ου (τὸ) [ᾰ] ce qui forme la tête, d’où subst. :
   I tête d’un poisson, CALLIAS (Com. fr. 2, 735) ; au pl. AMPHIS (Com. fr. 3, 316) ; SOTAD. (Com. fr. 3, 585) ; d’un légume, AR. Nub. 981 ;
   II fig. càd. :
      1 le haut, le sommet d’une chose, le point capital, la partie la plus importante d’une entreprise, d’un gouvernement, etc. PLAT. Leg. 643 c, etc. ; ISOCR. 146 e, etc. ; en parl. d’un personnage important, d’une ville, EUP. (PLUT. Per. 3) ; LUC. Herm. 14, etc. ; APP. Civ. 5, 50, etc. ;
      2 le couronnement ou l’achèvement d’une entreprise, DÉM. 815, 6 ; κ. ἐπιτιθέναι ἐπί τινι, DÉM. 520, 27, mettre le couronnement à une œuvre ;
      3 principe, fondement, LUC. Harm. 3 ;
      4 le principal d’une somme, le capital, ESCHN. 68, 26 ; PLAT. Leg. 742 c ; DÉM. 834, 5 ; PLUT. Fab. 4 ;
      5 le point principal d’une discussion, THC. 4, 50 ; ISOCR. 113 b, 187 b ; p. suite, le résumé (ce qu’on met en relief comme étant le point capital), d’où adv. ἐν κεφαλαίῳ, XÉN. Cyr. 6, 3, 18 ; PLAT. Conv. 186 c ; ἐν κεφαλαίοις, THC. 6, 87 ; PLAT. Tim. 19 a, 26 c ; βραχυτάτῳ κεφαλαίῳ, THC. 1, 36 ; ἐπὶ κεφαλαίου, CÉB. p. 92Cor. ; POL. 1, 65, 5, etc. ; ἐπὶ κεφαλαίων, DÉM. 442, 21 ; ἐπὶ κεφαλαίῳ, ARSTT. Nic. 2, 7, 5 (var. -αίου) en résumé, en somme, bref ;
      6 t. de rhét. lieu commun, DH. Rhet. 10, 15 ; STR. 38, etc.

Étym. neutre de κεφάλαιος.

τό, die Hauptsache, der Hauptpunkt, das Höchste u. Wichtigste in einer Sache ; ὅτι περ κεφάλαιον τῶν κάτωθεν ἤγαγες, den bedeutendsten der Toten, mit Anspielung auf Perikles' Kopf, Eubul. bei Plut. Pericl. 3 ; so von Personen bes. Sp., wie Luc. Hermot. 14 ; τῶν λόγων Pind. P. 4.116 ; ἐν αἷς ἐπιστολαῖς πολλῶν ἄλλων γεγραμμένων, κεφάλαιον ἦν πρὸς Λακεδαιμονίους Thuc. 4.50, neben anderen war der Hauptpunkt ; ἡ πραγματεία αὐτῆς ἅπασα καὶ τὸ κεφάλαιον εἰς τοῦτο τελευτᾷ, die Hauptsache kommt darauf hinaus, besteht darin, Plat. Gorg. 453a ; τὸ κεφ. ὧν ζητεῖς Phaedr. 95b ; κεφ. παιδείας λέγομεν τὴν ὀρθὴν τροφήν Legg. I.643c ; oft bei den Rednern, κεφάλαιον δὲ τῶν εἰρημένων· ἐκεῖνοι γάρ –, die Hauptsumme, das Resultat ist, daß –, Isocr. 4.149 ; Isae. 1.48 Lys. 19.40 u. sonst oft für kurze Uebersicht, in der die Hauptpunkte zusammengefaßt sind, das letzte Ergebnis, auch bei Rechnungen, die Hauptsumme ; bei den Rhetoren die allgemeinen Sätze, aus denen man die Beweise hernimmt, Dion.Hal. rhet. 10 u. A. – Κεφάλαιον ἐπιτιθέναι τινί, einer Sache den Kopf, die Krone aufsetzen, sie vollenden ; προδιαφθείρας τοὺς κριτάς, δύο ταῦτα ὥσπερ κεφάλαια ἐφ' ἅπασι τοῖς ἑαυτῷ νενεανιευμένοις ἐπέθηκεν Dem. 21.18. – Dah. adverbial ἐν κεφαλαίῳ, im Allgemeinen, im Ganzen, überhaupt ; ὡς ἐν κεφ. εἰπεῖν Plat. Symp. 186c ; vgl. Soph. 232e, Phaedr. 267d, öfter ; auch ἐν κεφαλαίοις, 288d, Tim. 19a ; τὸ πλῆθος ἡμῖν πρῶτον εἰπὲ ἐν κεφ. Xen. Cyr. 6.3.18 ; ἐν κεφαλαίοις ἀποδείξειν Lys. 13.33 ; ἐν κεφαλαίοις περιλαβεῖν τὴν δύναμιν Isocr. 2.9 ; ὡς ἐν κεφ. τις ἂν εἴποι Dem. 24.5, dem Luc. Nigr. 1 ἀκριβῶς entgegensetzt ; auch βραχυτάτῳ κεφαλαίῳ μαθεῖν, Thuc. 1.36. – Eben so ἐπὶ κεφαλαίου καὶ διὰ βραχέων ποιήσασθαι τὴν ἐξήγησιν, summarisch, Polyb. 1.65.5, vgl. 3.5.9 ; Dem. ταῦτα ἐπὶ κεφαλαίων εἰπεῖν πειράσομαι, 60.6 ; Arist. eth. 2.7 setzt dem τύπῳ καὶ ἐπὶ κεφαλαίῳ λέγειν das ἀκριβέστερον διορίζειν entgegen.
Das Kapital, ἐξὸν ἀποδιδόναι τῷ δανεισαμένῳ μήτε τόκον μήτε κεφάλαιον Plat. Legg. V.742c ; Aesch. 3.104 ; Plut. Fab. 4.
Bei Sp. auch das Kapitel.
Uebh. = κεφαλή ; τῆς ῥαφανῖδος, das Kopfende des Rettigs, der Rettigkopf, Ar. Nub. 987 ; so γλαύκου, eines Fisches, Sotad. Ath. VII.293b. – Eigtl. neutr. von κεφάλαιος.