'[ῠ] gén. δόρατος (τὸ) :
A propr. tronc d’arbre sur pied, OD. 6, 167 ;
B p. suite :
   I morceau de bois découpé d’un tronc d’arbre, bois équarri, poutre, IL. 24, 450 ; OD. 5, 162 ;
   II bois employé pour construire (une tour, un chariot, un navire) : δούρατα πύργων, IL. 12, 36, poutres ou planches des tours ; δούραθ' ἁμάξης, HÉS. O. 454, planches d’un chariot ; δ. κοῖλον OD. 8, 507, litt. le bois creux, càd. le cheval de Troie ; δ. νήϊον, IL. 15, 410, etc. ; νήϊα δοῦρα, OD. 9, 498 ; δοῦρα νεῶν, IL. 2, 135 ; ou abs. δοῦρα, OD. 5, 370, etc. planches d’un navire, d’où navire, vaisseau, ESCHL. Suppl. 846, 1007 ; δ. ποντοπόρον, SOPH. Ph. 721, navire qui traverse la mer ; ἰθύνειν δόρυ, ESCHL. Pers. 411, ou εὐθύνειν, EUR. Hel. 1628, diriger un navire, etc. ;
   III bois d’une arme (lance ou javeline, IL. 16, 814, etc.), d’un sceptre, etc., d’où :
      1 la lance elle-même, IL. 13, 162, etc. ; OD. 10, 162 ; 11, 532, etc. ; ESCHL. Ag. 111 ; SOPH. Aj. 1013 ; EUR. Tr. 1318 ; THC. 6, 58 ; etc. ; ἐς μάχην τε καὶ δορὸς τάξιν μολεῖν, EUR. Ph. 694 ; ἐς δόρυ ἀφικνεῖσθαι, XÉN. Hell. 4, 3, 17 ; ou εἰς δόρατος πληγήν, XÉN. Eq. 8, 10, en venir aux mains (litt. jusqu’au combat et jusqu’au rang des lances ; jusqu’à la lance, jusqu’au coup de la lance) ; ἐπὶ δόρυ, XÉN. An. 4, 3, 29 ; LUC. 13, 6 ; παρὰ δόρυ, XÉN. Lac. 11, 10 ; εἰς δόρυ, XÉN. Hell. 6, 5, 18, du côté de la lance, càd. à droite, p. opp. à ἐπ' ἀσπίδα ; ἐκ δόρατος, POL. 3, 115, 9 ; 11, 23, 5, en venant de droite ; fig. δορὶ ἑλεῖν, THC. 1, 128, ou λαϐεῖν, APP. Civ. 4, 8, 95, faire prisonnier (litt. conquérir à la pointe de la lance) ; p. ext. pour exprimer l’idée d’une force armée, SOPH. Aj. 1275, etc. ; συμμάχῳ δορί, ESCHL. Eum. 773, avec une troupe alliée ; cf. SOPH. O.C. 1525, Ant. 670, etc. ; δόρυ qqf. us. symbol. pour signifier « la guerre » ; καὶ τὸ δ. καὶ τὸ κηρύκειον πέμπειν, POL. 4, 52, 3, offrir la guerre ou la paix ; à Rome, emblème de la fonction du préteur qui présidait aux ventes publiques : ὑπὸ δόρυ πωλεῖν, DH. 4, 24 ; STR. 206 = lat. sub hasta vendere, vendre aux enchères ;
      2 épieu de chasse, IL. 12, 303 ; 21, 577 ;
      3 sceptre, EUR. Hec. 9 ;
   IV p. anal. membre viril, DIOG. (DL. 6, 53).

