η, ον [ῐ]
      1 en parl. de choses : conforme à l’usage, usuel, habituel, d’où légal, régulier, normal, p. opp. à ἄνομος, XÉN. Cyr. 1, 3, 17 ; νόμιμόν ἐστι, avec la prop. inf. XÉN. Mem. 1, 2, 49, il est juste que, etc. ; τὸ νόμιμον, EUR. Hel. 1270, la coutume ou la loi ; τὰ νόμιμα, THC. 3, 58 ; XÉN. Mem. 4, 6, 4 ; PLAT. Leg. 688 a, etc. les usages ou les lois ;
      2 en parl. de pers. qui se conforme à l’usage, à la règle ou à la loi, PLAT. Gorg. 504 d.

• Cp. -ώτερος, PLAT. Hipp. ma. 284 e ; sup. -ώτατος, THC. 7, 68.

➳ Fém. -ος, ARSTT. Mund. 6, 35.

Étym. νόμος.

η, ον, also ος, ον Isoc. 2.22, Arist. Mu. 400b24 : — conformable to custom, usage, or law, ν. ὅρκος Lex ap. And. 1.98; ν. ἔρωτες Gorg. Fr. 6 D. ; ἔργα δίκαια καὶ ν. Democr. 174; legitimate, ν. παῖδες E. Ph. 815 (lyr.); hence, customary, prescriptive, φῶς ib. 345 (lyr.), etc. ; οἱ ν. θεοί Pl. Lg. 954a; ἡ ἐπίδεσις ἡ ν. Hp. Art. 14; νόμιμόν [ἐστί] τινι ποιεῖν τι X. Cyr. 8.8.8; ν. τινὰ δεδέσθαι Id. Mem. 1.2.49.
observant of law, Choeril. 3, Antipho 2.2.12, Archyt. ap. Stob. 4.5.61; ν. καὶ κόσμιοι Pl. Grg. 504d; ν. πόλις Isoc. l.c. νόμιμα, τά, usages, customs, ἄλλα ἄλλοισιν νόμιμα, σφετέραν δ’ αἰνεῖ δίκαν ἕκαστος Pi. Fr. 215, cf. A. Th. 334 (lyr.), Hdt. 2.79; ν. Δωρικά, Χαλκιδικά, Th. 6.4, 5; τὰ κοινὰ τῶν Ἑλλήνων ν. Id. 3.59; almost, = νόμοι, ἄγραπτα ν. S. Ant. 455; ν. θεῶν E. Supp. 19; τὰ εἰωθότα ν. Pl. Phdr. 265a; ἄγραφα ν. Id. Lg. 793a, D. 23.70; τὰ περὶ τοὺς θεοὺς ν., τὸ πρὸς τοὺς πολεμίους ν., X. Mem. 4.6.4, Cyr. 1.6.34; ν. βαρβαρικά, title of treatise by Aristotle; rare in sg., τὸ πάντων ν. Emp. 135.1.
legal rights, ν. καὶ φιλάνθρωπα BGU 1074.2 (i AD); process of law, τοῖς ν. χρῆσθαι Mitteis Chr. 88 i 12 (ii AD); ἄνευ νομίμων ἀπωθεῖσθαι to be illegally ejected, PFay. 124.18 (ii AD); εἴργεσθαι τῶν ν., i.e. ἱερῶν καὶ ἀγορᾶς, of persons accused of murder, Antipho 6.34, Arist. Ath. 57.2.
funeral rites (cf. νομίζω 1.1), Din. 2.8; τιμᾶν τινας ἐσθήμασί τε καὶ τοῖς ἄλλοις ν. Th. 3.58. Adv. -μως Antipho 5.14; κοσμίως καὶ ν. Pl. Smp. 182a; ν. ἀποθανεῖν in a natural way, Lys. Fr. 53.4; οἱ ν. ἀθλοῦντες, πεπαιδευμένοι, professional athletes, physicians, Gal. 6.488, 17(1).26, cf. 8.171; Comp. -ώτερον X. Mem. 3.5.20; Sup. -ώτατα D.C. 78.13.

ον, dem Gebrauche, der Sitte, dem Gesetze gemäß ; Her. 2.79 ; ἄλλα ἄλλοις νόμιμα, Pind. frg. 152 ; τὰ νόμιμα, die Satzungen, Gesetze, Aesch. Spt. 316, wie Soph. ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα, Ant. 451 ; νόμιμα πάσης συγχέαντες Ἑλλάδος, Eur. Suppl. 311 ; νόμιμ' ἀτίζοντες θεῶν, 19 ; u. in Prosa, πάνθ' ὁπόσα κεῖται νόμιμα, Plat. Polit. 305b ; auch καὶ τὰ νόμιμα καὶ οἱ νόμοι verbunden, Crit. 53c ; τὰ εἰωθότα νόμιμα, Phaedr. 265a (wie τὰ νόμιμα εἰθισμένοι Lycurg. 25 ; vgl. τὸ νόμιμον ἔθος ποιῶν Dem. 19.234); τῶν τοιούτων νομίμων καὶ ἐπιτηδευμάτων, Legg. VI.772b ; also Herkommen, Gewohnheitsrecht, obwohl νόμιμα θέσθαι, Theaet. 172a, an νόμους θέσθαι erinnert ; bes. auch das bei der Bestattung Uebliche, νόμιμα μὴ κλέπτειν νεκρῶν, Eur. Hel. 1293 ; gesetzlich, rechtmäßig, οἱ μὴ νόμιμοι παῖδες, Phoen. 822 ; Plat. erkl. τῆς ψυχῆς τάξεσί τε καὶ κοσμήσεσι δοκεῖ ὄνομα εἶναι νόμιμόν τε καὶ νόμος, Gorg. 5040 ; οὐ γὰρ ἐπιχώριον ὑμῖν τοῦτο οὐδὲ νόμιμον, Legg. I.639d ; Ggstz παράνομος, Rep. VII.539a ; vgl. II.359a, ὀνομάσαι τὸ ὑπὸ τοῦ νόμου ἐπίταγμα νόμιμόν τε καὶ δίκαιον ; von Menschen, νόμιμοι καὶ κόσμιοι, Gorg. 504d, rechtlich ; vgl. αἱ νόμιμοι γρᾶες, Diotim. 6 (VII.733), wie auch im adv., Plat. Symp. 182a, vrbdn ist κοσμίως γε καὶ νομίμως ὁτιοῦν πρᾶγμα πραττόμενον, wie es nach dem Herkommen sich gebührt ; τὸν ἀμαθέστερον ὑπὸ σοφωτέρου νόμιμόν ἐστι δεδέσθαι, Xen. Mem. 1.2.49, öfter, wie Sp., τὰ κοινὰ τῶν ἀνθρώπων ἔθη καὶ νόμιμα, Pol. 4.67.4, vgl. 6.56.1 ; μὴ νομίμως, ἀλλὰ δεσποτικῶς ἄρχειν, 2.41.5 ; νομιμώτατα, DC. 78.13.

1. conformable to custom, usage , or law, customary, prescriptive, established, lawful, rightful , (Euripides):—; νόμιμόν [ ἐστί] τινι ποιεῖν τι (Xenophon Historicus)
2. νόμιμα, ων, τά, usages, customs , (Herdotus Historicus), attic
3. funeral rites , Lat. justa, (Thucydides)
4. adverb -μως, (Plato Philosophus): comparative -ώτερον (Xenophon Historicus) (ML)