GRC
δίδωμι
JSON
Bailly
'(impf. ἐδίδουν ; f. δώσω ; ao.1 ἔδωκα seul. à l’ind. ; ao.2 *ἔδων, seul. au plur., d’où impér. δός, sbj. δῶ, opt. δοίην, inf. δοῦναι, part. δούς ; pf. δέδωκα ; pass. f. δοθήσομαι, ao. ἐδόθην, pf. δέδομαι) :
A tr.
I donner, avec idée d’un don volontaire ou spontané, p. opp. à ἀποδίδωμι ; d’où :
1 faire don de : τινί τι, OD. 24, 274, de qqe ch. à qqn ; δωρεὰν δοῦναί τινι, DÉM. 323, 25, faire un don à qqn ; χρήματα διδόναι τινί, DÉM. 260, 22, donner de l’argent à qqn ; ταύτης ἦρχε τῆς χώρας, δόντος βασιλέως αὐτῷ, etc. THC. 1, 138, il commandait à ce pays, le grand roi lui ayant fait don de (Magnésie, de Lampsaque, etc.) ; en relat. avec λαμϐάνω : δός τι καὶ λάϐε (var. λάϐοις) τι, PLAT. Ax. 366 c, donne et prends qqe ch. ; δὸς λάϐε, ANTH. 9, 546, donne et prends ; particul. donner en mariage, d’ord. en parl. de la femme : δ. θυγατέρα ἀνδρί, IL. 6, 192 ; 19, 291 ; ou simpl. δ. θυγατέρα, IL. 11, 226 ; θυγατέρα δ. τινὶ γυναῖκα, HDT. 1, 107 ; abs. τινὶ δ. τινά, IS. 53, 26 ; ou simpl. τινὰ δ. OD. 15, 367, donner une fille en mariage à qqn ; rar. en parl. de l’homme : δ. κόρᾳ ἄνδρα, PD. P. 9, 121, donner un mari à une jeune fille ; avec un inf. δώσω σοι Χαρίτων μίαν ὀπυιέμεναι, IL. 14, 268, je te donnerai pour compagne une des Grâces ; abs. ἐδίδοσαν καὶ ἤγοντο ἐξ ἀλλήλων, HDT. 5, 92, ils se donnaient en mariage et épousaient les filles les uns des autres ; ὁ δοὺς καὶ γήμας, EUR. Med. 288, celui qui a donné en mariage et celui qui a épousé, càd. le beau-père et le gendre, p. opp. à γαμουμένη, l’épouse ;
2 remettre de la main à la main : δ. ἐς χεῖρας λαϐεῖν, SOPH. El. 1119, remettre entre les mains (de qqn) ; δ. τεύχεα θεράποντι φορῆναι, IL. 7, 149, donner à un serviteur ses armes à porter ;
3 offrir : ἑκατόμϐας, IL. 12, 6 ; ἱρὰ θεοῖσιν, OD. 1, 67, des hécatombes, des sacrifices aux dieux ; postér. consacrer : οἱ δεδομένοι, ceux qui ont été consacrés (au service de Dieu), les ministres ou serviteurs du Temple, SPT. Par. 1, 9, 2 ;
4 servir, présenter : δ. πιεῖν, HDT. 4, 172 ; ῥοφεῖν, AR. fr. 10 ; μασᾶσθαι, EUP. 2-1, 525 Meineke donner à boire, à manger ;
5 procurer : νίκην, IL. 7, 203 ; κῦδος, IL. 16, 88, etc. procurer la victoire, de la gloire, etc. ; avec un adv. δ. τινὶ εὖ, SOPH. O.C. 642 ; τινὶ εὖ δ. POL. 4, 21, 11, procurer du bonheur ou être favorable à qqn ; τινὶ τὴν τύχην δ. εὖ, EUR. I.A. 390, procurer à qqn une heureuse fortune ; ou abs. sans dat. εὖ δ. EUR. Alc. 1004, Or. 667, procurer du bonheur ; τῆς τύχης εὖ διδούσης, SOPH. O.R. 1081, la fortune étant favorable ; en mauv. part : δ. ἄλγεα, IL. 1, 96 ; πημονάς, ESCHL. Pers. 294, envoyer ou causer des souffrances, des douleurs (à qqn) ;
