(ὁ, ἡ) [ῠ] (voc. κύον, gén. κυνός, dat. κυνί, acc. κύνα ; dat. pl. κυσί)
A au propre :
   I chien, chienne, IL. 1, 4, etc. ; OD. 18, 86, etc. ; κύνας ἐπικούρους ποιμνίων, PLAT. Rsp. 416 a, chiens gardiens des troupeaux ; κύνες θηρευταί ou θηρευτῆρες, IL. 11, 325, etc. ; κ. θηρευτικαί, AR. Pl. 158 ; PLAT. Rsp. 459 a, chiens, chiennes de chasse ; κύων Ἀΐδαο, IL. 8, 368 ; OD. 11, 623 ; abs. ὁ κύων, XÉN. An. 6, 2, 2, le chien d’Hadès, càd. Cerbère ; νὴ ou μὰ τὸν κύνα, PLAT. Ap. 21 e, Gorg. 482 b, etc. par le chien, serment favori de Socrate ;
   II fig. comme symbole :
      1 de fidélité, en parl. du chien Argos, OD. 17, 291, etc. ;
      2 de vigilance, IL. 10, 181 ; OD. 16, 4, etc. ; ESCHL. Ag. 896 ;
      3 d’audace ou d’impudence, surt. en parl. de femmes, IL. 6, 344 ; 8, 423, etc. ; OD. 18, 338, etc. ; d’où en parl. d’hommes, κακαὶ κύνες, IL. 13, 623, etc. mauvaises chiennes ;
      4 de rage, de fureur, IL. 8, 298, etc. ; OD. 17, 248, etc. ;
   III p. ext. chez les poètes, en parl. d’animaux divers : Διὸς πτηνὸς κύων, ESCHL. Pr. 1022 ; SOPH. fr. 766, le chien ailé de Zeus, càd. l’aigle ; ἡ ῥαψῳδὸς κ. SOPH. O.R. 391, la chienne rhapsode, en parl. du Sphinx ; Ζηνὸς κύνες, ESCHL. Pr. 803, les chiennes de Zeus, en parl. des Harpyies ; κύνες Κωκυτοῦ, AR. Ran. 472, les chiennes du Cocyte, en parl. des Érinyes ; Λέρνας κ. EUR. H.f. 420, la chienne de Lerne, en parl. de l’hydre de Lerne ; en parl. de choses : κύνες Ἡφαίστοιο, ALEX. (ATH. 379 c) les chiennes d’Hèphæstos, en parl. des étincelles ;
   IV en parl. des philosophes cyniques, à Athènes, ARSTT. Rhet. 3, 10 ; ATH. 216 b ; PLUT. M. 717 c, 956 b, etc. ;
B p. anal. :
      1 constellation : κύων Ὠρίωνος, IL. 22, 29, ou abs. ὁ κύων, SOPH. fr. 941 ; ARSTT. Rhet. 2, 24, le chien d’Orion ou Sirius ou abs. le Chien ; p. suite, la saison de la Canicule ; ἐπὶ κυνί, DÉM. 927, 3 ; ARSTT. H.A. 8, 15 ; ὑπὸ κύνα, ARSTT. H.A. 6, 1, 12 ; DS. 19, 109, pendant la Canicule ; περὶ κύνα, TH. C.P. 3, 3, 3, aux environs de la Canicule ; μετὰ κύνα, TH. H.P. 1, 9, 5, après la Canicule ;
      2 chien de mer, OD. 12, 96 ; EL. N.A. 1, 55, etc. ;
      3 sorte de poisson, vulg. l’empereur, ANAXIPP. (EL. N.A. 13, 4) ; POL. 34, 2, 15 ;
      4 frenum præputii, frein du prépuce, GAL. 4, 358 ; P. ÉG. 6, 54 ;
      5 convulsion de la mâchoire, GAL. 8, 41 ;
      6 boulette de mie de pain qu’on jette aux chiens, c. ἀπομαγδαλία, DIOSC. (EUST. p. 1857, 19) ;
      7 κύων ξυλίνη, ORACL. (ATH. 70 c) rose de chien, càd. églantier.

