οῦ (τὸ) [ῠ]
A tout ce qui sert à joindre deux objets ensemble, d’où :
   I joug pour deux bœufs ou deux chevaux, IL. 5, 779 ; 23, 392 ; HÉS. O. 813 ; ὑπὸ ζυγὸν ἄγειν, IL. 5, 731 ; OD. 3, 383, amener sous le joug ; ζυγὰ ἐπιθεῖναί τινι, XÉN. Cyr. 3, 12, 26, imposer le joug à qqn ; fig. le joug (de la mort, de la nécessité, etc.) SOPH. Ant. 291 ; EUR. Or. 1330 ; PLAT. Rsp. 508 a ; δούλιον ζυγόν, HDT. 7, 8 ; ESCHL. Sept. 75, etc. ; δούλειον ζυγόν, PLAT. Ep. 354 d ; δουλείας ζ. SOPH. Aj. 944, joug de la servitude ; ἀνάγκης ζ. EUR. Or. 1330, le joug de la nécessité ; p. ext. lien, en gén. PLAT. Rsp. 508 a ;
   II le joug romain, sous lequel passaient les prisonniers de guerre, DH. 3, 22, etc. ;
   III barre qui unit les deux branches recourbées de la φόρμιγξ et où s’ajustent les cordes (lat. transtillum, cf. πῆχυς) IL. 9, 187 ; ARSTT. Mech. 12 ;
   IV t. de mar. :
      1 banc de rameurs, allant de l’un à l’autre côté du navire (lat. transtra), particul. au sg. banc du milieu (sur trois) ESCHL. Ag. 1618 ; SOPH. Aj. 249, etc. ; au plur. τὰ ζυγά, bancs de rameurs, OD. 9, 99 ; 13, 21 ; d’où fig. rang qu’on occupe (dans la cité, dans l’État) EUR. Ion 595, Ph. 74 ;
      2 « bau » de navire, càd. chacune des poutres qui soutiennent les planchers ou ponts (le « bau » lie l’un à l’autre les deux côtés du bâtiment) HDT. 2, 96 ;
   V fléau d’une balance (propr. ce qui unit les deux plateaux) ESCHL. Suppl. 822 ; DÉM. 1461, 17 ; d’où balance, PLAT. Rsp. 350 e, etc. ; LYS. 117, 40 ; au pl. DÉM. 784, 10 ;
   VI vergue, PD. N. 5, 9, 3 ;
   VII courroie pour sandales de femme, AR. Lys. 417 ;
   VIII lien qui retient la vigne à l’échalas, GEOP. 5, 29 ;
B p. suite, tout objet accouplé, d’où :
   I couple, paire, EUR. Hel. 792 ; κατὰ ζυγά, ARSTT. H.A. 5, 12, 1 ; THCR. Idyl. 13, 32, par couples ;
   II rangée de soldats, p. opp. à στοῖχος (file) THC. 5, 68 ; POLYEN 4, 5, 4 ; κατὰ ζυγόν, POL. 1, 45, 9, ligne par ligne.

➳ Dat. sg. épq. ζυγόφιν, IL. 24, 576.

Étym. indo-europ. *iugóm, de la R. *ieug-, relier ; v. ζεύγνυμι ; cf. ζυγός, lat. jugum, con-jux.

