κερδαίνω (f. κερδανῶ [ᾰ], ao.1 ἐκέρδανα [δᾱ], pf. κεκέρδηκα ou κεκέρδαγκα) :
      1 gagner, faire un gain, un profit, abs. DÉM. 1121, 26 ; τι, HDT. 4, 152 ; PD. I. 5, 33 ; AR. Nub. 259 ; PLAT. Rsp. 343 e, faire qqe profit, gagner qqe ch. ; κακά, HÉS. O. 350, faire un gain déshonnête ; ἔκ τινος, HDT. 4, 152 ; ἀπό τινος, XÉN. Mem. 2, 9, 4 ; παρά τινος, LYS. 158, 28 ; πρός τινος, SOPH. Tr. 191, tirer un profit de qqe ch. ou de qqn ; τι κ. τινί, HDT. 8, 60 ; ESCHL. Ag. 1301 ; EUR. H.f. 604 ; gagner qqe ch. par (la fuite, etc.) ; avec un dat. accompagné d’un part. : Μεγάροισι κερδανέομεν περιεοῦσι, HDT. 8, 60, nous gagnerons que Mégare sera sauvé ; κέρδος κ. SOPH. O.R. 889, faire un gain ; avec un part. πολεμοῦντες οὐ κερδαίνομεν, AR. Av. 1591, nous ne gagnons rien à batailler ; avec ὅτι, HPC. Art. 812, gagner que, etc. ; τὸ κερδαίνειν, THC. 2, 44, la poursuite du gain, p. opp. à τὸ τιμᾶσθαι ;
      2 ironiq. gagner, en parl. de choses fâcheuses : δάκρυα, EUR. Hec. 518, gagner à qqe ch. des larmes ; cf. XÉN. Ap. 91 ; ARSTT. Nic. 5, 4 ; NT. Ap. 27, 21, etc. ;
      3 faire l’économie de, s’épargner à soi-même : τι, ANTH. 10, 59 ; DL. 7, 14, qqe désagrément.

➳ Fut. ion. κερδανέω, HDT. 1, 35, etc. ; f. réc. κερδήσω, ANTH. 9, 390. Ao. ion. et épq. ἐκέρδηνα, HOM. Ep. 14, 6 ; HDT. 8, 5 ; autre ao. ion. ἐκέρδησα, HDT. 4, 152. Pf. κεκέρδαγκα, DC. 53, 5 ; κεκέρδακα, A. TAT. 5, 25. Pass. ao. part. κερδανθείς, PHILOD. 22 ; pf. part. κεκερδημένος, JOS. A.J. 78, 6, 5. Moy. f. κερδήσομαι, HDT. 3, 72.

Étym. κέρδος.

