'(f. ίσω, att. ιῶ, ao. ἐνόμισα, pf. νενόμικα) :
      1 avoir en usage, acc. HDT. 1, 142, etc. ; βίον ἀργυροστερῆ, ESCHL. Ch. 1003, mener une vie de brigand ; avec l’inf. avoir l’habitude de : νομίζουσι Διῒ θυσίας ἔρδειν, HDT. 1, 131, ils ont coutume de faire des sacrifices à Zeus ; cf. HDT. 1, 102 ; 3, 15, etc. ; XÉN. Hier. 8, 3, etc. ; en parl. des dieux reconnus : τούτους (τοὺς θεοὺς) πάντες οἱ Σκύθαι νενομίκασι, HDT. 4, 59, voilà les dieux que reconnaissent tous les Scythes ; οὓς ἡ πόλις νομίζει θεοὺς οὐ νομίζων, XÉN. Mem. 1, 1, 1, ne reconnaissant pas les dieux que reconnaît l’État ; ν. δίκην, EUR. El. 324 ; νόμους ν. PLAT. Menex. 237 d, reconnaître et respecter le droit, les lois ; νομίζουσιν Αἰγύπτιοι οὐδ' ἥρωσιν οὐδέν, HDT. 2, 50, les Égyptiens ne sont pas du tout habitués aux demi-dieux, càd. la coutume de les honorer n’est pas admise chez eux ; ν. ἀγῶσι καὶ θυσίαις, THC. 2, 38, avoir l’habitude des jeux et des sacrifices ; οὔτε τούτοις χρῆται, οὔθ' οἷς ἡ ἄλλη Ἑλλὰς νομίζει, THC. 1, 77, (aucun de vous) ne se conforme ni à ces usages, ni à ceux qu’admet le reste de la Grèce ; ὡς οὔτε ἡμεῖς ἡμῖν αὐτοῖς ἀεὶ κατὰ ταὐτὰ νομίζομεν οὔτε ἀλλήλοις οἱ ἄνθρωποι, PLAT. Min. 315 d, car les mêmes usages ne sont toujours en vigueur ni chez nous, ni chez les hommes entre eux ; en parl. de monnaie : ἐν Λακεδαίμονι σιδηρῷ σταθμῷ νομίζουσι, PLAT. Eryx. 400 b, à Lacédémone on emploie des poids de fer comme monnaie ;
      2 soumettre à des usages, à des coutumes, à des lois, d’où au pass. être administré par des lois, HDT. 1, 170 ;
      3 tenir pour, PLAT. Leg. 879 c ; ν. τινὰ θεόν, PLAT. Conv. 202 d, regarder quelqu’un comme un dieu ; d’où en gén. tenir pour, croire, penser, juger, PLAT. Phædr. 258 c, Min. 320 b ; ὡς νομίζεται, ESCHL. Eum. 32 ; EUR. Alc. 99 ; οἷάπερ νομίζεται, ESCHL. Ag. 1046, comme c’est l’usage ; avec une prop. inf. HDT. 6, 138 ; νομιζόμενος, η, ον, passé dans l’usage, usuel, habituel ; en parl. de tout ce qui est consacré par l’usage, de ce qui a force de loi, HDT. 1, 35, 49 ; ATT. ; τὰ νομισθέντα, EUR. Bacch. 71 ; τὰ νομιζόμενα, AR. Pl. 1185, ce qui est consacré par l’usage ; admettre un usage, introduire une coutume, HDT. 1, 113, 202 ; νομίζειν τι ἀπό τινος, HDT. 2, 51 ; ou παρά τινος, HDT. 4, 27, emprunter un usage à qqn ; avec une prop. inf. XÉN. Cyr. 8, 5, 3 ; en ce sens avec le dat. ἀκοῇ νομίσαι, THC. 4, 81, penser pour l’avoir entendu dire ; νομίζοντα λέγειν, PLAT. Phædr. 257 d, parler selon sa pensée ; avec le gén. de la pers. regarder qqe ch. comme la propriété de qqn : τίς δ' ἔσθ' ὁ χῶρος ; τοῦ θεῶν νομίζεται ; SOPH. O.C. 38, quel est ce pays ? à quel dieu admet-on qu’il est consacré ? cf. SOPH. Ant. 738 ; avec deux acc. τοὺς κακοὺς ν. χρηστούς, SOPH. O.R. 610, regarder les méchants comme les bons ; Ἕλληνες ἤρξαντο νομισθῆναι, HDT. 2, 51, on commença à les prendre pour des Hellènes ; avec l’inf. νομίζων ἱκανὸς εἶναι, XÉN. Hell. 3, 4, 11, pensant qu’il suffisait ; avec la prop. inf. πάντες νομίζουσιν εἶναι θεούς, PLAT. Leg. 886 a, tous pensent qu’il y a des dieux ; avec un part. νόμιζε, ἐὰν ἐμὲ ἀποκτείνῃς, ἄνδρα ἀγαθὸν ἀποκτείνων, XÉN. An. 6, 6, 24, sache que, si tu me fais mourir, tu fais mourir un homme courageux ; abs. tenir pour bon de, inf. XÉN. Œc. 17, 9.

