η, ον [ᾰ] propr. « le plus nouveau », d’où :
      1 (idée de temps) le plus récent, le dernier, SOPH. Aj. 1185, Ant. 627, etc. ; EUR. Tr. 201 ;
      2 (idée de lieu) qui est à l’extrémité, le plus au fond, SOL. (STOB. Fl. 9, 25) ou le plus bas : πόλις νεάτη Πύλου, IL. 9, 295, ville à l’extrémité de Pylos ; νέατος κενεών, IL. 5, 857, le bas des flancs ou du ventre.

➳ Épq. νείατος, IL. 6, 295 ; OD. 15, 108.

Étym. sup. de νέος ; cf. μεσάτος et μέσος ; v. en outre νεάτη.

Ep. νείατος, η, ον, poet. Sup., uttermost, lowest, Hom. (who uses the νει- form exc. in Il. 11.712, 9.153, 295), always of Space, the lowest part of…, ν. ἀνθερεών, κενεών, ὦμος, Il. 5.293, 857, 15.341; extreme, outermost, ὄρχος Od. 7.127; ἀστράγαλος Il. 14.466; ν. πείρατα γαίης 8.478; ὑπαὶ πόδα ν. Ἴδης the lowest slope of Ida, 2.824; ἐκ ν. πυθμένος εἰς κορυφήν Sol. 13.10; πόδες ν. the feet, Orac. ap. Hdt. 7.140; νείατον ἰνίον A.R. 3.763, cf. 2.166; c. gen., ν. ἄλλων Il. 6.295; πόλις νεάτη Πύλου on the border of Pylos, 11.712; πᾶσαι δ’ ἐγγὺς ἁλὸς νέαται Πύλου ἠμαθόεντος 9.153, 295 (wrongly expld. ap. Sch. as 3 pl. pres. ind. (like κέαται) of ναίω, to be situated); — rare in Prose, τὰς νεάτας πλευράς Hp. Int. 27, and cf. νεάτη ; contr. νῆτος· ἔσχατος, Hsch. ; Arc. νήατος Schwyzer 664.10 (Orchom. Arc., iv BC). (The orig. form may be νήατος ; with νείατος, νέατος, cf. εἵαται, ἕαται (v. ἧμαι), εἵως, ἕως, etc. ; cf. νήϊστος, νείαιρα, νειόθεν, νειόθι.)

η, ον, poet. (post-Hom.) Sup. of νέος, latest, last, ν. γέννημα S. Ant. 627 (anap.); τὰν ν. ὁδὸν στείχουσαν, ν. δὲ φέγγος λεύσσουσαν ib. 807 (lyr.); τίς ἄρα νέατος… λήξει ; i.e. ὥστε νέατος γενέσθαι, Id. Aj. 1185 (lyr.); neut. νέατον as Adv., for the last time, E. Tr. 201 (lyr.).

ion. u. ep. νείατος, eine Art unregelmäßiger superl. zu νέος (vgl. μέσατος zu μέσος), der letzte, äußerste, unterste, in örtlicher Beziehung ; bes. von Teilen des menschlichen Körpers, παρὰ νείατον ἀνθερεῶνα, Il. 5.293 ; νείατον ἐς κενεῶνα, ibd. 857, βάλε νείατον ὦμον, 15.341, u. von Gegenden, ὑπαὶ πόδα νείατον Ἴδης, am untersten Fuße des Ida, wo er sich in die Ebene verläuft, 2.824, νείατα πείρατα γαίης καὶ πόντοιο, die äußerste Grenze, 8.478, πόλις νεάτη Πύλου, am äußersten Rande von Pylos gelegen, 11.712, wonach vielleicht auch 9.153 u. 295 πᾶσαι δ' ἐγγὺς ἁλός, νέαται Πύλου ἠμαθόεντος zu erkl., wo es auch als perf. pass. von ναίω für νέναινται genommen wird, mit Präsensbedeutung, Scholl. Aristonic. ἡ διπλῆ, ὅτι νέαται ἀντὶ τοῦ ναίονται. ἔνιοι δὲ ἀντὶ τοῦ ἔσχαται, οὐκ εὖ ; es sind aus dem Altertum auch die v. v.l.l. νάεται und κέαται überliefert ; ἔκειτο δὲ νείατος ἄλλων, Il. 6.295 ; τὴν νεάταν ὁδὸν στείχουσα, den letzten, den Todesweg, Soph. Ant. 801 ; νέατον δὲ φέγγος λεύσσουσαν ἀελίου, 802 ; Aj. 1164 ; auch παίδων τῶν σῶν νέατον γέννημα, Ant. 623, der jüngste Sproß, der zuletzt geboren ; – ἡ νεάτη, sc. χορδή, die unterste Saite, d.i. die höchste, Plat. Rep. IV.443d ; Plut. de music.; s. νήτη. – Moeris erklärt es als attisch für ἔσχατος.