καθ·αιρέω [ᾰ] (f. καθαιρήσω, postér. καθελῶ, ao.2 καθεῖλον) :
   I faire descendre, baisser, abaisser : τὴν σελήνην, AR. Nub. 750 ; PLAT. Gorg. 513 a, faire descendre la lune, en parl. de magiciens ; ἱστία, OD. 9, 149, caler des voiles ; ἀπὸ πασσαλόφι ζυγόν, IL. 24, 268, décrocher un joug du clou auquel il est suspendu ; ἄχθος, AR. Ran. 10, débarrasser d’un fardeau ; ὅσσε, IL. 11, 453 ; ὀφθαλμούς, OD. 24, 296, abaisser les paupières, fermer les yeux (d’un mort) ;
   II particul. avec idée d’efforts pénibles, de violence ou d’hostilité :
      1 abattre, renverser : ἀθλητήν, PLAT. Leg. 201 b, renverser un athlète, le vaincre ; τείχη, PLAT. Menex. 244 c, des murailles ;
      2 abattre, tuer : τινα, OD. 2, 100 ; 3, 238, etc. ; ESCHL. Ag. 398 ; SOPH. Aj. 517, faire périr qqn ; fig. Κῦρον καὶ τὴν Περσέων δύναμιν, HDT. 1, 71, détrôner Cyrus et détruire la puissance des Perses ; τὸ λῃστικὸν ἐκ τῆς θαλάσσης, THC. 1, 4, purger la mer des pirates ; ὕϐριν τινός, HDT. 9, 27, abattre l’insolence de qqn ;
      3 en parl. de décisions légales, de décrets, de sentences : καθαιροῦσα ψῆφος, LYS. 133, 12, arrêt de condamnation (propr. vote qui jette à bas) ; κ. ψήφισμα, THC. 1, 140 ; PLUT. Per. 29, abroger un décret ; avec un inf. : ἐμὲ πάλος καθαιρεῖ λαϐεῖν, SOPH. Ant. 275, le sort me condamne à prendre ; d’où abs. décider par un vote : τι, DH. 7, 36, 39, qqe ch. ;
      4 amoindrir, ARSTT. Rhet. 1, 15, 20, etc. ; τὸ σῶμα, PLUT. Ant. 53, exténuer le corps, l’épuiser ;
      5 s’emparer de, mettre la main sur : τινά, HDT. 6, 29, s’emparer de qqn ; ναῦν, HDT. 6, 41, s’emparer d’un vaisseau ; χρήματα, HDT. 5, 36, enlever de l’argent ; ἀγῶνα, PLUT. Pomp. 8, emporter le prix d’une lutte ; κ. τῶν ὤτων, THCR. 5, 132, saisir par les oreilles ; fig. μεγάλα πρήγματα, HDT. 7, 50, accomplir de grandes choses (propr. abattre de grandes besognes) ;

Moy. καθαιρέομαι-οῦμαι (f. -ήσομαι, ao.2 καθειλόμην) :
      1 abaisser pour soi : τὰ τόξα, HDT. 3, 78, décrocher son arc ; τοὺς ἱστούς, POL. 1, 61, 1, abaisser les mâts ;
      2 arranger (une querelle) EUR. Suppl. 749.

➳ Fut. καθελῶ, A. PL. 334 ; ao.2, 3 pl. alex. καθείλοσαν, SPT. Esaï. 22. Prés. ion. καταιρέω, HDT. 1, 71, etc.