6 livrer : τινὰ κυσίν, IL. 23, 21 ; πυρί τινα, IL. 23, 183 ; OD. 24, 65, livrer qqn aux chiens, au feu ; ὀδύνῃσί τινα δ. IL. 5, 397 ; OD. 17, 567 ; ou ἀχέεσσι, OD. 19, 167, livrer qqn aux souffrances, aux douleurs ; διδόναι τινά τινι, XÉN. An. 6, 6, 31, remettre une personne à une autre ; δ. ἑαυτόν τινι, HDT. 6, 108 ; THC. 2, 68 ; SOPH. Ph. 84, se remettre entre les mains de qqn ; avec un inf. τοῦτον ἔδωκεν ἐμοὶ ὑπήκοον εἶναι, XÉN. An. 1, 6, 6 (mon père) me l’a donné pour qu’il m’obéisse ; ἐγὼ δέ σοι δίδωμι ἐμαυτὸν καὶ τοὺς ἐμοὺς τούτους ἑταίρους φίλους εἶναι πιστούς, XÉN. An. 7, 3, 15, nous nous livrons à toi mes compagnons que voici et moi-même pour être envers toi de fidèles amis ; avec un n. de chose abstraite : δ. ἑαυτὸν τοῖς δεινοῖς, DÉM. 258, 12 ; εἰς κινδύνους, POL. 3, 17, 8, s’exposer à des dangers ; δ. ἑαυτὸν εἰς ἔντευξιν, POL. 3, 15, 4, se prêter à une entrevue ; εἰς τρυφήν, DS. 17, 108, s’abandonner à la mollesse ; εἰς λῃστείας, DS. 18, 47, se livrer à des actes de brigandage ;
7 transmettre, enseigner : τέχνην ῥητορικήν, PLAT. Phædr. 271 a, l’art de la rhétorique, cf. PLAT. Rsp. 152 a, etc. ;
8 produire, fournir, apporter : δ. ὅρκον, DÉM. 1002, 3 ; IS. 77, 16, prêter serment ; δ. ψῆφον, DÉM. 542, 18 ; γνώμην, DÉM. 704, 5, donner son vote, son avis ; ἀκοὴν δ. τινί, SOPH. El. 30, prêter l’oreille à qqn ;
9 accorder, concéder (un bienfait, une faveur, l’objet d’une demande, etc.), particul. dans les vœux, les prières, etc. : δός avec un infin. accorde (moi) de, etc. IL. 3, 351 ; avec une propos. infin. accorde ou permets que, etc. IL. 3, 322 ; ESCHL. Ch. 18, etc. ; avec un dat. et un inf. : τούτῳ εὐτυχεῖν δοῖεν θεοί, ESCHL. Sept. 421, puissent les dieux donner à celui-ci d’être heureux ; dans une discussion, concéder (à un interlocuteur, etc.) : εἴ μοι δίδως καὶ συγχωρεῖς εἶναι ταῦτα, PLAT. Phæd. 100 b, si tu m’accordes cela et que tu conviennes qu’il en est ainsi :
10 p. suite, permettre : λόγον τινὶ δ. XÉN. Hell. 5, 2, 20, donner la parole à qqn ; en parl. de la loi : νόμος αὐτῷ δέδωκε, avec l’inf. PLAT. Leg. 813 c, la loi lui a permis de, etc. ; δέδοται ὑπὸ τοῦ νόμου, avec l’inf. PLAT. Conv. 183 b, il est permis par la loi de, etc. ; δεδωκότων αὐτῷ τῶν νόμων, IS. 63, 8, les lois le lui ayant permis :
11 faire remise (d’une peine), remettre, d’où pardonner (une faute) : δ. τινί τι, DÉM. 274, 1 et 8, pardonner qqe ch. à qqn :
12 postér. ordonner : ἐδόθη αὐτοῖς ἵνα μή, etc. NT. Apoc. 9, 5, ordre leur fut donné de ne pas, etc. ;
II (au prés. et à l’impf.) offrir de donner, consentir à donner : ὁμήρους οὐκ ἐδίδοσαν, XÉN. An. 6, 1, 9, ils ne voulaient pas donner d’otages ; cf. HDT. 3, 184 ; 5, 94 ; XÉN. Hell. 5, 3, 14 ;
B intr. en appar. (s.-e. ἑαυτόν) se donner, s’abandonner, se livrer : ἡδονῇ, EUR. Ph. 21 ; ἡδοναῖς, PHILSTR. 496 et 512, au plaisir ; δρόμῳ, ALCIPHR. 3, 47, à la course ; εἰς δημοκοπίαν, DS. Exc. 2, p. 567, 45, se laisser aller à flatter le peuple.
