'νικάω-ῶ (f. ήσω, ao. ἐνίκησα, pf. νενίκηκα) [ῑ]
   I intr. vaincre, être vainqueur :
      1 propr. vaincre un adversaire dans un combat ou une lutte ; abs. HDT. 6, 122 ; THC. 6, 14, etc. ; ὁ νικήσας, IL. 3, 255, le vainqueur ; prés. au sens du pf. avoir vaincu, être vainqueur, PD. I. 4 (3), 43 ; THC. 7, 17 ; XÉN. An. 2, 1, 1, 4 ; πολὺ ν. THC. 7, 34 ; XÉN. Hipp. 8, 11, remporter une victoire décisive ; τὰ πάντα ν. XÉN. An. 2, 1, 1, avoir vaincu complètement ; avec un rég. : au dat. ν. μάχῃ, EUR. Ph. 1143, vaincre dans un combat ; πυγμῇ, IL. 23, 669, au pugilat ; δρόμῳ, PD. N. 10, 90, à la course ; avec l’acc. ν. νίκην, XÉN. Cyr. 7, 1, 10, remporter une victoire ; ν. μάχην, XÉN. An. 6, 5, 23, gagner une bataille ; ναυμαχίαν, THC. 7, 66 ; PLAT. Menex. 243 d ; DÉM. 172, 27, remporter une victoire navale ; πάντα ν. IL. 4, 389 ; 5, 807, vaincre dans tous les combats, gagner toutes les batailles ; δρόμον, PD. O. 4, 34 ; 13, 42, gagner le prix de la course ; ν. Ὀλύμπια, THC. 1, 126, vaincre aux jeux Olympiques ; avec une prép. : ν. ἐν Πυθίοισι, PD. N. 2, 15, vaincre aux jeux Pythiques ;
      2 en gén. être supérieur, avoir l’avantage, avoir le dessus, en parl. de pers. et de choses, abs. ATT. ; avec un dat. (μύθοισιν, ἔγχεϊ, etc.) HOM. avoir l’avantage par la parole, avec l’épée, etc. ; πᾶσαν ἀρετὴν νενικηκέναι, PLAT. Leg. 964 c, être le premier dans toutes les vertus ; avec un part. εὐεργετῶν νικᾷ, XÉN. Ages. 9, 7, il surpasse tout le monde en bienfaisance ; ν. δίκην, EUR. El. 955, gagner un procès ; ν. γνώμῃ, HDT. 3, 82, ou γνώμην, HDT. 1, 61 ; THC. 3, 36, etc. avoir le dessus avec (faire prévaloir) une opinion, un projet ; avec un suj. de chose : βουλὴ κακὴ νίκησεν, OD. 10, 46, le mauvais conseil triompha, eut le dessus ; ἡ γνώμη νικᾷ, THC. 2, 12, le projet l’emporte, réussit ; ἡ νικῶσα, XÉN. An. 6, 1, 18 (s.-e. γνώμη) l’opinion qui l’emporte (par la majorité des voix) ; ταῦτ' ἐνίκα, SOPH. Ant. 274, cela fut adopté, réussit ; νικᾷ avec l’inf. cela est résolu : ἐνίκησε λοιμὸν εἰρῆσθαι, THC. 2, 54, l’explication, que l’on voulait parler de la peste, prévalut ; ou il vaut mieux, le mieux est de : ζῆν ἐν δημοκρατίᾳ νικᾷ, PLAT. Pol. 303 b, le mieux est de vivre dans une démocratie ; ἡ νικῶσα βουλή, EUR. Med. 912, le meilleur parti ;
   II tr.
