(f. -εύσω, ao. ἐκέλευσα, pf. κεκέλευκα ; pass. f. récent κελευσθήσομαι, ao. ἐκελεύσθην, pf. κεκέλευσμαι) :
   I mettre en mouvement, pousser, exciter : ἵππους μάστιγι, IL. 24, 326, presser des chevaux avec le fouet ;
   II particul. presser par la parole, d’où :
      1 exciter, exhorter vivement, avec le dat. : ἀλλήλοισι, IL. 2, 151, s’encourager mutuellement ;
      2 ordonner, commander, ou simpl. exhorter à, avec double rég. : dat. de pers. et acc. de ch. : ἀμφιπόλοισί τι, IL. 6, 324, commander qqe ch. à des serviteurs ; dat. de pers. et inf. dans Hom. IL. 2, 50, etc. ; OD. 2, 6, etc. ; non chez les Att. ordonner à qqn de faire qqe ch. ; rar. en prose, ARR. An. 1, 24, 3 ; avec une prop. inf. : κ. τινὰ ἰέναι, IL. 17, 30, ordonner à qqn d’aller ; cf. HDT. 1, 24 ; ESCHL. Pr. 1066, etc. ; rar. double acc. : τί με ταῦτα κελεύεις ; IL. 20, 87, etc. pourquoi m’ordonnes-tu cela ? τά με θυμὸς κελεύει, IL. 7, 68, ce que mon cœur me conseille (de dire) ; acc. de pers. ou de ch. et prép. : τοὺς ἕνδεκα ἐπί τινα, XÉN. Hell. 2, 3, 54, ordonner aux Onze de se saisir de qqn ; τι παρά τινος, DÉM. 48, 16, exiger qqe ch. de qqn ; avec un acc. de pers. : εἰ μὴ θυμός με κελεύει, OD. 9, 278, à moins que mon cœur ne me conseille (de m’abstenir) ; ὥς με κελεύεις, OD. 11, 507, comme tu m’ordonnes (de parler) ; avec un inf. : σιγᾶν κ. SOPH. Ph. 865, ordonner de se taire ; abs. εἰ σὺ κελεύεις, OD. 10, 443, si tu l’ordonnes, si tu le désires ;
      3 demander, exprimer un souhait, un désir, IL. 24, 599 ; OD. 10, 17 ; κ. τινός avec l’inf. THC. 3, 7, demander instamment à qqn de, etc. ;
      4 au pass. recevoir un ordre : ὑπὸ τοῦ θεοῦ, XÉN. Œc. 17, 2, de la divinité ; κελεύεσθαι avec un inf. THC. 1, 145 ; PLAT. Leg. 709 d, etc. recevoir l’ordre de, etc. ; τὸ κελευόμενον, XÉN. Cyr. 4, 1, 2 ; τὰ κελευόμενα, PLAT. Rsp. 340 a, l’ordre, les ordres donnés ;
      5 permettre, concéder, abs. THC. 3, 60 ; XÉN. Ath. 2, 18 ; avec l’inf. LYS. 165, 34 ;
   III t. de marine, marquer la mesure pour régler le mouvement des rames, ATH. 535 d.

➳ Act. prés. sbj. 1 pl. épq. κελεύομεν, IL. 23, 659. Impf. poét. κέλευον, IL. 23, 767. Fut. inf. épq. κελευσέμεναι, OD. 4, 274. Ao. poét. κέλευσα, PD. O. 6, 70.

Étym. inconnue ; p.-ê. rapprochement avec κέλλω, κέλομαι.