A tr.
I donner, avec idée d’un don volontaire ou spontané, p. opp. à ἀποδίδωμι ; d’où :
1 faire don de : τινί τι, OD. 24, 274, de qqe ch. à qqn ; δωρεὰν δοῦναί τινι, DÉM. 323, 25, faire un don à qqn ; χρήματα διδόναι τινί, DÉM. 260, 22, donner de l’argent à qqn ; ταύτης ἦρχε τῆς χώρας, δόντος βασιλέως αὐτῷ, etc. THC. 1, 138, il commandait à ce pays, le grand roi lui ayant fait don de (Magnésie, de Lampsaque, etc.) ; en relat. avec λαμϐάνω : δός τι καὶ λάϐε (var. λάϐοις) τι, PLAT. Ax. 366 c, donne et prends qqe ch. ; δὸς λάϐε, ANTH. 9, 546, donne et prends ; particul. donner en mariage, d’ord. en parl. de la femme : δ. θυγατέρα ἀνδρί, IL. 6, 192 ; 19, 291 ; ou simpl. δ. θυγατέρα, IL. 11, 226 ; θυγατέρα δ. τινὶ γυναῖκα, HDT. 1, 107 ; abs. τινὶ δ. τινά, IS. 53, 26 ; ou simpl. τινὰ δ. OD. 15, 367, donner une fille en mariage à qqn ; rar. en parl. de l’homme : δ. κόρᾳ ἄνδρα, PD. P. 9, 121, donner un mari à une jeune fille ; avec un inf. δώσω σοι Χαρίτων μίαν ὀπυιέμεναι, IL. 14, 268, je te donnerai pour compagne une des Grâces ; abs. ἐδίδοσαν καὶ ἤγοντο ἐξ ἀλλήλων, HDT. 5, 92, ils se donnaient en mariage et épousaient les filles les uns des autres ; ὁ δοὺς καὶ γήμας, EUR. Med. 288, celui qui a donné en mariage et celui qui a épousé, càd. le beau-père et le gendre, p. opp. à γαμουμένη, l’épouse ;
2 remettre de la main à la main : δ. ἐς χεῖρας λαϐεῖν, SOPH. El. 1119, remettre entre les mains (de qqn) ; δ. τεύχεα θεράποντι φορῆναι, IL. 7, 149, donner à un serviteur ses armes à porter ;
3 offrir : ἑκατόμϐας, IL. 12, 6 ; ἱρὰ θεοῖσιν, OD. 1, 67, des hécatombes, des sacrifices aux dieux ; postér. consacrer : οἱ δεδομένοι, ceux qui ont été consacrés (au service de Dieu), les ministres ou serviteurs du Temple, SPT. Par. 1, 9, 2 ;
4 servir, présenter : δ. πιεῖν, HDT. 4, 172 ; ῥοφεῖν, AR. fr. 10 ; μασᾶσθαι, EUP. 2-1, 525 Meineke donner à boire, à manger ;
5 procurer : νίκην, IL. 7, 203 ; κῦδος, IL. 16, 88, etc. procurer la victoire, de la gloire, etc. ; avec un adv. δ. τινὶ εὖ, SOPH. O.C. 642 ; τινὶ εὖ δ. POL. 4, 21, 11, procurer du bonheur ou être favorable à qqn ; τινὶ τὴν τύχην δ. εὖ, EUR. I.A. 390, procurer à qqn une heureuse fortune ; ou abs. sans dat. εὖ δ. EUR. Alc. 1004, Or. 667, procurer du bonheur ; τῆς τύχης εὖ διδούσης, SOPH. O.R. 1081, la fortune étant favorable ; en mauv. part : δ. ἄλγεα, IL. 1, 96 ; πημονάς, ESCHL. Pers. 294, envoyer ou causer des souffrances, des douleurs (à qqn) ;