      1 vaincre : τινὰ μάχῃ, HOM. ATT. vaincre, surpasser qqn dans le combat ; dans les inscr. att. qqf. avec l’acc. CIA. 2, 446, 63 (envir. 150 av. J.C.) ; d’ord. avec le gén. νικᾶν ἀνδρῶν, παίδων, etc. l’emporter (dans un concours) sur les hommes faits, sur les enfants, CIA. 2, 971, b, 9, 11 (après 350 av. J.C.), etc. (v. Meisterh. p. 168, 18) ; avec une prép. : ν. τινα ἐν τῇ μάχῃ, DS. 14, 29, vaincre qqn dans le combat ; fig. ἀρετῇ τινα, EUR. H.f. 342, surpasser qqn en vertu ; avec double rég. : νίκην ν. τινα, OD. 11, 545, remporter une victoire sur qqn (devant un tribunal) ; ν. τὴν μάχην τοὺς Λακεδαιμονίους, ISOCR. 171 a, vaincre les Lacédémoniens dans la bataille ; avec un part. ν. τοὺς φίλους εὖ ποιοῦντα, XÉN. Mem. 2, 6, 35, vaincre, surpasser ses amis en bienfaisance ;
      2 maîtriser, dompter (l’âme), ESCHL. Eum. 88 ; ἡ βία σε μηδαμῶς νικησάτω τοσόνδε μισεῖν, SOPH. Aj. 1334, maîtrise-toi, ne te laisse pas emporter si loin par la haine ; au pass. être vaincu, surpassé, succomber, IL. 23, 656, 663, 704 ; ATT. ; fig. ν. ὕπνῳ, ESCHL. Ag. 290 ; ἡδονῇ, SOPH. El. 1272, être vaincu par le sommeil, par le plaisir ; ὑπὸ τοῦ κακοῦ, THC. 2, 51, par le mal ; λόγοισιν, ESCHL. Ag. 583, être vaincu par des paroles, convaincu ; ὑπὸ τῶν μεγίστων νικηθέντες, THC. 1, 76, ayant été dominés, déterminés par les motifs les plus importants ; qqf. avec le gén. à cause de l’idée de comparatif contenue dans le verbe : ἢν τοῦτο νικηθῇς ἐμοῦ, AR. Nub. 1087, si tu es vaincu par moi là-dedans, si tu m’es inférieur en cela ; λόγοις φίλων νικᾶσθαι, SOPH. Aj. 330, se rendre aux désirs de ses amis.

➳ Act. prés. opt. 3 sg. νικῷ (p. νικάοι) PLAT. Leg. 658, et νικώῃ, TYRT. 12, 4 ; XÉN. Hell. 6, 5, 6 ; part. dat. pl. dor. νικώντεσσι, PD. O. 7, 10. Impf. 3 sg. dor. νίκη, PD. N. 5, 5. Impf. itér. 1 pl. νικάσκομεν, OD. 11, 512. Fut. inf. épq. νικησέμεν, IL. 7, 192. Conjug. dor. νικᾱ- (p. νικη-) f. νικάσω, ao. ἐνίκασα, etc. PD. I. 8, 65, etc. ; THCR. Idyl. 8, 7, etc. ; part. dor. νικάσαις, PD. O. 5, 8, etc. Moy. fut. dor. νικαξοῦμαι, THCR. Idyl. 21, 32 dout.

Étym. νίκη.

'

Ion. νικέω Democr. 249, Herod. 1.51, also GDI 1413.16 (Aetol.), SIG 265.4 (Delph., iv BC), v.l. in Apoc. 2.7; Aeol. νίκημι Theoc. 7.40, AP 7.743 (Antip.); also in impf. νίκη cj. in Pi. N. 5.5, cf. Theoc. 6.46; Ep. impf. 1 pl. νικάσκομεν Od. 11.512; fut. -ήσω, later -ήσομαι Hierocl. Facet. 205; Dor. 2 sg. νικαξῇ v.l. in Theoc. 21.32; pf. νενίκηκα, etc. ; (< νίκη); abs., conquer, prevail in battle, in the games, or in any contest, Il. 3.439, etc. ; ὁ νικήσας the conqueror, ib. 138, X. Smp. 5.9, etc. ; ὁ νικηθείς the conquered, Il. 23.656, 663; ἐνίκησα καὶ δεύτερος καὶ τέταρτος ἐγενόμην I won the first prize [at Olympia], etc., Th. 6.16, cf. Isoc. 16.33; pres. freq. in sense, to be (or be proclaimed) conqueror, Pi. O. 9.112, 13.30, cf. X. Cyr. 8.2.27, An. 2.1.1; νικᾶν πᾶσι τοῖς κριταῖς or ἑνὶ κριτῇ in their opinion, Ar. Av. 445, 447; πολὺ ν.