➳ La décl. procède de deux thèmes :
      1 th. δορατ- (primit. *δορϝατ-) d’où gén. δόρατος ; plur. nom. et acc. δόρατα, dat. δόρασι, poét. δοράτεσσι, Q. SM. 6, 363 ; th. poét. δουρατ- (p. *δορϝατ-) d’où gén. δούρατος, IL. 11, 357 ; dat. δούρατι, IL. 13, 77 ; SOPH. Ph. 721 ; plur. δούρατα, OD. 5, 162 ; HÉS. O. 454 ; dat. δούρασι, IL. 21, 162 ; de ce th. postér. le nom. δοῦρας, ANTH. 6, 97 ;
      2 th. δορυ- (primit. *δορϝ-) d’où gén. δορός, SOPH. O.C. 1525 ; etc. ; EUR. Suppl. 794, Tr. 1318, etc. ; dat. δορί, ESCHL. Ag. 111 ; EUR. Hec. 9 (cf. ci-dessus δορὶ ἑλεῖν ou λαϐεῖν) ou δόρει, ESCHL. Pers. 729, Eum. 773 ; SOPH. O.C. 620, 1314, 1386 ; EUR. El. 476 ; plur. nom. et acc. δόρη, EUR. Rhes. 274 ; th. poét. δουρ- (p. *δορϝ-) d’où épq. gén. δουρός, IL. 3, 61 ; etc. ; dat. δουρί, IL. 7, 140 ; 21, 113 ; OPP. H. 3, 213 ; pl. δοῦρα, IL. 2, 135, etc. ; OD. 5, 243 ; HÉS. O. 805 ; δούρων, IL. 22, 243 ; OD. 17, 384 ; δούρεσσι, IL. 12, 303 ; OD. 8, 528, ou δούροις, OPP. H. 3, 573 ; duel δοῦρε, OD. 1, 259. — Les formes homér. de δόρυ se répartissent ainsi : du th. δορατ- formes inus. ; du primit. *δορϝατ- d’où δουρατ- : δούρατος 1 ex. ; δούρατι 2 ex. ; δούρατα 18 ex. ; δούρασι 1 ex. — du th. δόρυ aucune forme autre que le nom.-acc. δόρυ ; du th. primit. *δορϝ-, d’où δουρ-: δουρός 20 ex. ; δουρί 122 ex. ; δοῦρα 22 ex. ; δούρασι 1 ex. ; δούρεσσι 2 ex. ; duel δοῦρε 13 ex.

Étym. indo-europ. *doru, arbre, bois ; cf. sscr. dā́ru.

'

τό, Att. gen. δόρατος, rare in Poets, as Ar. Ach. 1120, late Ep. dat. pl. δοράτεσσι Q.S. 6.363; Ep. and Ion. decl., gen. δούρατος (also in Pi. P. 4.38); dat. δούρατι (also in S. Ph. 721 (lyr.)); pl. δούρατα, δούρασι (but codd. of Hdt. usu. have δόρατα, δόρασι); more commonly δουρός, δουρί (but δορί Archil. 2.1); dual δοῦρε; pl. δοῦρα, δούρων, δούρεσσι; dat. pl. δούροις Oppian. H. 3.573; Trag., gen. δορός; dat. δορί or δόρει, the former required by metre in A. Th. 347, 456, 958, Ag. 111, E. Hec. 909, Ph. 186, etc. (all lyr.), also in Id. Hec. 5; δόρει is required in S. OC 620, 1314, 1386; ξὺν δορὶ ξὺν ἀσπίδι Ar. V. 1081, but σὺν δόρει σὺν ἀσπίδι Achae. 29, cf. Choerob. in Theod. 1.346; δορί occurs in Prose in the phrases δορὶ ἑλεῖν, λαβεῖν (v. infr. II. 2); nom. pl. δόρη E. Rh. 274, Theopomp.Com. 25; gen. δορῶν Hsch. ; nom. δοῦρας AP 6.97 (Antiphil.). Exc. sg. δόρυ, Hom. uses only the Ion. forms; stem, tree, οὔπω τοῖον ἀνήλυθεν ἐκ δόρυ γαίης Od. 6.167; but commonly, plank or beam, δοῦρ’ ἐλάτης κέρσαντες Il. 24.450; δούρατα μακρὰ ταμών Od. 5.162, cf. Il. 3.61; δούρατα πύργων 12.36; δούρατ’ ἀμάξης Hes. Op. 456; mostly of ships, δόρυ νήϊον ship΄s plank, Il. 15.410, etc. ; νήϊα δοῦρα Od. 9.498; also, mast, E. Tr. 1148; hence, δ. εἰνάλιον, ἀμφῆρες, of a ship, Pi. P. 4.27, E. Cyc. 15; δ. ποντοπόρον S. Ph. 721 (lyr.); also δόρυ alone, A. Pers. 411, Ag. 1618, E. Hel. 1611; ἐπ’ Ἀργῴου δορός Id. Andr. 793; also δούρων, of oars, Hymn.Is. 152.