6 livrer : τινὰ κυσίν, IL. 23, 21 ; πυρί τινα, IL. 23, 183 ; OD. 24, 65, livrer qqn aux chiens, au feu ; ὀδύνῃσί τινα δ. IL. 5, 397 ; OD. 17, 567 ; ou ἀχέεσσι, OD. 19, 167, livrer qqn aux souffrances, aux douleurs ; διδόναι τινά τινι, XÉN. An. 6, 6, 31, remettre une personne à une autre ; δ. ἑαυτόν τινι, HDT. 6, 108 ; THC. 2, 68 ; SOPH. Ph. 84, se remettre entre les mains de qqn ; avec un inf. τοῦτον ἔδωκεν ἐμοὶ ὑπήκοον εἶναι, XÉN. An. 1, 6, 6 (mon père) me l’a donné pour qu’il m’obéisse ; ἐγὼ δέ σοι δίδωμι ἐμαυτὸν καὶ τοὺς ἐμοὺς τούτους ἑταίρους φίλους εἶναι πιστούς, XÉN. An. 7, 3, 15, nous nous livrons à toi mes compagnons que voici et moi-même pour être envers toi de fidèles amis ; avec un n. de chose abstraite : δ. ἑαυτὸν τοῖς δεινοῖς, DÉM. 258, 12 ; εἰς κινδύνους, POL. 3, 17, 8, s’exposer à des dangers ; δ. ἑαυτὸν εἰς ἔντευξιν, POL. 3, 15, 4, se prêter à une entrevue ; εἰς τρυφήν, DS. 17, 108, s’abandonner à la mollesse ; εἰς λῃστείας, DS. 18, 47, se livrer à des actes de brigandage ;
7 transmettre, enseigner : τέχνην ῥητορικήν, PLAT. Phædr. 271 a, l’art de la rhétorique, cf. PLAT. Rsp. 152 a, etc. ;
8 produire, fournir, apporter : δ. ὅρκον, DÉM. 1002, 3 ; IS. 77, 16, prêter serment ; δ. ψῆφον, DÉM. 542, 18 ; γνώμην, DÉM. 704, 5, donner son vote, son avis ; ἀκοὴν δ. τινί, SOPH. El. 30, prêter l’oreille à qqn ;
9 accorder, concéder (un bienfait, une faveur, l’objet d’une demande, etc.), particul. dans les vœux, les prières, etc. : δός avec un infin. accorde (moi) de, etc. IL. 3, 351 ; avec une propos. infin. accorde ou permets que, etc. IL. 3, 322 ; ESCHL. Ch. 18, etc. ; avec un dat. et un inf. : τούτῳ εὐτυχεῖν δοῖεν θεοί, ESCHL. Sept. 421, puissent les dieux donner à celui-ci d’être heureux ; dans une discussion, concéder (à un interlocuteur, etc.) : εἴ μοι δίδως καὶ συγχωρεῖς εἶναι ταῦτα, PLAT. Phæd. 100 b, si tu m’accordes cela et que tu conviennes qu’il en est ainsi :
