η, ον :
   I esclave : en parl. de pers. esclave (de naissance) EUR. I.A. 330 ; différ. de οἰκέτης, ATH. 267 b ; ou de ἀνδράποδον THC. 8, 28 ; p. opp. à δεσπότης et à ἐλεύθερος, XÉN. Cyr. 8, 1, 4 ; à ἐλεύθερος, PLUT. M. 213 c ; ἀνὴρ δ. SOPH. O.R. 764 ; γυνὴ δούλη, EUR. Andr. 328, un homme esclave, une femme esclave ; en parl. de choses : ψυχὴ δούλη, PLAT. Leg. 776 e, âme esclave ; avec un gén. δοῦλός τινος, ESCHL. Pers. 242, esclave de qqn ; τοῦ θεοῦ δοῦλος, EUR. Ion 309, esclave de la divinité ; p. anal. δ. τῶν πέλας, SOPH. Ant. 479, qui est à la discrétion d’autrui ; fig. λιχνειῶν, λαγνειῶν δοῦλος, XÉN. Œc. 1, 22, esclave de la gourmandise, de la mollesse ; χρημάτων δ. EUR. Hec. 865, esclave de l’argent ; subst. τὸ δοῦλον, la servitude, EUR. Ion 556 ; ou collect. les esclaves, EUR. Ion 983, Or. 1115 ;
   II d’esclave :
      1 servile : δοῦλον ζυγόν, EUR. Tr. 673, joug de la servitude ; γνῶμαι δοῦλαι, SOPH. Tr. 53, sentiments d’esclaves ; δ. βίος, SOPH. Tr. 302, vie d’esclave ; δ. ἡδοναί, PLAT. Rsp. 587 c, plaisirs d’esclaves, càd. grossiers ;
      2 habité par des esclaves, en parl. d’une ville, SOPH. O.C. 917.

• Cp. -ότερος, HDT. 7, 7 ; SUID. v° δοῦλος.

Étym. p.-ê. pré-grec.

Cret. δῶλος Leg. Gort. 1.1, al., ὁ ; — prop.
born bondman or slave, opp.
one made a slave, τὰ ἀνδράποδα πάντα καὶ δοῦλα καὶ ἐλεύθερα Th. 8.28, cf. E. IA 330; then, generally, bondman, slave, opp. δεσπότης; not in Hom., who twice has fem. δούλη, ἡ, bondwoman, Il. 3.409, Od. 4.12, cf. A. Ag. 1326, X. Cyr. 5.1.4, Pl. R. 395e, etc. ; freq. of Persians and other nations subject to a despot, Hdt., etc. ; οὔ τινος δοῦλοι κέκληνται, of the Greeks, A. Pers. 242; metaph, χρημάτων δ.
slaves to money, E. Hec. 865; so γνάθου δ. Id. Fr. 282.5; τῶν αἰεὶ ἀτόπων Th. 3.38; λιχνειῶν, λαγνειῶν, X. Oec. 1.22, cf. Mem. 1.3.11. Adj. (not in A.), δοῦλος, η, ον, slavish, servile, subject, δ. πόλις S. OC 917, X. Mem. 4.2.29; γνώμαισι δούλαις S. Tr. 53; δ. ἔχειν βίον ib. 302; σῶμα δ., opp. νοῦς ἐλεύθερος, Id. Fr. 940; τοὺς τρόπους δούλους παρασχεῖν E. Supp. 877; δ. θάνατος, ζυγόν, πούς, Id. Or. 1170, Tr. 678, 507; δ. καὶ τυραννουμένη πόλις Pl. R. 577d; δ. ἡδοναί, = δουλοπρεπεῖς, ib. 587c, etc. ; Comp. δουλότερος more enslaved, Αἴγυπτον δ. ποιεῖν Hdt. 7.7. τὸ δ., = οἱ δοῦλοι, E. Ion 983, etc. ; also, slavery, a slavish life, ib. 556 (troch.).
ancillary, δ. ἐπιστῆμαι Arist. Metaph. 996b11.
[Myc. to-e-ro, do-e-ra (fem.)]