pillory, stocks, ἐν δουρὶ δεθεὶς αὐχένα Anacr. 21.9.
shaft of a spear, δόρυ μείλινον the ashen shaft, Il. 5.666, al. ; hence, generally, spear itself, δ. χάλκεον 13.247; ἀσπίδα καὶ δύο δοῦρε Od. 1.256, etc. ; hunting-spear, Il. 12.303; δόρατα ναύμαχα boarding-pikes, Hdt. 7.89; freq. in military phrases, v. πέλεκυς 1; εἰς δόρατος πληγήν within spear΄s throw, X. Eq. 8.10; εἰς δόρυ ἀφικόμενοι Id. HG 4.3.17; ἐπὶ δόρυ to the right hand, in which the spear was held, opp. ἐπ’ ἀσπίδα, Id. An. 4.3.29 (cf. κλίνω IV. 3, κλίσις III); παρὰ δόρυ Id. Lac. 11.10; εἰς δόρυ Id. HG 6.5.18; τὴν ἐμβολὴν ἐκ δόρατος ποιεῖσθαι Plb. 3.115.9; — ὑπὸ δόρυ πωλεῖσθαι, = Lat. sub hasta venire, D.H. 4.24, cf. Str. 4.6.7.
pole of a standard, X. Cyr. 7.1.4.
sceptre, E. Hec. 9.
stick used as tourniquet, Hp. Nat. Puer. 24. metaph, δουρὶ κτεατίζειν win wealth by the spear, i.e.
in war, Il. 16.57; ὑπὸ δουρὶ πόλιν πέρθαι ib. 708; in Prose, δορὶ ἑλεῖν, λαβεῖν, Th. 1.128, App. BC 4.8; an armed force, συμμάχῳ δ. A. Eu. 773; δ. ἐπακτοῦ S. OC 1525; καὶ τὸ δ. καὶ τὸ κηρύκειον πέμπειν to offer war or peace, Plb. 4.52.4. (Cf. Skt. dā´ru ΄piece of wood΄, δορά 2, δρῦς.)

τό, der Baum, das Holz, der Balken, die Lanze ; verwandt δρῦς, δένδρεον u. δένδρον, δρίος ; Sanskrit drus »Baum«, »Holz«, dàru »Holz«, Goth. triu »Baum«, Altsächs. trio »Holz«, »Baum«, »Balken«, Englisch tree, Kirchenslav. drĕvo »Baum«, Curtius Grundz. d. Griech. Etymol. 1204. Homer gebraucht δόρυ oft, in folgenden Formen : δόρυ, genit. δουρός (entst. aus δόρυος) und δούρατος (entst. aus δορύατος) Il. 11.357, dativ. δουρί und δούρατι Il. 13.77, Od. 5.371, dual. δοῦρε, plural. δοῦρα (entst. aus δόρυα) und δούρατα (entst. aus δορύατα), genit. δούρων Il. 22.243, Od. 17.384, dativ. δούρασιν Il. 21.162 und δούρεσσι Il. 12.303, Od. 8.528. Vgl. die Declination von γόνυ. Homer gebraucht δόρυ oft in der Bedeutung »Balken«, besonders von den Balken der Schiffe, δόρυ νήϊον und δοῦρα νεῶν, Il. 2.135, 15.410, 3.61 ; δούρατα πύργων Il. 12.36 ; sodann oft in der Bedeutung »Lanze«, Il. 12.303, 16.708, 21.178 ; in Ilad. 2.382 εὖ μέν τις δόρυ θηξάσθω ist die metallne Spitze unzweifelhaft als Teil des δόρυ selbst betrachtet. Am merkwürdigsten unter allen Homerischen Stellen sind zwei von Apoll. Lex.Hom. p. 60.7 nicht berücksichtigte Stellen der Odyssee, welche einem und demselben Liede angehören : Od. 8.507 heißt