10 p. suite, permettre : λόγον τινὶ δ. XÉN. Hell. 5, 2, 20, donner la parole à qqn ; en parl. de la loi : νόμος αὐτῷ δέδωκε, avec l’inf. PLAT. Leg. 813 c, la loi lui a permis de, etc. ; δέδοται ὑπὸ τοῦ νόμου, avec l’inf. PLAT. Conv. 183 b, il est permis par la loi de, etc. ; δεδωκότων αὐτῷ τῶν νόμων, IS. 63, 8, les lois le lui ayant permis :
11 faire remise (d’une peine), remettre, d’où pardonner (une faute) : δ. τινί τι, DÉM. 274, 1 et 8, pardonner qqe ch. à qqn :
12 postér. ordonner : ἐδόθη αὐτοῖς ἵνα μή, etc. NT. Apoc. 9, 5, ordre leur fut donné de ne pas, etc. ;
II (au prés. et à l’impf.) offrir de donner, consentir à donner : ὁμήρους οὐκ ἐδίδοσαν, XÉN. An. 6, 1, 9, ils ne voulaient pas donner d’otages ; cf. HDT. 3, 184 ; 5, 94 ; XÉN. Hell. 5, 3, 14 ;
B intr. en appar. (s.-e. ἑαυτόν) se donner, s’abandonner, se livrer : ἡδονῇ, EUR. Ph. 21 ; ἡδοναῖς, PHILSTR. 496 et 512, au plaisir ; δρόμῳ, ALCIPHR. 3, 47, à la course ; εἰς δημοκοπίαν, DS. Exc. 2, p. 567, 45, se laisser aller à flatter le peuple.
➳ Les formes de δίδωμι paraissent se rapporter à deux types de conjug. *διδόω, δίδωμι :
I *διδόω, prés. ind. 2 sg. διδοῖς (sel. Bkk. δίδως) IL. 9, 164 ; HDT. 8, 137 ; épq. διδοῖσθα (sel. Bkk. διδώσθα) IL. 19, 270 ; 3 sg. διδοῖ, OD. 17, 350 ; PD. I. 4, 33 ; ESCHL. Suppl. 1010 ; HDT. 2, 48 ; 3, 119, etc. ; 3 pl. διδοῦσι, IL. 19, 265, etc. ; HDT. 2, 30 et 89 ; DC. 65, 13, etc. Impér. 2 sg. δίδου, OD. 3, 58 ; HDT. 3, 140 ; XÉN. Hell. 3, 4, 26 ; éol. δίδοι, PD. O. 1, 85 ; 6, 104 ; 7, 89 ; N. 5, 50. Inf. διδοῦν, THGN. 1329 ; épq. διδοῦναι, IL. 24, 425. — Impf. 1 sg. ἐδίδουν, HDT. 6, 86 ; ATT. (AR. Eq. 678 ; AND. DÉM. etc.) ; 2 sg. ἐδίδους (ἐδίδως Bkk.) OD. 19, 367 ; XÉN. An. 5, 8, 4 ; 3 sg. ἐδίδου (ἐδίδω Bkk.) OD. 11, 289 ; HÉS. Th. 563 ; PD. P. 9, 117 ; HDT. 1, 208 ; 3, 128 ; ATT. (THC. 8, 29 ; XÉN. Cyr. 8, 2, 17 ; etc.) ; poét. δίδου (δίδω Bkk.) IL. 5, 165 ; 6, 192, 219 ; 3 pl. ἐδίδουν, HÉS. O. 139 ; HPC. 8, 446 Littr. ; DH. 5, 6. — Fut. διδώσω, OD. 13, 358 ; inf. διδώσειν, OD. 24, 313. ;