win a decisive victory, Th. 7.34, etc. ; τὰ πάντα ν. X. An. l.c. ; freq. c. dat. modi, πυγμῇ in boxing, Il. 23.669; ναυμαχίῃ Hdt. 7.10. β’ ; ἵππῳ Id. 6.122; μάχῃ E. Ph. 1143, etc. ; ἵππῳ ἢ συνωρίδι ἢ ζεύγει Pl. Ap. 36d; λαμπάδι And. 4.42, etc. ; c. acc. cogn. in same sense, πάντα ἐνίκα he won all the bouts, Il. 4.389, 5.807; τὰ κοῦφα, τὰ μείζοναν., E. Alc. 1029, 1031; τῶν παλαισμάτων ἓν ν. Pl. Phdr. 256b; ἅρμα ν. Pi. I. 4 (3).25; παγκράτιον Th. 5.49; ναυμαχίαν, μάχας, Id. 7.66, Isoc. 12.257, etc. ; freq. ν. Ὀλύμπια to be conqueror in the Olympian games, Th. 1.126; τὠλύμπια Timocl. 8.17; τὰ Παναθήναια Pl. Ion 530b; ν. Ὀλυμπιάδα Hdt. 9.33 (also ν. Ὀλυμπίασιν Pl. Ap. 36d; ἐν Πυθίοισι Pi. N. 2.9); c. dat. et acc., τὰ Πύθια τῷ τεθρίππῳ ν. D. 59.33; πολλοὺς ἀγῶνας οὐ παγκρατίῳ μόνον, κτλ., Plu. 2.811d; Ὀλυμπίασι παῖδας στάδιον ν.
conquer in the boys’ race in the stadium at Olympia, D. 58.66; c. dupl. acc., Πύθια ν. ἄνδρας Diog. Cyn. ap. D.L. 6.33; also in Att. Inscrr. c. gen., Λεωντὶς ἀνδρῶν ἐνίκα IG 2.1291, al. ; generally c. acc. cogn., νίκην ν.
win a victory, E. Supp. 1060, Pl. R. 465d, etc. (cf. infr. II); also ν. τρίποδα win it, Simon. 147.
prevail, be superior, μύθοισιν, ἔγχεϊ, Il. 18.252; δόλοισι Od. 3.121; κάλλει ἐνίκα (sc. κρητήρ) Il. 23.742; πᾶσαν ἀρετὴν νενικηκώς Pl. Lg. 964c; c. part., εὐεργετῶν ν. X. Ages. 9.7. of opinions, etc., βουλὴ κακὴ νίκησεν the evil counsel prevailed, Od. 10.46; τὰ χερείονα νικᾷ Il. 1.576, Od. 18.404; ἐνίκα ἡ γνώμη Hdt. 5.36, cf. Th. 2.12, etc. ; ἡ νικῶσα βουλή E. Med. 912; ἐκ τῆς νικώσης [γνώμης] according to the prevailing opinion, vote of the majority, X. An. 6.1.18, 6.2.12; ταῦτ’ ἐνίκα S. Ant. 274; νικᾷ πάσαισι ταῖς ψήφοις ὁ νόμος is carried, Pl. Lg. 801a; σὺν ψάφῳ τᾷ νικεούσᾳ SIG 265.4 (Delph., iv BC); freq. of orators, νικᾷ… ὁ κακὸς ἐν πλήθει λέγων E. Or. 944; ν. γνώμῃσι Hdt. 3.82 (so γνώμῃ, v.l. γνώμην, Id. 1.61, cf. Ar. V. 594); freq. impers., ἐνίκα (sc. ἡ γνώμη) it was resolved, c. inf., ἐνίκα μὴ ἐκλιπεῖν τὴν πόλιν it was carried not…, Hdt. 6.101; τέλος γε μέντοι δεῦρ’ ἐνίκησεν μολεῖν S. Ant. 233, etc. ; ἐνίκησε… λοιμὸν εἰρῆσθαι it was the prevailing opinion that…, Th. 2.54; ἐν δημοκρατίᾳ νικᾷ ζῆν it is preferable…, Pl. Plt. 303b.