➳ Fut. moy. au sens pass. νομιοῦμαι, HPC. 6, 352 Littré.

Étym. νόμος.

'

fut. νομιῶ Ar. Av. 571, Th. 4.87, etc. ; Ion. 1 pl. νομιοῦμεν Hdt. 2.17; later νομίσω Longus 1.1 codd., Procop.Gaz. Ep. 12; aor. ἐνόμισα, poet. νόμισα Pi. I. 5 (4).2; pf. νενόμικα Axionic. 6.8; — Pass., fut. νομισθήσομαι Pl. Sph. 240e, etc. ; fut. Med. νομιοῦμαι in pass. sense, Hp. Morb. Sacr. 1; aor. ἐνομίσθην (v. infr. 1.1, 2); pf. νενόμισμαι, 3 pl. νενομίδαται D.C. 51.23; Dor. inf. -ίχθαι Sthenid. ap. Stob. 4.7.63; plpf. 3 sg. ἐνενόμιστο Ar. Nu. 962; (< νόμος) : — use customarily, practise, ἓν τόδε ἴδιον νενομίκασι Hdt. 1.173; ν. γλῶσσαν to have a language in common use, ib. 142; φωνήν Id. 2.42; οὔτε ἀσπίδα οὔτε δόρυ Id. 5.97; πανήγυριν, πληγὴν ἐν τῇ ὁρτῇ, Id. 2.63; ταῦτα… Ἕλληνες ἀπ’ Αἰγυπτίων νενομίκασι have adopted these customs from the Egyptians, ib. 51, cf. 4.27; ἱπποτροφίας ἐν Πανελλάνων νόμῳ Pi. I. 2.38; ἀργυροστερῆ βίον A. Ch. 1003 (989); ν. θειότατον νόμον Gorg. Fr. 6D. ; ν. ἐκκλησίαν have a regular popular assembly, Arist. Pol. 1275b7; ἀγορᾶς κατασκευὴν ν. (cj. for ὀνομάζουσιν) ib. 1331a32; δραχμὰς ἇν Τροζάνιοι νομίζοντι IG4²(1).77.16 (Epid., ii BC); — freq. in Pass., to be customary, οὔτω τοῦτο νομίσδεται Alc. Supp. 24; ὅπου τὸ χαίρειν μηδαμοῦ νομίζεται A. Eu. 423; σωφροσύνη ΄νενόμιστο was the fashion, Ar. Nu. 962; impers., εἰκῇ νομίζεται Xenoph. 2.13; ὡς νομίζεται as is the custom, A. Eu. 32, E. Alc. 99 (lyr.), etc. ; οἷάπερ ν. A. Ag. 1046; οἷα τοῖς κάτω νομίζεται S. El. 327, cf. 691; ᾗ νομίζεται Id. OC 1603; part. νομιζόμενος customary, γέρα τὰ ν. Th. 1.25; εὐχαὶ αἱ ν. Id. 6.32; εἰς τὸν ν. χρόνον IG1². 19.15; τὰ ν.
