'η, ον :
A adj. seul, càd. :
   I seul, unique, IL. 2, 212 ; 9, 477, etc. ; OD. 16, 118, etc. ; HÉS. Th. 143, O. 96 ; joint à εἷς, μία, ἕν, OD. 23, 227 ; HDT. 1, 38 ; à πρῶτος, PHALAR. Ep. 2, p. 6, 26 ; avec le gén. seul d’entre, etc. ESCHL. (AR. Ran. 1392), etc. ;
   II solitaire, isolé, ESCHL. Suppl. 748 ; SOPH. Ph. 172 ; avec un gén. isolé de, privé de, SOPH. Aj. 510 ;
B adv. :
   I μόνον :
      1 seulement, ATT. ; οὐ μόνον… ἀλλά, ATT. non seulement… mais encore ; οὐ μόνον, au sens de οὐ μόνον οὐ, non seulement… ne pas, XÉN. Cyr. 8, 8, 16 et 17 ; Hell. 3, 2, 21 ; DÉM. 497, 13 ; οὐ μόνον γε… ἀλλὰ καί, XÉN. Cyr. 1, 6, 17, non seulement certes…, mais encore ; cf. PLAT. Leg. 752 a ; μόνον οὐ, AR. Vesp. 516, Eccl. 538 ; POL. 3, 64, 5, etc. ; μονονουχί, LUC. Tim. 12 ; μόνον δ' οὐχί, POL. 3, 64, 4, peu s’en faut que, presque ;
      2 seulement, du moins, avec l’opt. ESCHL. Ch. 244 ; avec l’impér. ESCHL. Suppl. 1012 ; μόνον μή, XÉN. Conv. 8, 6 ; μὴ μόνον, EUR. Cycl. 219, que seulement… ne, que du moins… ne, pourvu que… ne, à moins que… ;
   II acc. pl. fém. μόνας dans la loc. κατὰ μόνας, à soi seul, séparément, THC. 1, 32 et 37 ; XÉN. Mem. 3, 7, 4 ; PLAT. Leg. 942 a, etc.

• Sup. μονώτατος, AR. Pl. 182, Eq. 352 ; THCR. Idyl. 15, 137.

➳ Ion. épq. et poét. μοῦνος, seule forme dans Hom. ; alternant avec μόνος dans SOPH. O.R. 1418 ; dor. μῶνος, THCR. Idyl. 20, 45 ; fém. éol. μόνα, SAPPH. 52 Bgk.

Étym. p. *μόνϝος, p.-ê. indo-europ. *mon-uo-, de la R. *men- petit, cf. μανός.

'