➳ Voc. κύων, ARCHIPP. (Bkk. p. 105, 16) ; dat. pl. poét. κύνεσσι, IL. 1, 4, etc.

Étym. indo-europ. *ḱuon-, chien ; cf. sscr. śvā́, lat. canis, all. Hund.

[ῡ], ὁ and ἡ, both in Hom., the masc. more freq., gen. κῠνός, dat. κῠνί, acc. κύνα, voc. κύον Il. 8.423, κύων Archipp. 6; pl., nom. κύνες, gen. κυνῶν, dat. κυσί Il. 17.272, al., Ep. κύνεσσι 1.4, acc. κύνας : — dog, bitch, Hom., etc. ; of shepherds’ dogs, Il. 10.183, 12.303; watch-dogs, 22.66; but in Hom. more freq. of hounds, Il. 8.338, al. ; κυσὶ θηρευτῇσι 11.325; κύνε εἰδότε θήρης 10.360; later, when of hounds, mostly in fem., S. Aj. 8, E. Hipp. 18, etc. ; κ. Λάκαινα Pi. Fr. 106, S. l.c., X. Cyn. 10.1, cf. Arist. HA 608a27, al. ; Μολοττικαὶ κ. Alexis Hist. ap. Ath. 12.540d, etc. ; but Ἰνδικοί Arist. GA 746a34, cf. Hdt. 1.192; prov., κυσὶν πεινῶσιν οὐχὶ βρώσιμα ΄not fit for a dog΄, Com.Adesp. 1205.4; χεῖρον ἐρεθίσαι γραῦν ἢ κύνα Men. 802; κύνα δέρειν δεδαρμένην ΄flog a dead horse΄, Pherecr. 179; ἡ κ. κατακειμένη ἐν τῇ φάτνῃ ΄dog in the manger΄, Luc. Ind. 30, al. ; χαλεπὸν χορίω κύνα γεῦσαι it΄s ill to let a dog ΄taste blood΄, Theoc. 10.11; νή or μὰ τὸν κύνα was a favourite oath of Socrates, Pl. Ap. 22a (cf. Sch.), Grg. 482b; used familiarly at Athens, Ar. V. 83; οἷς ἦν μέγιστος ὅρκος… κύων, ἔπειτα χήν· θεοὺς δ’ ἐσίγων, of primitive men, Cratin. 231.
II. as a word of reproach, freq. in Hom. of women, to denote shamelessness or audacity; applied by Helen to herself, Il. 6.344, 356; by Iris to Athena, 8.423; by Hera to Artemis, 21.481; of the maids in the house of Odysseus, Od. 18.338, al. ; later, in a coarse sense, Ar. V. 1402; ἡ ῥαψῳδὸς κ., of the Sphinx, S. OT 391, cf. A. Fr. 236 (lyr.); of men, κακαὶ κ. Il. 13.623; implying recklessness, 8.299, 527, Od. 17.248, 22.35; also of offensive persons, compared to yapping dogs, LXX Ps. 21 (22).17, Ep. Phil. 3.2; κ. λαίθαργος, = λαθροδήκτης, metaph, of a person, S. Fr. 885, cf. E. Fr. 555; prov., μὴ δῶτε τὸ ἅγιον τοῖς κ. Ev. Matt. 7.6.
2. metaph, of persons, watch-dog, guardian, τῶν σταθμῶν κ., of Agamemnon, A. Ag. 896; δωμάτων κ., of Clytemnestra, ib. 607, cf. Ar. Eq. 1023.
3. of the Cynics, ἀρέσκει τούτοις κυνῶν μεταμφιέννυσθαι βίον Phld. Sto. Herc. 339.8; hence, Cynic philosopher, Arist. Rh. 1411a24, AP 7.65 (Antip.), 413 (Id.), Plu. 2.717c, Ath. 5.216b, Epigr. ap. D.L. 6.19, 60, Baillet Inscriptions des tombeaux des rois 172.