customs, usages, Hdt. 1.35, 5.42, Ar. Pl. 1185; τὰ ν. μυστήρια Heraclit. 14; τὰ ἱερὰ τὰ ν. Antipho 5.82; συντελέσαι τὰ ν. τοῖς θεοῖς IG1². 22.4, cf. 54.16; τὰ τοῖς θεοῖς ν. X. Cyr. 4.5.14; freq. of funeral rites, τὰ ν. ποιεῖν Aeschin. 1.13, cf. Isoc. 19.33; ἐπειδὴ τὰ ν. αὐτῷ φέροιτο D. 18.243; also aor. part., τό τοι νομισθὲν τῆς ἀληθείας κρατεῖ S. Fr. 86; τὰ ν. E. Ba. 71 (lyr.); pf. part., τὰ νενομισμένα τοῖς κατοιχομένοις PRyl. 153.6 (ii AD), cf. SIG 1109.34 (ii AD). of a legislator, enact, ἐνόμισεν ἑνὶ ἱματίῳ δι’ ἔτους προσεθίζεσθαι X. Lac. 2.4, cf. 12.3, Cyr. 8.5.3; c. acc., Id. Lac. 1.7; — Pass., D.C. 37.20; τὰ νομισθέντα ὑπὸ Μάρκου Id. 78.22; cf. νομιστέος 1. c. dat., make common use of, use, φωνῇ Hdt. 4.117; ὑσί ib. 63; νομίζουσι Αἰγύπτιοι οὐδ’ ἥρωσι οὐδέν, i.e. practise no such worship, Id. 2.50; ἀγῶσι καὶ θυσίαις Th. 2.38; εὐσεβείᾳ Id. 3.82; οὔτε τούτοις χρῆται οὔθ’ οἷς ἡ ἄλλη Ἑλλὰς ν. Id. 1.77; esp.
use as current coin, ἐν Βυζαντίοις, ὅπου σιδαρέοισι νομίσμασιν νομίζουσι Pl.Com. 96 (dub.l.); ἐν Λακεδαίμονι σιδηρῷ σταθμῷ νομίζουσι Pl. Erx. 400b; — hence in Pass., to be struck, ἀργύριον νενομισμένον ἐς Τιβέριον, i.e. with the head of Tiberius, Philostr. VA 1.15. c. inf., to be accustomed to do, νομίζουσι Διὶ θυσίας ἔρδειν Hdt. 1.131, cf. 133, 202, 3.15, etc. ; — Pass., νενόμισται τὰ σχέτλια ἔργα Λήμνια καλέεσθαι Id. 6.138; γυμνοὺς εἰσιέναι νομίζεται it is customary for them…, Ar. Nu. 498, cf. 1420, Th. 2.15, X. HG 2.4.36.
own, acknowledge, consider as, ὡς δούλους ν. τινάς Hdt. 2.1; τὸν προέχοντα ἔτεσι ν. ὡς πατέρα Pl. Lg. 879c; ὡς is freq. omitted, ὄμμα γὰρ δόμων νομίζω δεσπότου παρουσίαν A. Pers. 169; τοὺς κακοὺς χρηστοὺς ν. S. OT 610, cf. Ant. 183, El. 1317; τοὺς αὐτοὺς φίλους νομιῶ καὶ ἐχθρούς IG1². 71.20; νομίσαι χρὴ ταῦτα μυστήρια Ar. Nu. 143; θεὸν ν. τινά believe in one as a god, σὺ Ἔρωτα οὐ θεὸν νομίζεις Pl. Smp. 202d; θεὰν οὐ τὴν Ἀναίδειαν, ἀλλὰ τὴν Αἰδῶ ν. X. Smp. 8.35; ν. τούτους [θεούς] believe in these [as gods], Hdt. 4.59; οὓς ἡ πόλις ν. θεοὺς οὐ νομίζων X. Mem. 1.1.1, Ap. 10, Pl. Ap. 24b; τοὺς ἀρχαίους οὐ ν. Id. Euthphr. 3b; but ν. θεοὺς εἶναι believe that there are gods, Id. Ap. 26c, Lg. 886a (cf. infr. 4); without εἶναι, δίκην καὶ θεοὺς μόνον ν. [ἄνθρωπος] Id. Mx. 237d; τὸ παράπαν θεοὺς οὐδαμῶς ν. to be an atheist, Id. Lg. 885c, cf. 908c, Ap. 18c, Prt. 322a; θεοὺς ν. οὐδαμοῦ A. Pers. 497; — Pass., to be deemed, reputed, considered, οἷς τὸ πέλειν τε καὶ οὐκ εἶναι ταὐτὸν νενόμισται Parm. 6.8; Ἕλληνες ἤρξαντο νομισθῆναι Hdt. 2.51; οἱ νομιζόμενοι μὲν υἱεῖς, μὴ ὄντες δέ… D. 40.47; ἡ νομιζομένη (v.l. ὀνομαζ-) πολιτεία Arist. Pol. 1293b22.
