διά·νοια, ας (ἡ) :
A faculté de réfléchir, d’où :
   I intelligence, pensée, p. opp. à σῶμα, PLAT. Tim. 88 a, etc. ; avec idée d’activité, p. opp. à νοῦς, « l’intelligence » en soi (active ou non) PLAT. Rsp. 395 b ; Leg. 916 a ;
   II p. suite, l’exercice de la réflexion, la réflexion : ὁ ἐντὸς τῆς ψυχῆς πρὸς αὑτὴν διάλογος ἐπωνομάσθη διάνοια, PLAT. Soph. 263 e, l’entretien intérieur de l’âme avec elle-même a été appelé réflexion ;
   III p. ext. pensée, d’où :
      1 pensée, opinion, HDT. 2, 169 ; PLAT. Phæd. 63 c, etc. ; DÉM. 298, 1 ;
      2 projet, dessein, intention, HDT. 1, 46, etc. ; ATT. (XÉN. Ap. 2 ; PLAT. Rsp. 503 e) ; δ. εὔφρων, ESCHL. Ag. 797 ; ἀσεϐής, ESCHL. Sept. 831, pensée bienveillante, impie ; διάνοιαν ἔχειν, avoir le dessein de, THC. 5, 9 ;
      3 particul. pensée pour l’avenir, d’où prévoyance, précaution : τὴν διάνοιαν ἔχειν ἐπί τινι, ISOCR. 85 b, ou πρός τινι, ANTHIPP. (ATH. 404) prendre ses précautions pour qqe ch. ;
      4 pensée qu’exprime un mot ou un texte, sens d’un mot ou d’un passage, PLAT. Crat. 418 a, etc. ; ARSTT. Poet. 6 ; An. 1, 2, 4, etc. ;
B p. ext. cœur : ἐξ ὅλης τῆς διανοίας, ARR. Epict. 2, 2, 13, de tout cœur.

Étym. διά, νόος ; cf. διανοέομαι.

ἡ, Aeol. διανοιΐα Alc. Supp. 1a. 1 (nisi leg. δι’ ἀνοιΐα[ν]), poet. also διανοία acc. to Eust. 1679.29: — thought, i.e.
intention, purpose, Hdt. 1.46, 90, And. 4.35, etc. ; τῇ διανοίᾳ in the spirit of his action, D. 21.219; ὤλοντ’ ἀσεβεῖ διανοίᾳ A. Th. 831 (lyr.); μαινόλις δ. Id. Supp. 109 (lyr.); εὔφρονος ἐκ δ. Id. Ag. 797 (lyr.), cf. Eu. 1013 (anap.); τοῦ ὑπαπιέναι τὴν διάνοιαν ἔχειν Th. 5.9; ἐπί τινι Isoc. 5.14; πρός τινι Anaxipp. 1.37; ἐπ’ ἄλλο τι… τρέψαι τινὸς τὴν δ. Pl. Euthd. 275b; ἐξ ὅλης τῆς δ. with all one΄s heart, Arr. Epict. 2.2.13; ἐχθροὺς τῇ δ. Ep. Col. 1.21.
thought, notion, Hdt. 2.169, Pl. Phd. 63d, Arist. Metaph. 986b10; ἀπὸ τῆς αὐτῆς δ. D. 18.210.
process of thinking, thought, ὁ ἐντὸς τῆς ψυχῆς πρὸς αὑτὴν διάλογος… ἐπωνομάσθη δ. Pl. Sph. 263d; πᾶσα δ. ἢ πρακτικὴ ἢ ποιητικὴ ἢ θεωρητική Arist. Metaph. 1025b25; ταχίστη ἡ διανοίας κίνησις Id. LI 968a25; esp.
discursive thought, opp. νόησις, Procl. Inst. 123.
thinking faculty, intelligence, understanding, ὡς μεταξύ τι δόξης τε καὶ νοῦ τὴν δ. οὖσαν Pl. R. 511d, al. ; opp. σῶμα, Id. Lg. 916a, cf. R. 395b; ἔστιν ὥσπερ τοῦ σώματος καὶ τῆς δ. γῆρας Arist. Pol. 1270b40; ἐπιτάττοντος τοῦ νοῦ καὶ λεγούσης τῆς δ. φεύγειν τι ἢ διώκειν Id. de An. 433a2; ἔκστασις διανοίας LXX De. 28.28.
thought expressed, meaning of a word or passage, Pl. Ly. 205b, Phdr. 228d; τὰς τῶν ὀνομάτων δ. Id. Cra. 418a; τὴν αὐτὴν ἔχει δ. Arist. de An. 404a17; ἡ φυσικὴ δ. τοῦ νόμου Aristeas 171; so δ., opp. ῥητόν, spirit, opp. letter, Hermog. Stat. 2.
intellectual capacity revealed in speech or action by the characters in drama, Arist. Po. 1450a6, b11, 1456a34, Rh. 1404a19, al. (Rare in Poetry.)

(auch διανοία, bei alten Dichtern. nach Ael. Dion. bei Eust.), ἡ,
1) das Nachdenken, die Denkkraft, der Verstand, Geist, im Ggstz von σῶμα, Plat. Tim. 88a, Theaet. 173e, Rep. II.371d ; ὁ τῆς διανοίας λογισμός, Phaed. 79a ; vgl. Xen. Mem. 3.12.6, 4.8.1. Bei Isocr. 4.50, Ἕλλην ὄνομα τῆς διανοίας, οὐ τοῦ γένους, steht nachher dafür παίδευσις. – Denkart, Gesinnung, ὁ ἐντὸς τῆς ψυχῆς πρὸς αὑτὴν διάλογος, nach Plat. Soph. 263e ; ὤλοντ' ἀσεβεῖ διανοίᾳ Aesch. Spt. 831 ; νεανικοὶ καὶ μεγαλοπρεπεῖς τὰς διανοίας Plat. Rep. VI.503c ; Xen. Apol. 2.
2) Vorhaben, Entschluß ; Her. 8.97 ; Thuc. oft, διάνοιαν ἔχειν, sequ. inf., = διανοοῦμαι, 5.9 ; ἦν αὐτῶν ἡ δ. κακώσειν 4.58 ; πρὸς τῷ φιλεῖν τὴν διάνοιαν ἔχων Anaxipp. Ath. IX.404 (v. 37); – das Gedachte, der Gedanke, auch plur.; πολλαὶ καὶ καλαὶ διάνοιαι περὶ Ὁμήρου Plat. Ion 530d ; τὴν διάνοιαν ἔχειν ἐπί τινι, auf etwas bedacht sein, Isocr. 5.14. Ggstz λόγος, 4.130.
3) Sinn, Bedeutung eines Wortes ; ὀνομάτων, Plat. Crat. 418a ; Critia. 113a ; Lys. 10.7. Vgl. noch Arist. poet. 6, anim. 3.10, metaph. 5.1.

διάνοια, -ας, ἡ
[in LXX chiefly for לֵב, לֵבָב ;]
the understanding, mind: Luk.1:51, Eph.4:18, Col.1:21, 1Pe.1:13, 2Pe.3:1, 1Jn.5:20; pl., Eph.2:3; in quotations from LXX, Mat.22:37, Mrk.12:30, Luk.10:27, Heb.8:10 10:16 (Cremer, 79, 438).†
(AS)