τό, also ζυγός, ὁ, (in various senses), h.Cer. 217, Pl. Ti. 63b, Theoc. 30.29, LXX Ge. 27.40, al., Plb. 4.82.2, Ev. Matt. 11.29, Jul. Or. 5.173a, etc. ; rarely in pl., ζυγοί LXX Pr. 11.1, Sch. Th. 1.29; Delph. δυγός.
yoke of a plough or carriage, ζ. ἵππειον Il. 5.799, 23.392; ὑπὸ ζυγὸν ἤγαγεν ἵππους 5.731, cf. Od. 3.383; ἐπὶ ζυγὸν αὐχένι θεῖναι βουσί Hes. Op. 815, cf. 581; ὑπὸ ζυγόφιν (i.e. ζυγοῦ) λύον ἵππους Il. 24.576; prov., τὸν αὐτὸν ἕλκειν ζ. ΄to be in the same boat΄, Aristaenet. 2.7, Zen. 3.43; ταὔτ’ ἐμοὶ ζ. τρίβεις Herod. 6.12. metaph, ἐπὶ ζυγὸς αὐχένι κεῖται h.Cer. 217; ἐχθροῖσιν ὑπὸ ζυγὸν αὐχένα θήσω Thgn. 1023; ἐπαυχένιον λαβεῖν ζ. Pi. P. 2.93; δούλιον ζ.
the yoke of slavery, Hdt. 7.8. γ΄, A. Th. 75 (pl.), 471, etc. ; δουλείας, ἀνάγκης ζ., S. Aj. 944, E. Or. 1330; ὑπὸ ζυγῷ λόφον δικαίως εἶχον S. Ant. 291; ἐπιτιθέναι τινὶ ζυγὰ τοῦ μὴ… so as to prevent…, X. Cyr. 3.1.27; ζυγῷ ζυγῆναι Pl. R. 508a; ἄγειν ὑπὸ τὸν ζ. τινάς Plb. 4.82.2, cf. D.H. 3.22; ὑπὸ τὸν ζ. ὑπαγαγεῖν D.C. Fr. 36.10; ζυγὸν ὑποστῆναι D.H. 10.20.
crossbar of the φόρμιγξ, Il. 9.187. ζυγὸς ἡ τῆς ἀμπέλου πρὸς τὴν χάρακα συζυγία Gp. 5.29.6. in pl., thwarts or benches joining the opposite sides of a ship, Od. 9.99, 13.21, Hdt. 2.96; rarely in sg., θοὸν εἰρεσίας ζυγόν S. Aj. 249 (lyr.); metaph, of the seat of authority compared to the helmsman΄s seat, ἐς τὸ πρῶτον πόλεος ζ. E. Ion 595; ἐπεὶ δ’ ἐπὶ ζυγοῖς καθέζετ’ ἀρχῆς Id. Ph. 74; σὺ ταῦτα φωνεῖς νερτέρᾳ προσήμενος κώπῃ, κρατούντων τῶν ἐπὶ ζυγῷ δορός ; while on the main thwart sits authority, A. Ag. 1618; also of a coachman΄s seat, box, PMasp. 303.15 (vi AD). in pl., panels of a door, IG1². 372.199, 2². 1457.14, 1672.155; cf. ζευγίον.
beam of the balance, ζυγὸν ταλάντου A. Supp. 822 (lyr.), cf. Arist. Mech. 850a4; hence, the balance itself (cf. πῆχυς IV), αἴρειν τὸν ζυγόν Pl. Ti. 63b; ἐν πλάστιγγι ζυγοῦ κεῖσθαι Id. R. 550e; ζυγῷ or ἐν τῷ ζ. ἱστάναι, Lys. 10.18, Pl. Prt. 356b; ζυγὸν ἱστάναι D. Prooem. 55; in pl., Id. 25.46, SIG 975.39 (Delos, iii BC); prov., ζ. μὴ ὑπερβαίνειν Pythag. ap. D.L. 8.18. the constellation Libra, Hipparch. 3.1.5, Ph. 1.28, Man. 2.137, etc. ; ζ. Ἀφροδίτης Porph. Antr. 22. καρχασίου the yard-arm at the mast head, Pi. N. 5.51, cf. Ach.Tat. 5.16.
cross-strap of a sandal, Ar. Lys. 417, Poll. 7.81; ζυγός, ὁ, Phot.
pair, κλεινὸν ζυγόν, of persons, E. Hel. 392; κατὰ ζυγά in pairs, Arist. HA 544a5, Theoc. 13.32.
rank or line of soldiers, opp.
file (< στοῖχος), ἐν τῷ πρώτῳ ζ. ἐμάχοντο τέσσαρες Th. 5.68; ὁ ζυγός Polyaen. 4.44.3 (τὰ ζυγά 2.10.4); κατὰ ζυγόν line with line, Plb. 1.45.9; κατ’ ἄνδρα καὶ ζ. Id. 3.81.2; esp.
front rank, Ael. Tact. 7.1, Arr. Tact. 8.1; also of the Chorus, Poll. 4.108. ζυγὰ ἢ ἄζυγα even or odd, a game, Sch. Ar. Pl. 817.
measure of land, SIG 963.13 (Amorgos, iv BC).

τό (nach Plat. Cratyl. 418d δυογόν, = δύω ἄγον, vgl. aber jugum, ζεύγνυμι),
1) das Joch, mit welchem zwei Rinder od. Pferde vor den Pflug od. Wagen gespannt werden ; es geht um den Nacken der Tiere u. wird an der Deichsel befestigt ; von Hom. an überall ; man bemerke : ὑπὸ ζυγὸν ἄγειν (anspannen), Od. 3.383 ; ὑπὸ ζυγόφιν λύον ἵππους, Il. 24.576 ; ἐπὶ ζυγὸν αὐχένα θεῖναι βουσί, Hes. O. 51 ; κατὰ ζυγά, paarweise, Theocr. 13.32. Häufig übertr. auf Sklaverei, τὸ δούλιον ζ. Aesch. Ag. 1226 ; δούλειον ζ. Plat. Legg. VI.770e ; δουλείας ζυγά Soph. Aj. 944 ; ἀνάγκης ζ. Eur. Or. 1330 ; ἐπιθεῖναί τινι ζυγὰ τοῦ μὴ ὑβρίσαι Xen. Cyr. 3.1.26 ; übh. Band, τιμιωτέρῳ ζυγῷ ἐζύγησαν Plat. Rep. VI.508a. sprichw. ταὐτὸν ζυγὸν ἕλκειν, Zenob. 3.43.
2) der kleine Querstab od. Steg oben an der Phorminx zwischen den Hörnern derselben, an welchem die Wirbel der Saiten befestigt sind, Il. 9.187 ; Arist. mechan. 12. Auch πῆχυς genannt, womit Suid. es erkl.
3) τὰ ζυγά, im Schiffe die Ruderbänke (die die beiden Seiten des Schiffes verbinden), Od. 9.99, 13.21 ; übertr. auf Rang im Staate, Aesch. Ag. 1618 ; ἐς τὸ πρῶτον πόλεως ὁρμηθεὶς ζυγόν Eur. Ion 595. S. auch ζυγός 2).
4) ein Riemen an den Sandalen der Frauen, Ar. Lys. 417, masc. beim Schol. zu dieser Stelle ; VLL, Hesych. erkl. ὁ παρακείμενος ἱμὰς τοῖς δακτύλοις.
5) nach Schol. Ar. Plut. 817 war ζυγὰ ἢ ἄζυγα der gewöhnliche Ausdruck für Paar u. Unpaar (ἄρτια ἢ περισσά) spielen.