c. inf., succeed in…, ἐνίκησε σκορπίσαι Psalm. Solom. 4.13. as law-term, ν. τὴν δίκην win one΄s cause, E. El. 955, cf. Ar. V. 581; simply νικᾶν GDI 5011.11 (Gortyn), Arist. Ath. 42.1, Rh. Al. 1433a6, PHal. 1.58 (iii BC), etc. ; νικήσεις ἐν τῷ κρίνεσθαί σε Ep. Rom. 3.4; — Pass., c. gen., αἴ κα νικαθῇ τῶν ἐνεχύρων Schwyzer 177.9 (Crete, v BC); v. infr. II. c. acc., conquer, vanquish, Ἕκτορα Il. 7.192, etc. ; freq. c. dat. modi, μάχῃ ν. Ἀχαιούς 16.79; ἀγορῇ ν. υἷας Ἀχαιῶν 2.370; πόδεσσι δὲ πάντας ἐνίκα 20.410; κάλλει ἐνίκων φῦλα γυναικῶν 9.130; πάντα ν. ἄνδρα… κακοῖσιν surpass him in miseries, E. Hec. 659; ν. τινὰ ἔν τινι Pl. Smp. 213e, etc. ; μὴ φῦναι τὸν ἅπαντα νικᾷ λόγον excels the whole account, S. OC 1224 (lyr.); νίκα ἐν τῷ ἀγαθῷ τὸ κακόν Ep. Rom. 12.21; c. acc. cogn., μάχην ν. τινά Isoc. 8.58, Aeschin. 3.181, etc. ; — Pass., ἔστιν ἃ τῶν ἄθλων δὶς ἕκαστος ἐνικήθη X. HG 4.5.2; c. part., ν. ἀλεξόμενός τινα Id. An. 1.9.11, etc. as law-term (cf. 1.5), νίκης τήν μιν ἐγὼ νίκησα Od. 11.545; — Pass., ἧ δέ κα νικαθῇ Leg. Gort. 1.23, al. ; also of objects in dispute, damages, etc., recover, ib. 1.28, al. ; — Pass., to be assigned, adjudicated, ib. 1.55. generally, overpower, esp. of passions, etc., νόον νίκησε νεοίη Il. 23.604; μὴ φόβος σὲ νικάτω φρένας A. Eu. 88, cf. 133; [φύσις] νικᾷ τῷ ἥσσονι τὸ μεῖζον τῆς ἐλπίδος Democr. 176; βαρεῖαν ἡδονὴν νικᾶτέ με grievous is the pleasure ye win prevailing over me, S. OC 1204; c. inf., μηδ’ ἡ βία σε… νικησάτω τοσόνδε μισεῖν let not violence prevail on thee to…, Id. Aj. 1334; with gen. of comparison, νικᾷ γὰρ ἁρετή με τῆς ἔχθρας πολύ weighs with me more than enmity, from the compar. force in νικᾷ, ib. 1357 codd. Pass., to be vanquished, Hom. only in part. νικηθείς (v. supr. 1.1); νικᾶσθαι ὕπνῳ, κέρδεσιν, A. Ag. 291, 342; ἡδονῇ S. El. 1272; συμφορᾷ E. Med. 1195; also ὑπὸ τοῦ κακοῦ Th. 2.51; πρὸς ἱμέρου S. Fr. 932.4, etc. ; sts. c. gen., ἱμέρου νικώμενος A. Supp. 1005; αὐτῆς <τε> τῆς δίκης… αὐτοῦ τε τοῦ ἀληθοῦς νικᾶσθαι Antipho 5.87; freq. of persons, νικᾶσθαί τινος, with gen. of comparison, to be inferior, yield to, S. Aj. 1353, E. Med. 315, Cyc. 454; ξείνων νενίκανται θύραι the doors give way to the guests, Pi. N. 9.2; ἢν τοῦτο νικηθῇς ἐμοῦ Ar. Nu. 1087.

