'ου (ὁ) maître, particul. :
   I maître de maison, ESCHL. Pers. 169 ; Eum. 60 ; PLAT. Leg. 954 b ; synon. de οἰκονόμος, PLAT. Pol. 259 b ; particul. maître à l’égard des esclaves, PLAT. Leg. 756 e, etc. ; p. opp. à δοῦλος, PLAT. Parm. 133 d ; ARSTT. Pol. 1, 3, 3 ; à οἰκέτης, LUC. Nigr. 20 ; d’où les formules de respect de l’esclave s’adressant au maître : ὦ δέσποτ' ἄναξ, AR. Pax 90 ; Vesp. 875 ; AND. 3, 25 ; ὦναξ δέσποτα, AR. Pax 389 ; ATH. 485 a, etc. ; δέσποτ' ἄναξ, MÉN. (STR. 452), seigneur maître ;
   II maître absolu, càd. :
      1 despote, au sens oriental, HDT. 3, 89 ; THC. 6, 77 ; DÉM. 175, 13, etc. ; joint à τύραννος, PLAT. Leg. 859 a ; δεσπότης δεσποτῶν, INSCR. (DS. 1, 55) le maître des maîtres (Sésostris) ; à Rome, en parl. de l’empereur, DC. 55, 12, 1 ; 57, 8, 1 ; HDN 1, 6, 12 ; PHIL. 1, 568 ; 2, 588 ;
      2 chez les Grecs, en parl. des dieux, maître tout-puissant, PD. N. 1, 13 ; SOPH. fr. 480 ; EUR. Hipp. 88 ; XÉN. An. 3, 2, 13 ; p. anal. en parl. de la loi, HDT. 7, 104 ; de l’amour, PLAT. Phædr. 265 c ; du sommeil, XÉN. Ages. 5, 2, etc. ;
   III p. ext. maître, en gén., càd. :
      1 qui commande, qui préside à, ESCHL. Sept. 27 ; AR. Pl. 201, etc. ; abs. ἑπτὰ δ. EUR. Suppl. 636, les sept chefs (devant Thèbes) ;
      2 possesseur (d’un cheval, PD. O. 1, 22 ; des armes d’Hercule, SOPH. Ph. 262 ; etc.).

➳ Voc. δέσποτα [ᾰ] v. ci-dessus. Acc. ion. sg. δεσποτέα, HDT. 1, 11 et 91, dout. ; acc. ion. pl. δεσποτέας, ibid. 111 dout.

Étym. indo-europ. dems-potis, « maître de la maison » ; δεσ- de *dems (gén. de *dōm) de la R. demh₁-, v. δόμος et potis, v. πόσις, lat. pŏtis, pŏtēns ; cf. sscr. dámpati-.

'

ου, ὁ; voc. δέσποτα ; Ion. acc. δεσπότεα Hdt. 1.91, al., Luc. Syr. D. 25: — master, lord, prop.
the master of the house, δόμων A. Eu. 60, etc. ; ὄμμα γὰρ δόμων νομίζω δεσπότου παρουσίαν Id. Pers. 169; pl., of a family, Id. Ag. 32, Ch. 53, 82 (lyr.); in respect of slaves, Pl. Prm. 133d; δοῦλοι καὶ δ. οὐκ ἄν ποτε γένοιντο φίλοι Id. Lg. 757a, etc. ; δ. καὶ δοῦλος Arist. Pol. 1253b6, cf. 1278b35; ὦ δέσποτ’ ἄναξ Ar. Pax 90 (anap.); ὦναξ δέσποτα ib. 389, Fr. 598; δέσποτ’ ἄναξ Men. 312.5.
despot, absolute ruler, Hdt. 3.89, Th. 6.77; τύραννος καὶ δ. Pl. Lg. 859a; of the Roman Emperors, Ph. 2.568, D.C. 55.12, Hdn. 1.6.4; γᾶς καὶ θαλάσσας δ. IG 12(2).216 (Mytilene). of the gods, S. Fr. 535, E. Hipp. 88, Ar. V. 875, X. An. 3.2.13.
dominant planet, Vett.Val. 5.16. generally, master, lord, owner, κώμου, ναῶν, Pi. O. 6.18, P. 4.207; μαντευμάτων A. Th. 27; τῶν Ἡρακλείων ὅπλων S. Ph. 262; ἑπτὰ δεσποτῶν, of the seven Chiefs against Thebes, E. Supp. 636; τοῦ ὄρτυγος Poll. 9.108. — Not in Hom. (for metrical reasons), though he uses δέσποινα in Od. (Prob. for δεμσποτ- ΄lord of the house΄, cf. δόμος.)

ὁ, acc. δεσπότεα Her. 1.11, 91, plur. δεσπότεας 1.111 als v.l., voc. δέσποτα oft comic.;
1) der Gebieter, Hausherr, im Ggstz des Gesindes, der Sklaven, δόμων Aesch. Eum. 60 ; οἰκίας Plat. Legg. XII.954b ; = οἰκονόμος Polit. 259b ; Ggstz δοῦλος Parm. 133d u. öfter ; ἐξ οἰκέτου δεσπότης προϊών Luc. Nigr. 20 ; die Sklaven reden den Herrn an ὦ δέσποτ' ἄναξ, ὦναξ δέσποτα, Ar. Vesp. 875 u. öfter ; Ath. XI.485a.
2) Besitzer, Eigentümer, Herr einer Sache, ἵππου Pind. Ol. 1.22 ; μαντευμάτων Aesch. Spt. 27 ; Ἡρακλείων ὅπλων Soph. Phil. 262 ; τῆς δυνάμεως Ar. Plut. 201 ; Xen. Mem. 2.7.13 u. Sp.
3) unumschränkter Herrscher, von den Perserkönigen, Her. 3.89. Die Griechen nennen nur die Götter so, Eur. Hipp. 88 ; Xen. An. 3.2.8 ; Οὐλύμπου Pind. N. 1.13 ; vgl. Plat. Euthyd. 302, Phaed. 65b ; ἔρως Phaedr. 265c ; ἐλευθερία u. τὸ μηδένα ἔχειν δεσπότην gleich, Dem. 18.296 ; das Gesetz ist δεσπότης, Her. 7.104 ; ὁ δῆμος δεσπότης καὶ κύριος ἁπάντων Dem. 13.31. Uebertr., ὕπνος Xen. Ages. 5.2 ; ἡδοναί Mem. 4.5.4.

δεσπότης, -ου, ὁ
[in LXX chiefly for אָדוֹן, אֲדֹנָי; in Jdth.9:17, δ. τ. οὐρανῶν κ. τ. γῆς];
a master, lord, correlative of δοῦλος, οἰκέτης: 1Ti.6:1, 2, 2Ti.2:21, Tit.2:9, 1Pe.2:18; as title of God, voc., δέσποτα (so usually in LXX), Luk.2:29, Act.4:24; ὁ δ. = voc. δέσποτα (cf. B1., § 33, 4), Rev.6:10; of Christ, 2Pe.2:1, Ju 4, R, txt. (but cf. mg.).†
SYN.: κύριος (which see), implying limitation of authority and a more general relation than δ., which 'denoted absolute ownership and uncontrolled power' (Thayer). (AS)