δονέω-ῶ (f. ήσω, ao. ἐδόνησα, pf. inus.) secouer, agiter, d’où :
   I au pr. :
      1 mettre en mouvement, pousser, en parl. de chars lancés, HH. Ap. 270 ; en parl. du vent qui chasse les nuages, IL. 12, 157 ; du taon qui pique les bœufs, OD. 22, 300 ; du fouet qui fait fuir, PD. P. 4, 390 ;
      2 secouer, en parl. du vent qui secoue les arbres, IL. 17, 55 ; au pass. THCR. Idyl. 7, 135 ;
      3 battre, remuer (le lait, pour faire du beurre) HDT. 4, 2 ;
      4 brandir (un javelot) PD. P. 1, 44 ;
      5 lancer (des sons, un chant) PD. N. 7, 119 ; au pass. PD. P. 10, 60 ;
      6 exciter, en parl. d’une odeur qui fait dilater les narines, MNÉSIM. (ATH. 403 d) ;
   II fig. :
      1 agiter, exciter, en parl. du désir, de l’amour, AR. Eccl. 954 ;
      2 troubler, en parl. de commotions populaires, de révolutions, de guerres ; d’où au pass. être agité, être troublé, en parl. d’un pays, HDT. 7, 1 ; APP. Civ. 4, 52 ; au sens mor. troubler l’âme, PD. P. 6, 36 ; N. 6, 96.

➳ Prés. (formes poét. ou ion.) opt. 3 sg. δονέοι, PD. P. 4, 219 ; part. δονέων, ibid. 1, 44 ; pass. 3 pl. δονέονται, PD. P. 10, 39 ; OPP. H. 1, 476 ; part. ion. δονεύμενος, BION 6, 5 ; A.RH. 3, 1295. Impf. 3 sg. ion. ἐδονέετο, HDT. 7, 1 ; 3 pl. poét. δονέοντο, THCR. Idyl. 7, 135 ; A.RH. 1, 223. Ao. part. dor. δονηθείς (vulg. δοναθείς [ᾱ]) PD. P. 6, 36. Pl.q.pf. 3 sg. poét. δεδόνητο, THCR. Idyl. 16, 35. Moy. fut. 3 sg. δονήσεται au sens pass. HH. 2, 92. — Rare ou réc. en prose att. : act. prés. inf. δονεῖν, LUC. Anach. 20 ; impf. 3 sg. ἐδόνει, EL. N.A. 15, 21 ; ao. 3 sg. ἐδόνησε, ALCIPHR. fr. 6, 12 Pass. prés. ind. 3 sg. δονεῖται, PLUT. M. 1005 ; part. δονούμενος, THÉM. 1, 2 ; acc. pl. δονουμένους, XÉN. Conv. 2, 8 (vulg., corr. διν-) ; impf. 3 sg. ἐδονεῖτο, APP. Civ. 4, 52 ; pl.q.pf. 3 sg. ἐδεδόνητο, HDN 7, 5, 8.

Étym. inconnue.

shake, of the effects of the wind, τὸ δέ τε πνοιαὶ δονέουσιν they shake the young tree, Il. 17.55; ἄνεμος… νέφεα σκιόεντα δονήσας having driven them, 12.157; ἀνέμῳ δεδονημένον αὖον ἄχερδον Theoc. 24.90; generally, shake, δ. γάλα, in order to make butter, Hdt. 4.2; δ. ἄκοντα Pi. P. 1.44; — Pass., δονοῦνται τὸ νευρῶδες have twitchings in the tendons, Paul.Aeg. 6.74.
drive about, τὰς… οἶστρος… ἐδόνησεν (sc. τὰς βόας) Od. 22.300; disturb, terrify, Tim. Pers. 222; hence of love, agitate, excite, Sappho 40, Ar. Ec. 954 (lyr.); ποθεινὰ Ἑλλὰς αὐτὰν δ. μάστιγι πειθοῦς Pi. P. 4.219, cf. 6.36 (Pass.); θυμὸν δονέουσι μέριμναι B. 1.69 (but δ. καρδίαν to agitate one΄s mind, Fr. 8); ὀσμὴ… μυκτῆρα δονεῖ Mnesim. 4.60; ἡμᾶς ἐδόνησεν ἡ μουσική Alciphr. Fr. 6.12; — Pass., ἡ Ἀσίη ἐδονέετο Asia was in commotion, Hdt. 7.1; τὰ ὑπερόρια πολέμοις ἐδονεῖτο App. BC 4.52; πελέκεσσι δονεῖσθαι Corinna 18; Ἔρωτι δονεύμενος Bion Fr. 6.5; παῖδα ποθῶν δεδόνητο Theoc. 13.65; fut. Med. in pass. sense, ἅρματα καλὰ δονήσεται h.Ap. 270. Pass., wheel, of troops, Arist. Mu. 399b9. of sound, murmur, buzz, of bees, prob. in h.Merc. 563; δ. θρόον ὕμνων rouse the voice of song, Pi. N. 7.81; — also in Med. or Pass., λυρᾶν τε βοαὶ καναχαί τ’ αὐλῶν δονέονται Id. P. 10.39; of bees, Choeril. 2; ῥοιζήμασιν αἰθὴρ δονεῖται Ar. Av. 1183. — Poet. word, used in Ion., X. Smp. 2.8, and late Prose; of medical percussion, Aret. SD 2.1.

(vgl. δινέω), hin und her bewegen, schütteln. Hom. dreimal : von einem ἔρνος ἐλαίης Il. 17.55 τὸ δέ τε πνοιαὶ δονέουσιν παντοίων ἀνέμων ; Il. 12.157 ἄνεμος ζαής, νέφεα σκιόεντα δονήσας ; von βόες ἀγελαῖαι Od. 22.300 τὰς μέν τ' αἰόλος οἶστρος ἐφορμηθεὶς ἐδόνησεν ὥρῃ ἐν εἰαρινῇ, umhertreiben, umherjagen. – Folgende : ἀνέμῳ δεδονημένος ἄχερδος Theocr. 24.88, vgl. 7.135 ; Ap.Rh. 3.1376 u. Luc. Gymn. 20 ; ἔρως με δονεῖ Ar. Eccl. 954, wie Sappho frg. 10 ; παλάμᾳ δονέων ἄκοντα Pind. P. 1.44, schwingen ; θρόον ὕμνων, Hymnenklang ertönen lassen, N. 8.81 ; vgl. Anacr. 59 ἀνὰ βάρβιτον δονήσω, u. ὑπάτην πλήκτροισιν Agath. 68 (XI.352); sonst oft bei Dichtern ; auch auf den Geist übertr., durch Leidenschaften in Bewegung setzen, beunruhigen ; δοναθεῖσα φρήν Pind. P. 6.36, wie αὔρη ἐμὰς φρένας δονείτω Dionys. 1 ; νόος ἔρωτι δονεύμενος Bion. 4.5. Eigentümlich ὀσμὴ μυκτῆρα δονεῖ Mnesim. bei Ath. IX.403d (v. 60). – Seltener in Prosa ; δονέουσι τὸ γάλα, schütteln, Her. 4.2 ; Xen. Symp. 2.8, l.d. Am häufigsten im pass., in Aufruhr sein, ἡ Ἀσίη ἐδονέετο Her. 7.1, u. Sp., wie App. B.C. 4.52 ; Hdn. 7.5.19.