[ῑ], fut. νικήσω, die Annahme des att. fut. νικῶ beruht auf Pallad. 52 (XI.288), wo νικῶσιν aber als praes. zu fassen ist ; siegen, besiegen ;
1) intr., siegen ; den Vorzug haben, überlegen sein, ἐπεὶ τὰ χερείονα νικᾷ Il. 1.576, Od. 18.404 ; ὁ μὲν ἂρ μύθοισιν, ὁ δ' ἔγχεϊ πολλὸν ἐνίκα, Il. 18.252, öfter ; νικήσας, der Sieger, 3.138 ; ἐν Πυθίοισι νικᾶν, Pind. N. 2.9, u. oft vom Sieger in den Kampfspielen ; δρόμῳ σὺν ποδῶν χειρῶν τε νικᾶσαι σθένει, N. 10.48. Häufig steht das praes. in der Bdtg Sieger sein (gesiegt haben), ἐν Ὀλυμπιάδι νικῶν, Ol. 11.17 ; dah. in den Angaben der Sieger bei den Scholl. u. sonst gew, ἐνίκα, νικᾷ δ' ὁ πρῶτος καὶ τελευταῖος δραμών, Aesch. Ag. 305 ; νικᾶσθαι, unterliegen, Spt. 496 ; ἐξαμαρτεῖν u. νικᾶν einander entgeggstzt, Soph. Phil. 95 ; πᾶσι τοῖς κριταῖς, ἑνὶ κριτῇ, mit der Stimme aller Richter in einem Wettkampfe siegen, Ar. Av. 445 ; vgl. νικᾷ πάσαις ταῖς ψήφοις ὁ νόμος, das Gesetz geht mit allen Stimmen durch, Plat. Legg. VII.801a ; ἐν δημοκρατίᾳ νικᾷ ζῆν, es ist besser, Polit. 303b ; vgl. über die Bdtg des praes. Krüger zu Xen. An. 1.10.4, wo er auch Thuc. 7.11 μάχῃ τῇ πρώτῃ νικᾶται ὑφ' ἡμῶν anführt, er ist besiegt worden ; bei Dem. Lept. 74 steht νικῶν neben παρακρουσόμενος ; κακὴ βουλὴ νίκησε, der böse Rat siegte, behielt die Oberhand, Od. 10.46 ; νικᾷ τὸ κέρδος, Aesch. Ag. 560 ; ἡ γνώμη ἐνίκησε, die Meinung behielt die Oberhand, fand Beifall, ging durch, Thuc. 2.12 u. Folgde oft ; δόξα, Plat. Gorg. 487c ; ἐκ τῆς νικώσης ἔπραττον πάντα, nach der durchgegangenen Meinung, nach Stimmenmehrheit, Xen. An. 5.9.18 ; vgl. ὅ, τι ἂν νικῴη ἐν τῷ κοινῷ τοῦτο κύριον εἶναι, Hell. 6.5.6 ; τὸ νικῆσαν ψήφισμα, Dem. 24.27 ; u. ähnl. τέλος γε μέντοι δεῦρ' ἐνίκησεν μολεῖν, Soph. Ant. 233, vgl. 274 ; γνώμῃ νικῶν, mit einer Meinung durchdringend, Her. 3.82 ; – auch = einen Prozeß gewinnen, εἵνεκα νίκης, τήν μιν ἐγὼ νίκησα δικαζόμενος, Od. 11.545, vgl. 558 ; oft bei den Rednern, selbst ἐνίκησε τοῦ κλήρου, in dem Prozeß wegen der Erbschaft, Dem. 43.32.