das trojanische Pferd κοῖλον δόρυ und Od. 6.167 erscheint δόρυ in der Grundbedeutung »Baum«, ἐπεὶ οὔ πω τοῖον ἀνήλυθεν ἐκ δόρυ γαίης, kein solcher Baum wie das φοίνικος νέον ἔρνος auf Delos vs. 163, Scholl. Aristonic. ἐκ δόρυ γαίης : σημείωσαι ὅτι καὶ τὸ δένδρον δόρυ καλεῖ – Folgende : gen. δόρατος, ion. u. ep. δούρατος und δουρός, bei att. Dichtern gew. δορός u. so weiter, δορὶ ἑλεῖν auch in Prosa ; Pind. hat δούρατος P. 4.38. δουρί Ol. 6.17, δορί I. 4.47 ; die Tragg. gew. δορός, δορί, δούρατι, Soph. Phil. 712, δόρει, O.C. 626, emend. Hermann, womit der plur. δόρη Eur. Rhes. 274 Poll. 7.158 u. B.A. p. 1364 zu vgl.; dat. plur. δούρασι Her. 1.172 ; δοράτεσσι Qu.Sm. 6.363 ; δούροις Opp. H. 3.573 ; Antiphil. 9 (VI.97) hat auch im nom. δοῦρας. – Δόρυ öfters = das Schiff selbst, Aesch. Pers. 403, Ag. 1601 ; Soph. ποντοπόρον, Phil. 712 ; ἀμφῆρες Eur. Cycl. 14 ; sp.D, wie Opp. Cyn. 4.265. – Meist = Lanze, Pind., Tragg. u. in Prosa, wo häufig ἀσπὶς καὶ δόρυ die Rüstung des Schwerbewaffneten bezeichnet ; Thuc. 6.58 ; Plat. Euthyd. 299c ; εἰς δόρυ ἀφικνεῖσθαι, in den Bereich des Speerwurfes kommen, Xen. Hell. 4.3.17 ; vollständiger εἰς δόρατος πληγήν, de re Eq. 8.10 ; – ἐπὶ δόρυ, zur Rechten, als Kommando bei den Soldaten, vgl. ἀσπίς ; ἀναστρέψαντες ἐπὶ δόρυ, rechtsum kehrt, Xen. An. 4.3.29 ; auch παρὰ δόρυ, Lac. 11.10 ; εἰς δόρυ, Hell. 6.5.18 ; eben so ἐκ δόρατος, von der rechten Seite, Pol.3.115.9. – Uebertr., Kriegsgewalt, Krieg ; oft Tragg.; δορὸς ἐν χειμῶνι Soph. Ant. 666 ; δορὶ ἑλεῖν, zum Kriegsgefangenen machen, Thuc. 1.128 ; – auch = Heer ; ξυμμάχῳ δορί Aesch. Eum. 743 ; vgl. Valcken Eur. Phoen. 762. – Bei Dion.Hal. 4.24 ist ὑπὸ δόρυ πωλεῖν das röm. sub hasta vendere.

1. a stem, tree , (Odyssey by Homer):—;commonly a plank or beam , (Homer); δόρυ νήϊον a ship's plank , (Homer):—; hence,
2. a ship is called δόρυ, like Lat. trabs, (Aeschulus Tragicus)
3. the shaft of a spear , (Iliad by Homer): then, generally, a spear, pike , (Homer), etc.; εἰς δόρυ ἀφικνεῖσθαι to come within a spear's throw, (Xenophon Historicus); ἐπὶ δόρυ to the spear-side , i. e. the right hand , opp. to ἐπ᾽ ἀσπίδα, (Xenophon Historicus):—;also, the pole of a standard, (Xenophon Historicus)
4. metaphorically, δουρὶ κτεατίζειν to win wealth by the spear , il.; δορὶ ἑλεῖν (Thucydides); in [variant datesTragica Adespota to express an armed force. (ML)