III. freq. in Mythology of the servants, agents or watchers of the gods, Διὸς πτηνὸς κύων, of the eagle, A. Pr. 1022, cf. Ag. 136 (lyr.), S. Fr. 884; of the griffins, Ζηνὸς ἀκραγεῖς κ. A. Pr. 803; of the Furies, μετάδρομοι… πανουργημάτων ἄφυκτοι κ. S. El. 1388 (lyr.), cf. A. Ch. 924, E. Fr. 383; Pan is the κύων of Cybele, Pi. Fr. 96; Pythag., Περσεφόνης κύνες, of the planets, Arist. Fr. 196; so Com., Ἡφαίστου κ., of sparks, Alex. 149.16; of various mythical beings, as Cerberus, κ. Ἀΐδαο Il. 8.368, cf. Od. 11.623, X. An. 6.2.2; Harpies, A.R. 2.289; of Hecate, in Mithraic worship, Porph. Abst. 4.16; of the Βάκχαι, Λύσσας κ. E. Ba. 977 (lyr.); Λέρνας κ., of the hydra, Id. HF 420 (lyr.); of a great fish, Τρίτωνος κ. Lyc. 34.
IV.
dog-fish or shark, Od. 12.96, cf. Epich. 68, Cratin. 161, Arist. HA 566a31; κ. ἄγριος, κ. γαλεός and κ. κεντρίτης or κεντρίνη, Oppian. H. 1.373, Ael. NA 1.55; ξιφίας κ., of the sword-fish, Anaxipp. 2.3.
V. = σείριος, dog-star, i.e.
the hound of Orion, Il. 22.29; in full, σειρίου κυνὸς δίκην S. Fr. 803, cf. A. Ag. 967; κυνὸς ψυχρὰν δύσιν S. Fr. 432.11; πρὸ τοῦ κυνός Eup. 147; μετὰ κυνὸς ἐπιτολήν, περὶ κ. ἐ., Arist. Mete. 361b35, HA 602a26; ἐπὶ κυνί ib. 600a4, Syngr. ap. D. 35.13; ὑπὸ κύνα Arist. HA 547a14, D.S. 19.109; περὶ κύνα Thphr. CP 3.3.3; μετὰ κύνα Id. HP 1.9.5; also of the whole constellation, Arat. 327, Gal. 17(1).17.
2. κύων πρότερος = the star Προκύων, Nonn. D. 16.202.
VI.
the ace, the worst throw at dice, Poll. 9.100, Eust. 1289.63.
VII.
frenum praeputii, Antyll. ap. Orib. 50.3.1; with pun on the prov. ap. Pherecr. l.c. (supr. 1), Ar. Lys. 158; with pun on signf. V, AP 5.104 (Marc. Arg.).
VIII.
fetlock of a horse, Hippiatr. 77.
IX.
unilateral facial paralysis, Gal. 8.573.
X. = ἀπομαγδαλία, Dsc. ap. Eust. 1857.19.
XI. ξυλίνη κ., = κυνόσβατος, Orac. ap. Did ap. Ath. 2.70c.
XII.
piece in the game of πόλεις, Cratin. 56.3 (dub.).
XIII. colloq. term for large kind of fly, = στρατιῶτις 3, Luc. Musc.Enc. 12.
XIV. νυκτερινοὶ κύνες acc. to Hsch. (s.v. νυκτ-) kind of women΄s shoes, Suppl.Hell. 1090.
(Cf. Skt. śvā, gen. śúnas, Lith. šuõ, gen. šuñs, Lat. canis, Goth. hunds (κύων), etc.)