η, ον, Ep. and Ion. μοῦνος, the only form used by Hom. (as in all derivs. exc. μονόω), Hes., and Hdt., also by Pi. P. 9.27, I. 5 (4).12, B. 3.80, al., by S. both in iamb. and lyr., by A. only in compd. μουνώψ, by E. only in μούναρχος ; Dor. μῶνος Theoc. 2.64, 20.45 : — alone, solitary, μοῦνος ἐὼν πολέσιν μετὰ Καδμείοισιν Il. 4.388; ἢ ὅ γε μοῦνος ἐών Od. 3.217; μούνω ἄνευθ’ ἄλλων 16.239; joined with ἐρῆμος, S. Ant. 887, Ph. 470; μόνοι γὰρ ἐσμέν Luc. JTr. 21; ἄνθρωπος πρεσβύτης καὶ μ. BGU 180.23 (ii AD); φυγὴ μόνου πρὸς μόνον Plot. 6.9.11. c. gen., σοῦ μόνος bereft of thee, without thee, S. Aj. 511; also μοῦνος ἀπ’ ἄλλων h.Merc. 193, S. Ph. 183 (lyr.); ἑτάρων ἄπο μ. A.R. 3.908.
only, μοῦνον Λαέρτην Ἀρκείσιος υἱὸν ἔτικτε, μοῦνον δ’ αὖτ’ Ὀδυσῆα πατὴρ τέκεν Od. 16.118, cf. Il. 9.482; μόνης γὰρ σοῦ κλύων ἀνέξεται A. Pers. 838, cf. 632 (anap.), Pr. 425 (lyr.), etc. ; χοίνικος μόνας ἁλῶν for a gallon of salt only, Ar. Ach. 814; single, οὐκ ἄρα μοῦνον ἔην Ἐρίδων γένος, ἀλλὰ… δύω Hes. Op. 11, cf. S. OT 1280; εἷς μοῦνος or μόνος, Hdt. 1.38, S. OT 63; once in Hom., μία μούνη Od. 23.227; joined with αὐτός, αὐτὼ μόνω Pl. Ly. 211c; αὐτοὶ καθ’ αὑτοὺς μόνοι Id. Plt. 307e. c. gen., μοῦνος ποταμῶν alone of rivers, Hdt. 2.25, cf. 29; μ. θεῶν γὰρ Θάνατος οὐ δώρων ἐρᾷ A. Fr. 161; μ. τῶν ἄλλων ποιητῶν Lycurg. 102; but μοῦνος πάντων ἀνθρώπων he and no other of all men, Hdt. 1.25; ἀνδρῶν γε μοῦνος he and no other, S. OC 1250, cf. El. 531; ὦ μόνα ὦ φίλα γυναικῶν E. Alc. 460 (lyr.). freq. repeated in the same clause, ξυμπεσὼν μόνος μόνοις S. Aj. 467; Ἕκτορος μόνος μόνου… ἐναντίος ib. 1283; σὺν τέκνοις μόνη μόνοις E. Med. 513; μόνος μόνῳ D. 18.137. expressing rhetorically pre-eminence in an action or quality, μόνα κατέχεσθαι ποιεῖ are unique for causing possession, Pl. Smp. 215c, cf. 222a, S. OC 261, OT 299, Isoc. 14.57; [ἐπέδειξε] σαφέστατα μόνος ἀνθρώπων Lys. 24.9. Sup. μονώτατος one above all others, Ar. Eq. 352, Pl. 182, Lycurg. 89, Theoc. 15.137, Phld. Rh. 1.350 S.
made in one piece, τάπης Edict.Diocl. 19.23. Adv. μόνως, on one condition only, folld. by εἰ, Th. 8.81, X. Mem. 1.5.5, Cyr. 3.2.23; in one way only, Them. in Ph. 29.22, al. ; in a unique manner, Dam. Pr. 98; later, simply, only, Phld. Oec. p. 53 J., Ph. 1.559, AP 12.254 (Strat.), Iamb. Myst. 4.7, Procl. in Prm. p. 479 S. neut. as Adv., μόνον alone, only, οὐχ ἅπαξ μ. A. Pr. 211, etc. ; freq. with imper., μ. φύλαξαι Id. Supp. 1012; ἀποκρίνου μ. Pl. Grg. 494d; so μ. Κράτος συγγένοιτό σοι A. Ch. 244; μὴ ΄μὲ καταπίῃς μ. E. Cyc. 219, etc. ; ἐὰν μ. if only, Arist. Pol. 1292a3; οὐσίαν…, οὐ χωριστὴν μ.
only not separable, Id. Metaph. 1025b28. οὐ μόνον…, ἀλλὰ καὶ… Ar. Eq. 1282, X. Cyr. 1.6.17, etc. ; οὐ μ., ἀλλὰ… S. Ph. 555; μόνον is sts. omitted, μὴ τοὺς ἐγγύς, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἄπωθεν Th. 4.92, cf. E. Hipp. 359, Ph. 1480 (lyr.). μόνον οὐ all but, well nigh, Ar. V. 516, D. 19.220, etc. ; μόνον οὐκ ἐπὶ ταῖς κεφαλαῖς περιφέρουσι Pl. R. 600d; in codd. freq. written μονονού, Plb. 3.109.2, etc. ; μονονουχί D. 1.2, Plb. 3.102.4. κατὰ μόνας alone, Th. 1.32, 37, Is. 7.38, Arist. Pol. 1281b34, etc. μόνῃ, = μόνον, Plu. 2.583d codd. (Prob. from Μόν Ϝος.)