2) trans., besiegen, überwinden, übertreffen, τινά, von Hom. an überall ; μάχῃ νικῶντες Ἆχαιούς, Il. 16.79 ; πόδεσσι δὲ πάντας ἐνίκα, mit den Füßen, im Laufe, 20.410, wie 23.756 ; κάλλει ἐνίκων φῦλα γυναικῶν, 9.130 ; ἀγορῇ δέ ἑπαῦροι Ἀχαιῶν νίκων, 15.284 ; neben κρείσσων γενέσθαι, 3.71, Od. 18.46 ; auch von Leidenschaften, νόον νίκησε νεοίη, Il. 23.604, von Fehlern, Umständen, die Einen wozu zwingen ; so auch Tragg.; μὴ φόβος σε νικάτω φρένας, Aesch. Eum. 88, überwältigen ; so ὕπνῳ, κέρδεσιν νικώμενος, Ag. 282, 333, wie ξυμφορᾷ νικωμένη Eur. Med. 1195 ; – auch c. gen., ἱμέρου νικώμενος, Aesch. Suppl 983 ; bes. bei Personen, statt ὑπό τινος, κρεισσόνων νικώμενος, Eur. Med. 316, Troad. 23, I.A. 1357 ; ἢν ταῦτα νικηθῇς ἐμοῦ, Ar. Nub. 1088 ; vgl. κρατεῖς τοι τῶν φίλων νικώμενος, Soph. Aj. 1332, also wie ἡσσάομαι konstruiert ; Plat. vrbdt auch νικῶντα ἐν λόγοις πάντας ἀνθρώπους, Symp. 213e ; Xen. mit dem partic., ἔστε νικῴη καὶ τοὺς εὖ καὶ τοὺς κακῶς ποιοῦντας ἀλεξόμενος, An. 1.9.11, vgl. Ages. 9.7, Mem. 2.6.35, im Abwehren. – Auch der acc. der Sache wird hinzugesetzt, wie in dem homerischen Beispiele νίκην νικᾶν, einen Sieg ersiegen, wie νικῶσα νίκην τίνα Eur. Suppl. 1060 ; von Kampfspielen so, Isae. 6.60 ; auch Plat. Rep. V.465d ; πάντα ἐνίκα, alle Kämpfe gewann er, in allen Kämpfen siegte er, Il. 4.389 ; ähnl. νικᾶν τὴν δίκην, Eur. El. 955, wie Ar. Vesp. 581 ; δίκας, Eq. 93 ; γνώμην ἐν τῷ δήμῳ, eine Meinung, einen Vorschlag durchsetzen, Vesp. 594, vgl. Nub. 432 ; so auch Her. Ἱππίεω δὲ γνώμην νικήσαντος, 1.61 ; οἱ νικῶντες τὰς γνώμας περὶ τούτων, Plat. Gorg. 456a ; Ὀλύμπια νενικηκότι, dem Sieger in den olympischen Spielen, Thuc. 1.126, wie oft bei Luc. u. Paus.; ταύτην τὴν Ὀλυμπιάδα ἐνίκα στάδιον u. ä.; τὴν μάχην, in der Schlacht siegen, Plat. Lach. 191c u. öfter, wie Xen. u. Folgde ; auch ἐνίκησαν τὴν ναυμαχίαν τοὺς Λακεδαιμονίους, Aesch. 3.181 ; νικήσας τοὺς Ἀθηναίους τὴν ἐν Χαιρωνείᾳ μάχην, Pol. 5.10.1, neben μάχῃ, was sich bei denselben Schriftstellern eben so oft findet.

νικἀω, -ῶ
(< νίκη), [in LXX: Psa.51:4 (זָכָה), Pro.6:25 freq. (חָמַד); in 4Mac ;]
to conquer, prevail: absol., of Christ, Rev.3:21 6:2; C. inf., Rev.5:5; of Christians, Rev.2:7, 11 2:17, 26 3:5, 12 3:21 21:7; before ἐκ (RV, come victorious from), Rev.15:2; as law-term (cl.), Rom.3:4 (LXX); with accusative of person(s), Luk.11:22, Rev.11:7 13:7 ([WH], R, mg., om.); of Christ, Jhn.16:33 (τ. κόσμον), Rev.17:14; of Christians, 1Jn.4:4; τ. πονηρόν, 1Jn.2:13-14; αὐτόν (ref. to ὁ κατήγωρ, 1Jn.2:10), Rev.12:11; with accusative of thing(s), τὸν κόσμον, Jhn.16:33, 1Jn.5:4-5; τὸ κακόν, Rom.12:21; pass., μὴ νικῶ ὑπὸ τ. κακοῦ, ib. (cf. ὑπερ-νικάω).†
(AS)