Ion. καταιρέω, Aeol. κατάγρημι ; fut. -ήσω Il. 11.453, etc. ; fut. 2 καθελῶ APl. 4.334 (Antiphil.); aor.2 καθεῖλον, inf. καθελεῖν ; aor.1 καθεῖλα LXX 3 Ki. 19.14; Ion. pf. part. Pass. καταραιρημένος Hdt. 2.172: — take down, καθείλομεν ἱστία Od. 9.149; κὰδ δ’ ἀπὸ πασσαλόφι ζυγὸν ᾕρεον Il. 24.268; κ. ἄχθος take it down, i.e. off one΄s shoulders, Ar. Ra. 10; κ. τὸ σημεῖον And. 1.36; κ. τῶν ἐκ τῆς στοᾶς ὅπλων some of them, X. HG 5.44.8; κ. εἰκόνα ἐξ ἀκροπόλεως Lycurg. 117; κ. τινά, from the cross, Plb. 1.86.6, Ph. 2.529; — Med., κατελέσθαι τὰ τόξα take down one΄s bow, Hdt. 3.78; τοὺς ἱστούς Plb. 1.61.1.
put down, close the eyes of the dead, ὄσσε καθαιρήσουσι θανόντι περ Il. 11.453; ὀφθαλμοὺς καθελοῦσα Od. 24.296; χερσὶ κατ’ ὀφθαλμοὺς ἑλέειν 11.426. of sorcerers, bring down from the sky, σελήνην Ar. Nu. 750, Pl. Grg. 513a. κατά με πέδον γᾶς ἕλοι may earth swallow me! E. Supp. 829 (lyr.).
put down by force, destroy, ὅτε κέν μιν μοῖρ’ ὀλοὴ καθέλῃσι Od. 2.100, 19.145, cf. 3.238, etc. ; μὴ καθέλοι μιν αἰών Pi. O. 9.60; φῶτ’ ἄδικον καθαιρεῖ A. Ag. 398 (lyr.); μοῖρα τὸν φύσαντα καθεῖλε S. Aj. 517, cf. E. El. 878 (lyr.), etc. ; kill, slay, ταῦρον ib. 1143, cf. Stesich. 23, S. Tr. 1063, Fr. 205; ἐάν τις ἀποκτείνῃ… ἐν ὁδῷ καθελών Lex ap. D. 23.53; — Pass., of criminals, to be executed, Plu. Them. 22.
put down, reduce, κ. Κῦρον καὶ τὴν Περσέων δύναμιν Hdt. 1.71, etc. ; καθαιρεθῆναι, opp. ἀρθῆναι, D. 2.8; esp.
depose, dethrone, Hdt. 1.124, etc. ; κ. τὸ λῃστικὸν ἐκ τῆς θαλάσσης remove it utterly from…, Th. 1.4, cf. POxy. 1408.23 (iii AD); κ. ὕβριν τινός Hdt. 9.27, LXX Za. 9.6; ὄλβον S. Fr. 646.4; ὑπερηφάνους Aristeas 263; — Pass., καθῃρημένος τὴν αἴσθησιν bereft of sense, Plu. Per. 38; καθαιρεῖσθαι τῆς μεγαλειότητος [Ἀρτέμιδος] Act. Ap. 19.27.
raze to the ground, demolish, πόλεις Th. 1.58, al., LXX Is. 14.17; τείχη Pl. Mx. 244c; τῶν τειχῶν a part of the walls, X. HG 4.44.13; — Pass., Th. 5.39, etc. ; καθῃρέθη… Οἰχαλία δορί S. Tr. 478.
cancel, rescind, τὸ Μεγαρέων ψήφισμα Th. 1.140, cf. 139, Plu. Per. 29; ἔργον κ. λόγῳ Philem. 140. as law-term, condemn, ἡ καθαιροῦσα ψῆφος a verdict of guilty, Lys. 13.37; c. inf., ἐμὲ πάλος καθαιρεῖ… λαβεῖν S. Ant. 275; so prob. κατά με… Ἀΐδας ἕλοι πατρὶ ξυνθανεῖν Id. OC 1689 (lyr.), cf. E. Or. 862; simply, decide, ὅ τι ἂν αἱ πλείους ψῆφοι καθαιρῶσι D.H. 7.36, 39; in book-keeping, ἃν καθαιρῶσιν αἱ ψῆφοι whatever the counters (or accounts) prove, prob. in D. 18.227.
reduce, τῶν αὐξανομένων καὶ καθαιρουμένων γραμμῶν Arist. Ph. 237b9; τοῦ ἀποστήματος πεφυκότος ἐπὶ πολὺ καθαιρεῖν τὰ μεγέθη Phld. Sign. 9; of mild caustics, τὰ ὑπερσαρκέοντα καθαιρεῖ (prob. for καθαίρει) Hp. Ulc. 14, cf. Gal. 11.756; τὸ σῶμα κ. διαίταις Plu. Ant. 53; Rhet., minimize, Arist. Rh. 1376a34.
overpower, seize, κὰδ δέ μιν ὕπνος ᾕρει Od. 9.372; κ. τινά overtake, X. Cyr. 4.3.16; κ. τινὰ ἐν ἀφροσύνῃ catch in the act of folly, S. Ant. 383 (anap.); c. gen. partis, κ. τῶν ὤτων seize by…, Theoc. 5.133; — Pass., κ. ὑπό τινος Hdt. 6.29.
fetch down as a reward or prize, καθαιρεῖν ἀγῶνας Plu. Pomp. 8; metaph, achieve, ἀγώνιον… εὖχος ἔργῳ καθελών Pi. O. 10 (11).63; fut. inf. καθαρεῖν, παστόν, μίτραν, Epigr. in Berl.Sitzb. 1894.908 (Asia Minor); — Med., φόνῳ καθαιρεῖσθ΄, οὐ λόγῳ, τὰ πράγματα E. Supp. 749; — Pass., Hdt. 7.50. less freq. like the simple αἱρεῖν, take and carry off, Id. 6.41, cf. 5.36 (Pass.). Cf. καθαίρω.

