εος-ους (τὸ) âme, particul. :
   I âme, principe de vie ; en ce sens souv. explétif : μένος Ἀτρείδαο, Ἕκτορος, HOM. l’âme du fils d’Atrée, d’Hector, càd. le fils d’Atrée, Hector ; μένος αἰθέριον, EMPÉD. 32 Mullach, l’âme du ciel, càd. le ciel, et, p. suite, âme, principe de force physique, d’où force, vigueur, en parl. des mains de l’homme, IL. 5, 506 ; joint à χεῖρες, IL. 6, 502, etc. ; à ἀλκή, IL. 6, 265 ; en parl. des animaux (bêtes sauvages, IL. 17, 20 ; chevaux, IL. 17, 456, etc.) ; des forces de la nature (eau, feu, vent) IL. 6, 182 ; ESCHL. Pr. 720 ; ou, en gén., de tout objet qui éveille une idée de force, de rudesse, etc. (le vin, HPC. 394, 51 ; une arme, IL. 16, 613 ; fig. le malheur, ESCHL. Ch. 1076, etc.) ;
   II âme, principe de volonté, IL. 13, 634 ; au plur. IL. 8, 361 ;
   III âme, source des passions, càd. :
      1 âme, cœur, esprit, courage, ardeur, IL. 9, 701, etc. ; joint à ψυχή, IL. 5, 296 ; à θυμός, IL. 5, 470 ; 8, 358, etc. ; XÉN. Cyr. 3, 3, 61, etc. ;
      2 en mauv. part : colère, IL. 1, 282, etc. ; EUR. Hipp. 983 ; PLAT. Tim. 70 b ; en parl. de choses, ESCHL. Ag. 238, etc. ; p. suite, violence, SOPH. Aj. 1066.

Étym. R. indo-europ. *men-s-, esprit ; cf. μέμονα, sscr. mánas-.

εος, τό, might, force, μή μ’ ἀπογυιώσῃς μένεος, ἀλκῆς τε λάθωμαι Il. 6.265; μ. χειρῶν 5.506 (more freq. μ. καὶ χεῖρες 6.502, al.); μ. καὶ γυῖα 6.27. of animals, strength, fierceness, παρδάλιος, λέοντος, 17.20; of horses, spirit, ib. 456, 476, etc. ; ἵππος κατασθμαίνων μένει A. Th. 393; ὑπὸ χαρᾶς καὶ μένους, of dogs, X. Cyn. 6.15. of things, force, might, [ἔγχεος] Il. 13.444; ἠελίοιο Od. 10.160; πυρός Il. 6.182, Ar. Ach. 665; ποταμῶν Il. 12.18, cf. A. Pr. 720; ἄστρων θερμὸν μ. Parm. 11.3; ἀνέμων Emp. 111.3; χειμῶνος E. Heracl. 428; χαλινῶν ἀναύδῳ μένει A. Ag. 238 (lyr.); ἄτης Id. Ch. 1076 (anap.); τὸ ἀπὸ τοῦ οἴνου μ. Hp. Acut. 63, cf. VM 9.
life, ἀπὸ γὰρ μ. εἵλετο χαλκός Il. 3.294; λύθη ψυχή τε μ. τε 5.296; φυσῶσι μέλαν μ. the black life-blood, S. Aj. 1412 (anap.), cf. A. Ag. 1067. of the soul, spirit, passion, μ. ἀνδρῶν the battlerage of men, Il. 2.387; μ. Ἄρηος 18.264; less freq. in pl., mostly in phrase μένεα πνείοντες 2.536, al. ; μένος καὶ θυμός 5.470, al., h.Cer. 361; μ. καὶ θάρσος Il. 5.2, Od. 1.321; μ. ἔλλαβε θυμόν Il. 23.468; μένεος δ’ ἐμπλήσατο θυμόν 22.312; μένεος δὲ μέγα φρένες ἀμφὶ μέλαιναι πίμπλαντο 1.103; also in Att., ὀργῆς καὶ μένους ἐμπλήμενος Ar. V. 424; ὅτε ζέσειεν τὸ τοῦ θυμοῦ μ. Pl. Ti. 70b; μένους τὴν ψυχὴν πληρουμένην Alcid. ap. Arist. Rh. 1406a2 (but νοῦς… πληρωθεὶς μένους filled with spiritual exaltation, Plot. 5.5.8); θυμὸς ὁ κρατέων τῶ μένεος Theag. ap. Stob. 3.1.117; προθυμία καὶ μ., μ. καὶ θάρρος, X. Cyr. 3.3.61, HG 7.1.31; παντὶ μένει σπεύδων Hes. Sc. 364.
intent, purpose, [Τρώων] μ. αἰὲν ἀτάσθαλον their bent is aye to folly, Il. 13.634; in pl., intents, ἐμῶν μενέων ἀπερωεύς 8.361; hence, temper, disposition, in compds., like εὐμενής, δυσμενής. in periphr., like βίη, etc., ἱερὸν μένος Ἀντινόοιο, for Antinous himself, Od. 18.34; μένος Ἀτρεΐδαο Il. 11.268; μένε’ ἀνδρῶν 4.447, Od. 4.363; καταφθιμένου μ. ἀνδρός Emp. 111.9; αἴης λάσιον μ. Id. 27.2; αἰθέριον μ., = αἰθήρ, Id. 115.9. (Cf. Skt. mánas ΄spirit΄, ΄passion΄, Gr. μέμονα, μαίνομαι.)