esteem, hold in honour, χρυσὸν… περιώσιον ἄλλων Pi. I. 5 (4).2; οὔτε θεοὺς οὔτε ἀνθρώπους ν. Lys. 12.9; — Pass., to be esteemed, Pl. Grg. 466b.
c. acc. rei, hold, believe, ταὐτὰ περί τινος Id. Phdr. 258c, etc. ; ἐποίει ἄλλα παρ’ ἃ ἐνόμισεν Id. Min. 320b; ἀκοῇ ν., opp. πείρᾳ αἰσθάνεσθαι, Th. 4.81. c. acc. et inf., deem, hold, believe that…, πότερα νομίζεις δυστυχεῖν ἐμέ ; S. OC 800, cf. OT 549, X. HG 3.4.11; θεὸν νομίζουσι εἶναι τὸ πῦρ Hdt. 3.16; c. fut. inf., expect that…, S. OT 551; aor. inf. is sts. found in codd. referring to fut., ἐνόμισαν ἐπιθέμενοι ῥᾳδίως κρατῆσαι Th. 2.3 (κρατήσειν in same phrase, Aen.Tact. 2.3), cf. Th. 3.24, Lys. 13.6; in S. Aj. 1082 the aor. inf. may be gnomic. c. part., νομίσωμεν ἐκγενησόμενον Th. 7.68; νόμιζε… ἄνδρα ἀγαθὸν ἀποκτείνων X. An. 6.6.24; νόμιζε ταῦτα δεδογμένα Pl. R. 450a, cf. D. 14.9 (s.v.l.). with ὡς, Th. 3.88. Pass., with gen. of the person in possession, τοῦ θεῶν νομίζεται ; whose sanctuary is it held to be? S. OC 38; οὐ τοῦ κρατοῦντος ἡ πόλις ν. ; Id. Ant. 738. abs., νομίζοντα λέγειν to speak with full belief, Pl. Phdr. 257d (nisi leg. ὀνειδίζοντα).
frequent, μυχὸν ν. A. Ch. 801 (lyr., dub.l.).