Ep. impf. κέλευον Il. 23.767; fut. κελεύσσω, Ep. inf. -σέμεναι Od. 4.274; aor. ἐκέλευσα, Ep. κέλ- Il. 20.4; pf. κεκέλευκα Lys. 1.34, Luc. Demon. 44; — Med., aor. ἐκελευσάμην Hp. Nat. Puer. 13; more freq. in compds. δια, ἐπι-, παρα-κελεύομαι; — Pass., fut. -ευσθήσομαι D.C. 68.9; aor. ἐκελεύσθην Hdt. 7.9. αʹ, S. OC 738, Th. 7.70; pf. κεκέλευσμαι X. Cyr. 8.3.14, Luc. Sacr. 11; plpf. ἐκεκέλευστο D.C. 78.4 (ἐκελεύθην v.l. in Hdt. 7.9. αʹ, and κεκέλευμαι IG2². 1121.13 (iv AD), v.l. in App. BC 5.141 are later forms). (A lengthd. form of κέλομαι):
prop.
urge, drive on, [ἵππους] ὁ γέρων ἐφέπων μάστιγι κέλευε… κατὰ ἄστυ Il. 24.326; hence, exhort, bid, c. acc. pers. et inf., order one to do, σ’ ἔγωγε… κελεύω ἐς πληθὺν ἰέναι 17.30, cf. 2.11, al., Hdt. 1.8, 24, etc. ; ἐκέλευσε τὸν παῖδα περιμεῖναί ἑκελεῦσαι he bade the lad bid us to wait for him, Pl. R. 327b; ὁ νόμος τὸν ἐπιβουλεύσαντα κελεύει φονέα εἶναι, i.e.
bids that he be held guilty, Antipho 4.2.5; ὁ τὸν νόμον κελεύων ἄρχειν δοκεῖ κελεύειν ἄρχειν τὸν θεὸν καὶ τὸν νοῦν Arist. Pol. 1287a29; ἐς τὴν Μίλητον ἔπεμπον κελεύοντες σφίσι τὸν Ἀστύοχον βοηθεῖν Th. 8.38; request, Lys. 16.16; opp. ἐπιτάττειν, IG1². 76.33. c. acc. pers. et rei, σφῶϊ μὲν οὔ τι κελεύω Il. 4.286; τά με θυμὸς… κελεύει (sc. εἰπεῖν) 7.68, etc. ; with inf. subjoined, τί με ταῦτα κελεύεις… μάχεσθαι ; 20.87. c. acc. pers. only, εἰ μὴ θυμός με κελεύοι (sc. φείδεσθαι) Od. 9.278; ὥς με κελεύεις (sc. μυθεῖσθαι) 11.507; in Prose, ἐκέλευσε τοὺς ἕνδεκα ἐπὶ τὸν Θηραμένην ordered them [to go] against him, ordered them to seize him, X. HG 2.3.54; κ. τινὰς ἐπὶ τὰ ὅπλα ib. 20; — Pass., receive orders, Arist. Pol. 1253b34. c. acc. rei only, ὃ μὴ κελεύσαι Ζεύς (Herm. for -σει) A. Eu. 618; ὁ νόμος τὰ μὲν κελεύων τὰ δ’ ἀπαγορεύων Arist. EN 1129b24; — Pass., τὸ κελευόμενον commands, orders, Hdt. 7.16, Antipho Soph. 61, X. Cyr. 4.1.3; pl., Pl. R. 340a. c. dat. pers. folld. by inf., urge or order one to do, κηρύκεσσι… κέλευσε κηρύσσειν. Il. 2.50, Od. 2.6, etc. ; ἀλλήλοισι κέλευον ἅπτεσθαι νηῶν. Il. 2.151; ἑτάροισι… ἐκέλευσα ἐμβαλέειν Od. 9.488; in later Prose, D.S. 19.17, Ceb. 32.4 codd., Luc. DMort. 1.1, Phalar. Ep. 121.1, etc. rarely c. dat. pers. et acc. rei, τί δ’ ἐστὶν ὃ κελεύεις ἐμοί ; Men. Pk. 224, cf. Ael. NA 9.1. c. dat. pers. only, ἵπποισι καὶ Αὐτομέδοντι κελεύσας Il. 16.684; cf. infr. ΙΙΙ. abs., freq. in Hom., ὡς σὺ κελεύεις Il. 23.96, al. ; λέξω, κελεύεις γάρ A. Ch. 107; κελεύων, opp. αὐτοχειρίῃ, Democr. 260; κελευούσης τῆς Πυθίης Hdt. 6.36; κελεύοντος καὶ δεομένου Lys. 5.1. c. inf. only, σιγᾶν κελεύω I order silence, S. Ph. 865; οὐκ ἂν κελεύσαιμ’ εὐσεβεῖν Id. Ant. 731; recommend, propose, Lys. 12.25, D. 4.21, etc. ; opp. οὐκ ἐάω, Hdt. 6.109, X. Ath. 2.18. of inferiors, urge, entreat, Il. 24.599, Od. 10.17, Hdt. 1.116. of the boatswain, give time to rowers, c. dat., Pl. R. 396b; abs., Ath. 12.535d.
sing a chanty, S.E. M. 6.24.