fut. -ανῶ A. Pr. 876, Lys. 8.20, etc. ; Ion. -ανέω Hdt. 1.35, 8.60. γ’ ; κερδήσω AP 9.390 (Menecr.), Ep. Jac. 4.13, κερδήσομαι Hdt. 3.72; aor.1 ἐκέρδανα Pi. I. 5 (4).27, And. 1.134 codd., etc. ; Ion. -ηνα Hom. Epigr. 14.6, Hdt. 8.5, also ἐκέρδησα Id. 4.152, Hld. 4.13, etc. ; pf. κεκέρδαγκα D.C. 53.5, κεκέρδακα Aristid. 1.366 J., Ach.Tat. 5.25, Phalar. Ep. 81.2, etc., κεκέρδηκα D. 56.30 (προσ-), J. BJ 1.20.2; — Pass., aor. part. κερδανθείς Phld. Oec. p. 67 J. ; pf. κεκερδημένος J. AJ 18.6.5; (< κέρδος):
gain, derive profit or advantage, κακὰ κ.
make unfair gains, Hes. Op. 352; μέγιστα ἐκ φορτίων Hdt. 4.152; τί κερδανῶ ; what shall I gain ? Ar. Nu. 259; κ. τινί gain by a thing, E. HF 604; σμικρὰ κερδανῶ φυγῇ A. Ag. 1301; κέρδος κ. S. OT 889 (lyr.); κ. ἓξ τάλαντα And. l.c. ; τὸν χρόνον κερδαίνει ὃν ἔζη οὐ προσῆκον αὐτῷ Lys. 13.84; κ. λόγον win fame, Pi. I. 5 (4).27; χρηστὰ κ. ἔπη receive fair words, S. Tr. 231; c. part., gain by doing…, εἰ δὲ κερδανῶ λέγων E. Hel. 1051 (prob.); πολεμοῦντες οὐ κερδαίνομεν Ar. Av. 1591, cf. Th. 5.93; οὐδὲν ἐκμαθοῦσα κερδανεῖς A. Pr. 876; Μεγάροισι κερδανέομεν περιεοῦσι we shall gain by Megara΄s preservation, Hdt. 8.60. γ’ ; also κ. ὅτι… Hp. Art. 46; — Pass., τὰ κερδανθέντα Phld. l.c. abs., make profit, gain advantage, Hdt. 8.5, Ar. Pl. 520; τοῦ κ. ἔχου S. Fr. 28, cf. 354; ἐξ ἅπαντος, ἀπὸ παντός, Id. Ant. 312, X. Mem. 2.9.4; παρά τινων Lys. 20.7; πρὸς σοῦ S. Tr. 191; opp. τὸ τιμᾶσθαι, Th. 2.44; traffic, make merchandise, S. Ant. 1037. in bad sense, reap disadvantage from a thing, διπλᾶ δάκρυα κ. E. Hec. 518; κερδᾶναι τὸν πολὺ χείρω βίον ἀντὶ θανάτου X. Ap. 9.
save or spare oneself, avoid, μεγάλα κακά Philem. 92.10; ὕβριν Act. Ap. 27.21; τὸ μὴ μιανθῆναι τὰς χεῖρας J. AJ 2.3.2; ἐνόχλησιν D.L. 7.14, cf. Him. Or. 2.26, AP 10.59 (Pall.).

fut. κερδανῶ, Xen. Mem. 2.6.4, aor. ἐκέρδανα, κερδῆναι Hom. ep. 14.6, auch κερδήσομαι, Her. 3.72, ἐκέρδησα, 4.152, Sp. häufig, vgl. Lobeck zu Phryn. 740 ; perf. προσκεκέρδηκα Dem. 56.30 ; auch κεκέρδακα, Sp., u. κεκέρδαγκα, Phot. bibl. p. 237.22;
gewinnen, Gewinn (κέρδος) ziehen, Vorteil haben ; σμικρὰ κερδανῶ φυγῇ Aesch. Ag. 1274 ; Prom. 878 ; λόγον ἐκέρδαναν Pind. I. 4.29 ; οὐκ ἐξ ἅπαντος χρὴ τὸ κερδαίνειν φιλεῖν Soph. Ant. 312 ; εἰ μὴ τὸ κέρδος κερδανεῖ δικαίως O.R. 889, wie Plat. Legg. VIII.846a ; χρηστὰ ἔπη Trach. 230 ; τί κερδανῶ Ar. Nub. 260 ; τῇ ἀσφαλείᾳ κερδανεῖς Eur. Herc.Fur. 604 ; μέγιστα ἐκ φορτίων, den größten Gewinn aus den Waren ziehen, Her. 4.152, der es auch c. dat. vrbdt, Μεγάροισι κερδανέομεν περιεοῦσι, aus der Erhaltung Megaras, 8.60.3 ; ἀπό τινος, Xen. Mem. 2.9.3 ; – c. partic., Ar. Av. 1591 Eur. Hel. 1051 ; Arist., der es Eth. 5.5 erkl.: τὸ πλέον ἔχειν ἢ τὰ ἑαυτοῦ, setzt es dem ζημιοῦσθαι entgegen. – Selten von schlimmen Dingen, δάκρυα κερδᾶναι, Tränen ernten, Eur. Hec. 518.

κερδαίνω
[in Sm.: Job.22:3 * ;]
to gain: with accusative, Mat.25:16-17, 20 25:22; τ. κόσμον, Mat.16:26, Mrk.8:36, Luk.9:25; absol., to make profit, get gain: Jas.4:13. Metaph., with accusative of thing(s), to save oneself from, avoid: Act.27:21 (Field, Notes, 145); with accusative of person(s), to gain, win: Mat.18:15, 1Co.9:19-22, Php.3:8; pass., 1Pe.3:1.†
(AS)