τό (verwandt mit μένω, *μάω),
Kraft, Stärke, bes. insofern sie sich zu betätigen strebt ; bes.
   a) kühner Mut, Ungestüm ; oft mit θυμός verbunden, bes. in den Verbindungen ὤτρυνε μένος καὶ θυμὸν ἑκάστου, Il. 5.470 ; καὶ λίην οὗτός γε μένος θυμόν τ' ὀλέσειεν, 8.358 u. öfter, u. eben so mit χεῖρες, z.B. πολλὸν ἀφαυρότερος χεῖράς τε μένος τε, 7.457, 13.105 u. öfter ; auch μῖξαι χεῖράς τε μένος τε, handgemein werden im mutigen Kampfe, 15.510, u. μένος χειρῶν, 5.306 ; auch τῷ δ' ἔμπνευσε μένος Ἀθήνη, sie hauchte ihm Mut ein, 10.482, wie πλῆσεν μένεος κρατεροῖο, 13.60 ; ἐνῆκε δέ οἱ μένος ἠΰ, 20.80, Kraft u. Mut ; μένος πολυθαρσὲς ἐνῆκεν, Il. 19.37 ; auch μένος τε καὶ ἀλκή, 6.265, 9.706 ; καὶ θάρσος, 5.2, Od. 1.321 ; auch μένος ἔλλαβε θυμόν, Il. 23.468 ; vgl. Pind. πατρὸς ἐνέπνευσεν μένος γήραος ἀντίπαλον, Ol. 8.76 ; Hom. bezeichnet als den Sitz des μένος bald στήθεα, bald φρένες, Il. 1.103, 17.451, 19.202. – Allgemeiner
   b) Lebenskraft ; τοῦ δ' αὖθι λύθη ψυχή τε μένος τε, Il. 5.296 ; ἀπὸ γὰρ μένος εἵλετο χαλκός, 3.294 ; καὶ μὲν τῶν ὑπέλυσε μένος καὶ φαίδιμα. γυῖα, 6.27 ; σβέσσαι, 16.621. – Auch von leblosen Dingen, Kraft, πυρός, Il. 23.177 u. öfter, ἠελίοιο, 190, wie Hes. O. 416 ; ποταμῶν, Il. 12.18 ; vom Wurfspieß, 16.613, 17.529 ; von Stürmen, 5.524 ; vom Wein, Hippocr., wo mehr od. weniger auch diese leblosen Dinge als von einem innern Drange beseelt dargestellt werden ; so auch Tragg.; ἔνθα ποταμὸς ἐκφυσᾷ μένος, Aesch. Prom. 722 ; κοίμα κελαινοῦ κύματος πικρὸν μένος, Eum. 796, vom Blute ; ἔτι γὰρ θερμαὶ σύριγγες ἄνω φυσῶσι μέλαν μένος, Soph. Aj. 1392 ; vgl. Aesch. πρὶν αἱματηρὸν ἐξαφρίζεσθαι μένος, Ag. 1037, die Masse des Bluts ; Sosipat. 2 (V.55); χειμῶνος ἐκφυγόντες ἄγριον μένος, Eur. Heracl. 429 ; μένος πυρός auch Ar. Ach. 640 ; u. von Tieren, wie Pferden u. Maultieren, Il. 17.476, 742 u. sonst, vgl. Od. 3.450, 7.2.
   c) Zornmut, Zorn ; μένεος δ' ἐμπλήσατο θυμὸν ἀγρίου, Il. 22.312, wie μένεος δὲ μέγα φρένες ἀμφιμέλαιναι πίμπλαντο, 1.103 ; μένεα πνείοντες, Wut oder Mut schnaubend, 2.536, 3.8 u. öfter. – Uebh. Streben, Vorhaben, τῶν μένος αἰὲν ἀτάσθαλον, Il. 13.634, ἐμῶν μενέων ἀπερωεύς, 8.361. – neben κότος, Aesch. Eum. 804 ; ἀνιέρῳ μένει μεμαργωμένοι, Suppl. 757 ; vom heftigen Zorn, Soph. πρὸς ταῦτα μηδὲν δεινὸν ἐξάρῃς μένος, Aj. 1045 ; ὁρῶ μένος πνέουσαν, El. 600 ; ὀργῆς καὶ μένους ἐμπλήμενος, Ar. Vesp. 424. – Wie βίη dient es bei Hom. zur Umschreibung, ἱερὸν μένος Ἀλκινόοιο, des Alkinous heilige Stärke, der starke Alkinous, Od., auch μένος Ἀτρείδαο, Ἕκτορος u. ä., Il., μένεα ἀνδρῶν, Il. 4.447, Od. 4.363. – In Prosa selten, Xen. Cyr. 3.3.61, ὑπὸ προθυμίας καὶ μένους, u. πολεμίοις μένος ἐμβαλεῖν, im Ggstz von ἀνατρέψαι τὸ φρόνημα, Cyr. 5.2.34, καὶ θάρσος, Hell. 7.1.40 ; τὸ τοῦ θυμοῦ μένος, Plat. Tim. 70b ; Arist. Eth. 3.8 ; sp.D. einzeln.