fut. νομίσω, att. νομιῶ,
1) als Sitte, Brauch, Gesetz anerkennen, einen Brauch mitmachen, üben ; ἱπποτροφίας νομίζων, d.i. Pferde haltend nach dem Brauch, Pind. I. 2.38 ; μεγασθενῆ νόμισαν χρυσόν, 4.2, sie achteten das Gold hoch (vielleicht mit Anspielung auf νόμισμα); θεούς, Götter anerkennen, ehren, Aesch. Pers. 490 (vgl. Plat. ὃ ζῷον δίκην καὶ θεοὺς μόνον νομίζει, Menex. 237d ; Prot. 322a u. Sp.); im Gebrauch haben, κοινὸν γὰρ ἔχθος ἐν δόμοις νομίζομεν, Ch. 99 ; βίον ἀργυροστερῆ, ein räuberisches Leben führen, 997 ; γλῶσσαν, von Alters her eine Sprache im Gebrauch haben, sie sprechen, Her. 1.142, 4.183 ; φωνήν, 2.42 ; οὔτε ἀσπίδα οὔτε δόρυ, sie führen sie, brauchen sie nicht, 5.97 ; ὁρτήν, πανήγυριν, von Alters her feiern, 2.64 u. öfter ; einen Gebrauch annehmen, eine Sitte einführen, 1.173, 202 ; im perf. act., Ἕλληνες ἀπ' Αἰγυπτίων ταῦτα νενομίκασι, diesen Gebrauch haben die Hellenen von den Aegyptiern angenommen, 2.51 ; τὶ παρά τινος, 4.27 ; Xen. Cyr. 8.8.8 ; gesetzlich bestimmen, Lac. 1.7, 2.4. – Dah. im pass. als Sitte, Brauch, Gesetz anerkannt, üblich sein, ἔχεις παρ' ἡμῶν οἷάπερ νομίζεται, Aesch. Ag. 1016 ; ὅπου τὸ χαίρειν μηδαμοῦ νομίζεται, Eum. 401 ; τίς δ' ἔσθ' ὁ χῶρος ; τοῦ θεῶν νομίζεται, d.i. für welches Gottes Eigentum gilt es ? Soph. O.C. 38 ; vgl. οὐ τοῦ κρατοῦντος ἡ πόλις νομίζεται ; Ant. 734 ; πεντάεθλ' ἃ νομίζεται, El. 681 ; νενόμισται ἀνὰ τὴν Ἑλλάδα τὰ σχέτλια πάντα ἔργα Λήμνια καλέεσθαι, es ist Brauch geworden, Her. 6.138 ; bes. von den bei Leichenbegängnissen üblichen Feierlichkeiten, ἐντάφια φέρουσαν, οἷα τοῖς κάτω νομίζεται, Soph. El. 319 ; τὰ νενομισμένα ποιεῖν τινι, Isae. 2.4 ; τῶν νομιζομένων τυχεῖν, Dem. 24.107 ; Aesch. 1.14 u. oft bei den Rednern ; vgl. Xen. An. 4.2.23, καὶ πάντα ἐποίησαν τοῖς ἀποθανοῦσιν, ὥσπερ νομίζεται ἀνδράσιν ἀγαθοῖς, sc. ποιεῖν ; – von anderen Feierlichkeiten, ποιήσας περὶ τὸ ἱερὸν τὰ νομιζόμενα, Her. 1.49, vgl. 9.108 ; Xen. Cyr. 4.5.14, 8.7.1 ; Pol. 28.10.8 ; Plut. u. a.Sp. oft ; – λαμβάνειν τὰ νομιζόμενα, das Uebliche, Ar. Plut. 1185 ; σωφροσύνη νενόμιστο, sie galt, war Sitte, Nub. 949 ; κατὰ τὰ νομιζόμενα λέγοντες, nach dem Herkömmlichen, Plat. Rep. I.348e. – Daher übh. c. inf. gewohnt sein, pflegen, die Sitte haben, νομίζουσι Διῒ θυσίας ἔρδειν, Her. 1.131 ; οὔτε οἰκίας νομίζουσι ἐκτῆσθαι, 3.100 ; βωμοὺς καὶ νηοὺς οὐ νομίζουσι ποιέειν, πλὴν Ἄρηϊ· τούτῳ δὲ νομίζουσι, 4.59, öfter ; auch c. inf. aor., Lobeck Phryn. 752. – Auch mit dem dat., wie χρῆσθαι, woran gewöhnt sein, Etwas brauchen, νομίζουσι Αἰγύπτιοι οὐδ' ἥρωσιν οὐδέν, Her. 2.50, sie sind an Halbgötter nicht gewöhnt, d.i. die Verehrung der Halbgötter ist bei ihnen nicht üblich ; φωνῇ νομίζουσι Σκυθικῇ, 4.101, sie bedienen sich der skythischen Sprache seit langer Zeit ; ὑσί, 4.63 ; Thuc. ἀγῶσι καὶ θυσίαις διετησίοις νομίζουσι, 2.83 ; vgl. 1.77 ; εὐσεβείᾳ, 3.82 ; bes. vom Gelde, das im Gebrauch ist, ἐν Λακεδαίμονι σιδηρῷ σταθμῷ νομίζουσι, Plat. Eryx. 400b ; οἱ Βυζάντιοι σιδηρῷ νομίζουσι, οἱ Καρχηδόνιοι σκύτεσι, Aristid., sie brauchen Eisen, Lederstücke als Münze. Bei Her. 1.170, τὰς ἄλλας πόλιας νομίζεσθαι, bedeutet es »nach gewissen hergebrachten Gesetzen verwaltet werden«.