aor. pass. ἐκελεύσθην, bei Dion.Hal. 1.84 ἐκελεύθην, eigtl. (vgl. κέλλω) in Bewegung setzen, antreiben, μάστιγι κελεύειν, Il. 23.642 ; gew. auffordern wozu ; bei Hom. meist von Höheren u. Mächtigern, gebieten, befehlen (vgl. κέλομαι); θωρῆξαι ἑκέλευε Ἀχαιούς Il. 2.11, καὶ ἐπιτέλλομαι 19.192 ; aber auch von Gleichstehenden, Freunden, auffordern, raten, selten von Niedrigerstehenden, wünschen, flehen, Od. 10.17, 345, Il. 24.599 ; – τινί, Einem zurufen, ihn zu Etwas antreiben, μάλα δὲ σπεύδοντι κέλευον Il. 23.767, Πάτροκλος δ' ἕπετο σφεδανὸν Δαναοῖσι κελεύων 16.372, öfter ; selten bei Sp., wie Plat. Rep. III.396a ; auch absolut, Ἀτρείδης δ' ἀν' ὅμιλον ἐφοίτα πολλὰ κελεύων Il. 5.529, vgl. 11.65 ; wie Aesch. λέξω, κελεύεις γάρ, Ch. 105, wo man aus dem Zusammenhang leicht ἐμὲ λέγειν ergänzen kann ; vgl. Eum. 170 ; auch τινί c. inf., αὐτὰρ ὁ κηρύκεσσι λιγυφθόγγοισι κέλευσεν κηρύσσειν Il. 2.50, τοὶ δ' ἀλλήλοισι κέλευον ἅπτεσθαι νηῶν ib. 151, vgl. 9.658, Od. 2.6, 9.488 ; einzeln bei Sp., wie DS. 19.17. Seltener mit dem bloßen accus. der Person, Einen auffordern, antreiben, befehligen, Od. 9.278, 11.507, wie Soph. Phil. 1181 βᾶθί νυν ὥς σε κελεύομεν ; auch τινά τι, Einen zu Etwas aufmuntern, τί με ταῦτα καὶ οὐκ ἐθέλοντα κελεύεις ἀντία Πηλείωνος μάχεσθαι Il. 20.87, vgl. Od. 7.183 ; acc. cum inf., κελεύω σὲ εἰς πληθὺν ἰέναι, ich ermahne dich, unter die Menge zu gehen, Il. 17.30, vgl. 11.781, 14.62 ; dies ist nach Hom. die gew. Konstruktion ; Pind. Ol. 7.64, N. 4.80 ; πῶς με κελεύεις κακότητ' ἀσκεῖν Aesch. Prom. 1068 ; Eum. 644, 684 ; τοῦτον κελεύω πάντα σημαίνειν ἐμοί Soph. O.R. 226 ; u. so folgde Dichter u. in Prosa, wobei der accus. oft aus dem Zusammenhang zu ergänzen ist ; sowohl inf. praes. als aor.; Her. 1.8 ; κελεύει ὑμᾶς περιμεῖναι Plat. Rep. I.327b. Auch pass., τὰ κελευόμενα ποιεῖν ib. 340a, κελευόμενοι τὴν αὑτῶν εὐχὴν εἰπεῖν Legg. IV.709d, κελεύομαι ὑπὸ τοῦ θεοῦ Xen. Oec. 17.2 ; Thuc. 1.145 u. Sp. – Auch von den Rednern, die ein Gesetz vorschlagen, Dem. u. A.
Bei Ath. XII.535d, wie S.Emp. adv.mus. 24, ist es = den Takt zum Rudern angeben.

κελεύω
[in LXX: I Est.9:53, Tob.8:18, al., and freq. in 1-4Mac ;]
to urge on, bid by word of mouth, order, command (mostly of one in authority): with accusative and inf. aor., Mat.14:19, 28 18:25 27:64, Luk.18:40, Act.4:15 5:34 8:38 22:30 23:10 25:6, 17; with ellipse of accusative, Mat.8:18 14:9 27:58, Act.12:19 21:33; with accusative and inf. Pres., Act.21:34 22:24 23:3, 35 25:21 27:43; with ellipse of accusative, Act.16:22; ptcp. aor., Act.25:23.†
SYN.: see: ἐντέλλω (AS)