ὁ, ἡ, gen. κυνός, κύνα, ὦ κύον, später auch κύων, Bast app. ep. crit. p. 15, dat. plur. κυσί u. ep. κύνεσσι,
1) Hund, Hündin, Hom. u. Folgde. Schon bei Hom. erscheinen sie als sehr verbreitete Haustiere, die zur Jagd (bei diesen herrscht das fem. vor, Soph. Aj. 8, Eur. Hipp. 18, Ar. Plut. 158, Xen. Cyn.), zur Bewachung der Häuser u. Herden (vgl. κύνες βοτῆρες Soph. Aj. 290, κύνας ἐπικούρους ποιμνίων Plat. Rep. III.416a) gebraucht wurden, auch den Vornehmen, wie dem Telemach, bei öffentlichem Auftreten folgen, Od. 2.11, 17.62. – Häufig ist bei Hom. κύων ein tadelndes Scheltwort mit dem Begriffe der Schamlosigkeit, Unverschämtheit, Keckheit, wie Helena sich selbst nennt, Il. 6.344, 356, Iris die Athene, 8.423, Hera die Artemis, 21.481 ; in der Od. heißen die üppigen, pflichtvergessenen Mägde im Hause des Odysseus κύνες. Bei Männern gebraucht bedeutet es den wild, wütend Andringenden, Tollkühnen, dessen man sich nicht erwehren kann, Il. 8.298, 527, Od. 17.248. – Sokrates pflegte νὴ τὸν κύνα u. μὰ τὸν κύνα zu schwören, Plat. Phaedr. 98e, Gorg. 461a u. öfter ; auch sonst findet sich dieser Schwur, Ar. Vesp. 83.
2) die Dichter nennen auch andere Tiere, bes. fabelhafte Ungeheuer, insofern sie Diener der Götter od. Wächter sind, κύων ; so heißen die Greise Ζηνὸς ἀκραγεῖς κύνες Aesch. Prom. 805, der Adler Διὸς πτηνὸς κύων δαφοινὸς αἰετός 1022 ; vgl. Ag. 134 u. Soph. frg. 766 ; die Erinyen heißen μητρὸς ἔγκοτοι κύνες, ja auch γυναῖκα πιστὴν δωμάτων κύνα, Wächterin, u. ἄνδρα τόνδε τῶν σταθμῶν κύνα sagt Aesch. Ag. 593, 870 ; vgl. Dem. 25.40 ; ἡ ῥαψῳδὸς κύων ist die Sphinx, Soph. O.R. 391 ; die Rachegöttinnen, μετάδρομοι κακῶν πανουργημάτων ἄφυκτοι κύνες El. 1380 ; vgl. Eur. El. 1342 ; Alexis bei Ath. IX.379b sagt von den Feuerfunken Ἡφαίστου κύνες ᾄττουσιν κούφως πρὸς αἴθραν, vgl. Eubul. ibd.
3) Seehund, Meerhund ; Od. 12.96 ; vgl. Ael. H.A. 1.55 ; Opp. Hal. 1.373. – Auch ein Seefisch, vielleicht Schwertfisch, Pol. 34.2.15, ξιφίας κύων Ael. H.A. 13.4.
4) der Hundsstern, eigtl. der Hund des Orion, Il. 22.29, sonst Σείριος genannt, den Arist. rhet. 2.24 τὸν κύνα τὸν ἐν οὐρανῷ nennt ; ἡ τοῦ κυνὸς ἐπιτολή Pol. 1.37.4, öfter ; darauf bezieht sich μείναντες ἐπὶ κυνὶ ἡμέρας δέκα Dem. 35.13, wie Arist. H.A. 8.15 ; ὑπὸ κύνα, ibd. 6.1.12, wie ὑπὸ κύνα οὔσης τῆς ὥρας DS. 19.109 ; περὶ u. μετὰ κύνα, Theophr.
5) im Würfelspiel ein unglücklicher Wurf, Poll. 7.206.
6) am männlichen Gliede das frenum praeputii, Hesych., worauf sich das Wortspiel ἦ γὰρ ὁ ταύτης οὐρανὸς ἐντὸς ἔχει καὶ κύνα καὶ διδύμους bezieht, M.Argent. 16 (V.105). – Der Knöchel am Pferdefuß, sonst κυνήποδες. – Κύων ξυλίνη, = κυνόσβατος, Ath. II.70c, im Orakel.
7) der Zyniker, κυνικός, Arist., Anth. u. A.

κύων, κυνός, ὁ, ἡ
(in NT masc. only), [in LXX forכֶּלֶב ;]
a dog: Luk.16:21, 2Pe.2:22; metaph., as a word of reproach, Mat.7:6, Php.3:2, Rev.22:15.†
(AS)