2) übh. meinen, glauben, wofür halten ; ὄμμα γὰρ δόμων νομίζω δεσπότου παρουσίαν, Aesch. Pers. 165 ; εἴ τοι νομίζεις οὐχ ὑφέξειν τὴν δίκην, Soph. O.R. 551 ; ὥστε μηκέτ' ἂν τέρας νομίζειν αὐτό, El. 1309, öfter ; θεοὺς νομίζεις τοὺς τότ' οὐκ ἄρχειν ἔτι, Eur. Med. 493 ; μ' οὐ νομίζω παῖδα σὸν πεφυκέναι, Alc. 644, öfter, wie Ar. u. in Prosa, sowohl mit dem doppelten accus., als c. accus. u. inf.; u. so auch im pass., τὸ θανεῖν κακῶν μέγιστον φάρμακον νομίζεται, Eur. Heracl. 596 ; τὸν ἐγὼ νενόμικα ἄριστον ἄνδρα γενέσθαι, Her. 8.79 ; οἱ Πέρσαι οὐκ ἀνθρωποφυέας ἐνόμισαν τοὺς θεοὺς εἶναι, 1.131, öfter, wo immer noch die erste Bdtg »der allgemein verbreiteten Annahme« zu erkennen ist ; ὅθεν καὶ Ἕλληνες ἤρξαντο νομισθῆναι, für Hellenen gehalten zu werden, 2.51 ; νομίζω εἶναι θεούς, Plat. Apol. 26c ; ὅτι καὶ σὺ Ἔρωτα οὐ θεὸν νομίζεις, Symp. 202d, u. sonst oft ; νομίζοντα λέγειν ἃ ἔλεγεν, indem er es so meinte, ernstlich, Phaedr. 257d ; νομιστέα ἅπερ εἰρήκαμεν περὶ ποιήσεως, Rep. X.608b ; Xen. ὀμόσαντες ἡμῖν τοὺς αὐτοὺς φίλους καὶ ἐχθροὺς νομιεῖν, An. 2.5.39 ; Hell. 2.2.20 ; νομίζω σὺν ὑμῖν ἂν εἶναι τίμιος, An. 1.3.6 ; er vrbdt auch das partic. damit, νόμιζε δ' ἐὰν ἐμὲ νῦν ἀποκτείνῃς, δι' ἄνδρα δειλὸν – ἀγαθὸν ἀποκτείνων, 6.4.24 ; – auch Ggstz des wirklichen Seins, οἱ νομιζόμενοι μὲν υἱεῖς, μὴ ὄντες δὲ γένει, Dem. 40.47 ; νομίζεται παρ' ὑμῖν ἐλεύθερος, er gilt für frei, 29.26 ; Αἰγυπτίων τῶν σοφῶν εἶναι νενομισμένων, S.Emp. pyrrh. 3.223.

νομίζω
(< νόμος), [in LXX: Wis.13:2 17:3, Sir.29:4, 1-28; 2Ma.4:1-50, 4Ma.8:1-29 * ;]
__1. to practise, hold by custom: Act.16:13 (Rec., but see infr.).
__2. to deem, consider, suppose: Mat.5:17 10:34 20:10, Luk.2:44 3:23, Act.7:25 8:20 14:19 16:13, 27 17:29 21:29, 1Co.7:26 7:36, 1Ti.6:5.†
SYN.: ἡγέομαι, q.v (AS)