foreign, ἐπὶ ξενίας (sc. γῆς) Antipho 2.2.9, Pl. Cra. 429e, cf. Ath.Mitt. 25.427 ; ἐν ξενίῃ Epigr.Gr. 1041.8. ξ. κόσμος, in Crete, magistrate who tried suits with aliens, GDI 4981.4, al.

ion. u. poet. ξείνιος, bei den Att. auch 2 Endgn, gastlich, gastfreundlich ; ξεινίους σφι ἐόντας, Her. 5.63 ; bes. Zeus, der Beschützer des Gastrechts, der Gastfreunde u. übh. der Fremden, welche die Gastfreundschaft in Anspruch nehmen (vgl. ξένος), Il. 13.625 ; u. so Tragg., wie Aesch. Ag. 61, 353 ; Ζεὺς ἐπιτιμήτωρ ξείνων, ξείνιος, Od. 9.271, 14.389 u. öfter, wie Pind. Ol. 8.21, N. 11.8 ; Plat. Legg. XII.953e ; θεός, Soph. 216b ; τράπεζα, der gastliche Tisch, Od. 14.158 u. öfter in Beteuerungen ; Pind. Ol. 3.42, I. 2.39, der auch ξένιον ἄστυ N. 4.23 sagt, ξεινίαν κοίταν P. 3.32 ; δῶρα, Gastgeschenke, Geschenke, welche der Wirt dem Gaste gibt, u. welche gew. in Speise u. Trank u. Nachtlager bestehen, παρέθηκεν, Il. 11.779 (vgl. ξεινήϊον), ἵνα τοι πὰρ ξείνια θείω, 18.387, ξείνια δῶκα, Od. 14.404, öfter ; auch durch ein κειμήλιον, ein wertvolles anderes Geschenk vermehrt ; ξείνια δέξατο, Pind. P. 4.22 ; ξείνια ἁρμόζοντα τεύχων, 4.129 ; ᾔσχυνε ξενίαν τράπεζαν, Aesch. Ag. 390 ; ξένια δὲ παρέσχε δαῖτα παιδείων κρεῶν, als Gastbewirtung, 1572 ; ξένια δοῦναι, Eur. Cycl. 301 ; θάνατος ξένιά σοι γενήσεται, Hel. 487, öfter ; ἐπὶ ξείνια καλεῖν, Her. 2.107, 5.18, zu Tische einladen ; ἐπὶ ξείνια παραλαβεῖν τινα, gastlich aufnehmen, 4.154 ; ξενισθέντες οἷς ἦν πρέπον ξενίοις, Plat. Tim. 17b, öfter ; vgl. Legg. VI.919a ; ἡ ξενία, sc. γῆ, ξένη, die Fremde, εἴ τις ἀπαντήσας σοι ἐπὶ ξενίας Plat. Crat. 429e, wie ἐπὶ ξενίας πτωχεύσω Antiph. 2 β 9 ; τῇ στρατιᾷ πάσῃ ξένια ἔπεμπε, Xen. Cyr. 3.1.42, vgl. An. 4.8.23, wo als Erkl. hinzugesetzt ist βοῦς, ἄλφιτα, οἶνον ; vgl. auch 5.9.15, Hell. 1.1.9.

1. belonging to a friend and guest, hospitable , Ζεὺς ξένιος as protector of the rights of hospitality , (Iliad by Homer):—; τράπεζα ξ. the guests' table, (Odyssey by Homer); ξένιός τινι bound to him by ties of hospitality , (Herdotus Historicus)
2. ξείνια, attic ξένια, ων, τά, friendly gifts, meat and drink , given to the guest by his host, (Homer); ξένια παρέσχε δαῖτα as a friendly gift , (Aeschulus Tragicus); βοῦν ξένια ἔπεμψεν (Xenophon Historicus); ἐπὶ ξένια καλεῖν to invite any one to eat with you , (Herdotus Historicus), etc.; metaphorically, θάνατος ξένιά σοι γενήσεται (Euripides)
3. foreign , (Pindar), attic (ML)