(αἱρέω), ion. καταιρέω, herab-, herunternehmen ; καθείλομεν ἱστία, wir nahmen die Segel herunter (zogen sie ein), Od. 9.149 ; in tmesi, κὰδ δ' ἀπὸ πασσαλόφι ζυγὸν ᾕρεον Il. 24.268 ; τὸ ἄχθος, abnehmen, die Last, Ar. Ran. 10 ; τὸ σημεῖον Andoc. 1.36, vgl. σημεῖον ; – ὄσσε, ὀφθαλμοὺς καθελεῖν, die Augen des Verstorbenen herunter-, zudrücken, Il. 11.453, Od. 24.296, wofür auch in tmesi κατ' ὀφθαλμοὺς ἑλέειν gesagt ist, 11.426. – Gew. mit Gewalt herunternehmen ; herunterziehen, τὴν σελήνην, von Zauberinnen, Plat. Gorg. 513a ; vgl. Ar. Nub. 740 ; τὴν εἰκόνα αὐτοῦ ἐξ ἀκροπόλεως καθελόντες καὶ συγχωνεύσαντες Lycurg. 117. Dah. niederreißen, niederstürzen, töten ; von Menschen, εἰς ὅτε κέν μιν μοῖρ' ὀλοὴ καθέλῃσι, auf den Fall, daß die Möre ihn hinstreckt, Od. 2.100 ; 3.238 ; μὴ καθέλοι μιν αἰών Pind. Ol. 9.60 ; φῶτ' ἄδικον Aesch. Ag. 387 ; μοῖρα τὸν φύσαντα καθεῖλε Soph. Aj. 511 ; γυνὴ μόνη με καθεῖλε φασγάνου δίχα Tr. 1052 ; Ἀθηναίους Thuc. 3.13 ; im Gesetz bei Dem. 23.53 dem ἀποκτεῖναι entsprechend ; im Wettkampfe den Gegner niederwerfen, εἰ καθέλοι τοῦτο τὸ ῥῆμα ὥσπερ εὐδοκιμοῦντα ἀθλητήν Plat. Prot. 343c ; von Sachen, χρόνος καθαιρεῖ πάντα, vernichtet Alles, Aesch. Eum. 276 ; καθῃρέθη Οἰχαλία δορί Soph. Tr. 478 ; in Prosa, τείχη καθελόντες, zerstören, Plat. Menex. 244c ; herunterbringen, besiegen, Κῦρον καὶ τὴν τῶν Περσέων δύναμιν Her. 1.71 ; ἐνεγράφησαν ἐν τοῖς τὸν βάρβαρον κατελοῦσι 8.82 ; τὴν Εὐρυσθέως ὕβριν 9.27 ; ἡ ἡγεμονία καταιρεθεῖσα, die gebrochene Obergewalt, 1.46 ; δύναμις 4.137 ; Thuc. öfter, τὸ λῃστικὸν ἐκ τῆς θαλάσσης, ausrotten, 1.4 ; καθαιρεθῆναι Φίλιππον Dem. 2.8, im Ggstz von ἤρθη ; so καθ. τινὸς δυναστείαν Luc. Nigr. 23 ; – ψήφισμα, aufheben, den Beschluß, ihn vernichten, Thuc. 1.140 ; Plut. Pericl. 29, 30, καθῃρημένος τὴν αἴσθησιν, besinnungslos, 38 ; – ergreifen, nehmen, ναῦν, ein Schiff wegnehmen, Her. 6.41 ; τὰ χρήματα καταιρέθη 5.36 ; ἐν ἀφροσύνῃ καθελόντες Soph. Ant. 379, ihn dabei ertappen ; πάλος καθαιρεῖ, das Los trifft ihn, 275 ; τίνα ἀμήχανος συμφορὰ καθαιρεῖ Plat. Prot. 344c ; – ἀγῶνα, ἀγώνισμα, den Kampfpreis erringen, Plut. Pomp. 8 ; vgl. Her. 7.50.2 ; – verurteilen, ψῆφος καθαιροῦσα, der σῴζουσα entgeggstzt, Lys. 13.37 ; τίνες λόγοι καθεῖλον ἡμᾶς Eur. Or. 860.
Med. für sich herab-, herunternehmen, τὰ τόξα Her. 3.78 ; ἱστούς Pol. 1.61.1 u. Sp. – Ein fut. καθελῶ hat Antiphil. 15 (Plan. 334).

καθ-αιρέω, -ῶ
[in LXX for נָתַץ, פָּרַץ, יָרַד, etc. ;]
__1. to take down: with accusative of person(s) (the technical term for removal after crucifixion, Field, Notes, 44), Mrk.15:36, 46, Luk.23:53, Act.13:29.
__2. to put down by force, pull down, destroy: ἀποθήκας, Luk.12:18 (opp. to οἰκοδομεῖν); δυνάστας, Luk.1:52; ἔθνη, Act.13:19; pass., Act.19:27 (diminished, Field, Notes, 129 f.); figuratively, to refute: λογισμούς, 2Co.10:5.†
(AS)