ion. u. poet. μοῦνος, dor. μῶνος, allein, einzeln, einzig ; Hom., der nur die ep. Form μοῦνος hat, im Ggstz von δύο, Il. 10.225, ὁ μοῦνος ἔην μετὰ πέντε κασιγνήτῃσιν, der einzige Sohn unter fünf Schwestern, ibd. 317, öfter ; Ζεύς μιν πλεόνεσσι μετ' ἀνδράσι μοῦνον ἐόντα τίμα, 15.611. – Oft = εἷς, Hes. O. 11 ; vgl. Schäfer Schol. Par. Ap.Rh. 2.438 ; auch εἷς μόνος od. μόνος εἷς, Her. 1.38 ; Schaefer melet. p. 9 ; vgl. μία μούνη, Od. 23.227 ; einsam, verlassen, οὐ τάρβει μοῦνος ἐών, Il. 4.388 ; Od. 3.217 ; τίς με θεῶν ὀλοφύρατο μοῦνον ἐόντα, 10.157 ; ἔστα σὺν Ἀχιλλεῖ μόνος, Pind. Ol. 9.77, μόνος ἄνευ στρατιᾶς, N. 3.33 (vgl. μοῦνος ἄνευθ' ἄλλων Od. 16.239); auch μούναν παλαίοισαν ἄτερ ἐγχέων, P. 9.28 ; ἐν μόναις ὠδῖσιν, 9.88 ; in einer Geburt ; so auch bei den Tragg.; κλῇδας οἶδα δωμάτων μόνη θεῶν, Aesch. Eum. 791 ; μόνην δὲ μὴ πρόλειπε, Suppl. 729 ; bei Soph. findet sich die Form μοῦνος sowohl in lyrischen Stellen als im Trimeter, κεῖται μοῦνος ἀπ' ἄλλων, Phil. 183, ὡς ὁρᾷ μόνον νιν ἐλλελειμμένον, El. 726 u. sonst ; φρονεῖν μόνος δοκεῖ, Ant. 703, φρονεῖνοἶδεν μόνη, Trach. 312 ; auch σοῦ μόνος, Alj. 510 ; κεῖται μοῦνος ἀπ' ἄλλων, Phil. 183 ; vgl. H.h. Merc. 193 u. Ap.Rh. 3.908 ; μόνος μάχεσθαι πολεμίοις θέλω, Eur. Rhes. 488 ; ἐμοὶ μόνος μόνῳ μάχῃ συνάψας, Heracl. 807. – Einen superl. μονώτατος bildet Ar. Eq. 352, Plut. 182, auch Theocr. 15.137, u. in Prosa, Lycurg. 88, 89, was alte Gramm. nicht billigen. – Δία θεῶν καὶ Διόνυσον μόνους σέβονται, Her. 2.29 ; μόνος διαλέγεσθαι πρὸς μόνους ἢ μετ' ἄλλων, Plat. Prot. 316c ; oft tritt noch αὐτός hinzu, αὐτὼ μόνω ἑστιᾶσθον, Lys. 211c, lhr beide allein für euch ; auch αὐτοὶ καθ' αὑτοὺς μόνοι, Polit. 307e ; αὐτὸ καθ' αὑτὸ μόνον ἔργον, an und für sich allein, Tim. 89d. – Auch = einzig in seiner Art, d.i. ausgezeichnet, vortrefflich, Jacobs add. animadv. in Ath. p. 131.
• Adv. μόνως, Xen. Mem. 1.5.5 u. öfter, u. Sp. – Häufiger μόνον, allein, bloß, nur, μόνον θεοὶ σῴζοιεν ἡμᾶς, Soph. Phil. 524, μὴ μόνον τῷ σώματι, 51, κοὐ λόγῳ δείξω μόνον, Aj. 800 ; μόνον δήλωσον ὃ φῄς, Plat. Phaedr. 261d, u. öfter beim imperat., wie unser nur, vgl. Aesch. Suppl. 1012, Xen. Mem. 3.11.18 ; μόνον μὴ συγκόψῃς με, conv. 8.6 ; μὴ χρώμενον μόνον, wenn er nur nicht anwendet, Plat. Legg. VII.824 u. sonst überall. Bes. οὐ μόνον … ἀλλά, nicht nur … sondern, wovon sich Beispiele überall finden ; auch οὐ μόνον … ἀλλ' οὐδέ, Soph. frg. 663. Zuweilen fehlt es in dieser Vrbdg, οὐ statt οὐ μόνον, Valcken Eur. Phoen. 1489, Hipp. 359, 804, Wolf Lept. p. 292. Auch nach ἀλλά, wie ὅτι οὐ πώποθ' ὁ ποταμὸς διαβατὸς γένοιτο πεζῇ, ἀλλὰ πλοίοισι, sondern nur mit Schiffen, Xen. An. 1.4.18, vgl. 3.2.13 ; – μόνον οὐ, wie tantum non, fast, beinahe, ὥστε μόνον οὐκ ἐπὶ ταῖς κεφαλαῖς περιφέρουσιν αὐτοὺς οἱ ἑταῖροι, Plat. Rep. X.600d ; Menex. 235c ; Isocr. 4.120 ; häufig bei Sp., wo geradezu μονονού geschrieben wird, Pol. 3.109.2 u. öfter ; auch μονονουχί, 3.102.4. – Κατὰ μόνας, Isae. 7.38 u. A., wird gew. in ein Wort geschrieben ; s. oben καταμόνας.

μόνος, -η, -ον,
[in LXX chiefly for לְבַד ;]
__1. adj., alone, solitary, forsaken: with verb., Mat.14:23, Mrk.6:47, Luk.9:36, al.; with pron., Mat.18:15, Mrk.9:2, al.; with subst., Mrk.9:8, Luk.4:8, al.; pleonast., οὐκ . . . εἰ μὴ μ., Mat.12:4, Luk.6:4, al.; attrib., only, (ὁ) μ. θεός, Jhn.5:44 17:3, Rom.16:27, 1Ti.1:17, Ju 25.
__2. As adv.,
__(a) neut., (μόνον, alone, only: referring to verb or predic., Mat.9:21, Mrk.5:36, Jas.1:22, al. (see Bl., §44, 2); οὐ (μὴ) μ., Gal.4:18, Jas.1:22; οὐ μ. . . . ἀλλά (Bl, §77, 13.3), Act.19:26, 1Jn.5:6, al.; id. before καί (Bl., §81, 1.2), Rom.5:3 9:10, 2Co.8:19, al.;
__(b) κατὰ μόνας, alone (Bl., §44, 1), Mrk.4:10, Luk.9:18.
(AS)