ἡ οἰκία ἢ τὴν ἐπὶ τὸ αὐτὸ συνέλευσιν τῶν γυναικῶν, Hsch. ; cf. δωλοδομεῖς, δωλέννετος.

ὁ (δέω ?), Knecht, Sklav, dem Herrn, δεσπότης, unterworfen, im Ggstze des ἐλεύθερος. Auch = Untertan eines unumschränkten Herrschers, wie die Perser immer als δοῦλοι von den Griechen bezeichnet werden, vgl. Krüger zu Xen. An. 1.7.3. Ueber den allgemeinen Begriff von δοῦλος, dem eigentlichen Haussklaven, οἰκέτης gegenüber, u. die andern Namen der Sklaven vgl. Ath. VI.267. – Oft, bes. bei Tragg., adjektivisch ; ἀνὴρ δοῦλος Soph. O.R. 764 ; πόλις δούλη O.C. 921 ; βίος, γνῶμαι, Tr. 53301 ; γυνή, πούς, ζυγόν, Eur. Andr. 328, Tr. 507, 673 ; τὸ δοῦλον, das Knechtische, die Knechtschaft, Ion 556, wie Dion.Hal. 4.14 ; dah. τὸ δοῦλον ἀσθενές, = οἱ δοῦλοι, Eur. Ion 983 ; auch in Prosa, Arist. Pol. 1.4 ; Hdn. 3.2.15 ; u. im comp., Αἴγυπτον πολλὸν δουλοτέρην ποιήσας ἢ ἐπὶ Δαρείου ἦν Her. 7.7.
Uebertr., ψυχὴ δούλη Plat. Legg. VI.776e ; γνάθου δοῦλος Eur. frg. bei Ath. X. 413c, wie Hec. 856 ἢ χρημάτων γὰρ δοῦλός ἐστιν ἢ τύχης ; vgl. Xen. Mem. 1.3, 11.

δοῦλος, -η, -ον,
[in LXX, ὁ δ. nearly always for עֶבֶד; ὁ δ. chiefly for שִׁפְחָה ,אָמָה ;]
__1. in bondage to, subject to: Rom.6:19.
__2. As subst., ὁ, ἡ δ., a slave;
__(a) fem., ἡ δ., a female slave, bondmaid (Cremer, 702; DB, iii, 215): Luk.1:38, 48 Act.2:18' (LXX) ;
__(b) masc., ὁ δ., a slave, bond-man: Mat.8:9 18:23, al.; opp. to ἐλεύθερος, 1Co.7:22 12:13, Gal.3:28, Eph.6:8, Col.3:11, Rev.6:15 13:16 19:18; opp. to κύριος, δεσπότης, οἰκοδεσπότης, Mat.10:24 13:27, 28 Luk.12:46, Jhn.15:15, Eph.6:5, Col.3:22 4:1, al.; metaph., δ. Χριστοῦ, τοῦ Χρ., Ἰησοῦ Χρ., Rom.1:1, 1Co.7:22, Gal.1:10, Eph.6:6, Php.1:1, Col.4:12, Jas.1:1, 2Pe.1:1, Ju 1; δ. τ. θεοῦ, τ. κυρίου, Act.16:17, 2Ti.2:24, Tit.1:1, 1Pe.2:16, Rev.7:3 15:3; δ. πονηρός, ἀχρεῖος, κακός, Mat.18:32 24:48 25:26, 30, Luk.17:10 19:22; δ. ἁμαρτίας, Jhn.8:34, Rom.6:17, 20; τ. φθορᾶς, 2Pe.2:19.
SYN.: διάκονος (q.V.), θεράπων, ὐπηρέτης (see DB, iii, 377; iv, 461, 469; DCG, i, 221; ii, 613; Cremer, 215, 702). (AS)