II de δίδωμι : Act. prés. ind. 1 sg. δίδωμι, IL. 23, 620 ; HDT. 3, 140 ; 2 sg. δίδως, ATT. (SOPH. Aj. 1354 ; PLAT. Phæd. 100 etc.) ; 3 sg. δίδωσι, IL. 20, 299 ; PD. P. 5, 65 ; ATT. (THC. 2, 101, etc.) ; 1 pl. δίδομεν, IL. 2, 228 ; AR. Eq. 69, etc. ; postér. (p. anal. avec διδόασι) διδόαμεν, JOS. A.J. 11, 5 ; GAL. 11, 349 ; 2 pl. δίδοτε, XÉN. Cyr. 4, 6, 13 ; etc. ; 3 pl. διδόασι, seule forme att. THC. 1, 42 ; AR. Vesp. 715, etc. (un seul ex. att. de διδοῦσι, mais dout. ANTIPH. dans Com. fr. 3, 85). Impér. 2 sg. épq. δίδωθι (p. δίδοθι) OD. 3, 380 ; 3 sg. διδότω, PLAT. Leg. 916 ; 2 pl. δίδοτε, XÉN. Cyr. 4, 5, 47. Sbj. 2 sg. διδῷς, EUR. Hel. 1257, etc. ; 3 sg. διδῷ, AR. Av. 519, etc. ; 3 pl. διδῶσι, SOPH. fr. 748. Opt. διδοίην, LYS. 7, 6 Baiter-Sauppe ; -οίης, SOPH. O.C. 642 ; -οίη, HDT. 1, 86 ; ATT. (SOPH. O.C. 777 ; XÉN. Vect. 2, 6, etc.) ; postér. -ῴη, PLUT. Lys. 9 ; 1 pl. inus. ; 2 pl. -οίητε, PLUT. Alex. 32 ; ou -οῖτε, OD. 11, 359 ; 3 pl. -οῖεν, XÉN. An. 3, 2, 7, etc. Inf. διδόναι, HDT. 6, 62 ; THC. 2, 7, 97, etc. ; poét. διδόμεν, PD. N. 7, 97 ; I. 8, 60. Part. διδούς, IL. 9, 699 ; AND. 2, 23 Baiter-Sauppe. — Impf. *ἐδίδων, ἐδίδως, ἐδίδω ou δίδω (v. ci-dessus *διδόω) ; 2 pl. ἐδίδοτε, SOPHIL. (Com. fr. 3, 581) ; 3 pl. ἐδίδοσαν, HDT. 8, 9 ; ATT. (THC. 7, 87, etc.) ; poét. δίδοσαν, OD. 17, 367 ; épq. ἔδιδον, HH. Cer. 437 ou δίδον, ibid. 327. — Particularités des autres temps : Fut. épq. διδώσω (v. ci-dessus *διδόω) ; fut. dor. δωσῶ, THCR. Idyl. 5, 96 ; inf. épq. δωσέμεναι, IL. 13, 369 ; ou δωσέμεν (δώσειν Bkk.) IL. 10, 323 ; 22, 117. — Ao.1 ἔδωκα (seul. ind.) OD. 9, 361, HDT. 1, 124 ; ATT. (SOPH. Ant. 902, etc.) ; poét. δῶκα, IL. 4, 43 ; 2 sg. ἔδωκας, IL. 21, 473, etc. ; poét. δῶκας, OD. 4, 467 ; 3 sg. ἔδωκε, IL. 11, 243, etc. ; poét. δῶκε, IL. 5, 2 ; HÉS. O. 705 ; PD. O. 1, 63 ; 'δωκεν, SOPH. Aj. 1303 ; 1 pl. ἐδώκαμεν, XÉN. An. 3, 2, 5, etc. ; 2 pl. ἐδώκατε, ALEX. (Com. fr. 3, 479), etc. ; 3 pl. ἔδωκαν, IL. 13, 303 ; 22, 379 ; HÉS. O. 92 ; XÉN. Mem. 1, 1, 9, etc. ; poét. δῶκαν, HÉS. O. 741 ; PD. P. 4, 115. — Ao.2 *ἔδων, inus. au sg. ; 1 pl. ἔδομεν, AR. Vesp. 586, etc. ; poét. δόμεν, IL. 17, 443 ; 2 pl. ἔδοτε, AND. 2, 22 ; LYS. 19, 21 ; ESCHN. 3, 187 Baiter-Sauppe ; 3 pl. ἔδοσαν, OD. 20, 78 ; HÉS. Th. 141 ; PD. N. 6, 10 ; HDT. 6, 108 ; ATT. (THC. 4, 56, etc.) ; poét. δόσαν, OD. 7, 242 ; THGN. 463 ; épq. ἔδον, HÉS. Th. 30. De cet ao.2 : Impér. δός, δότω, δότε, δότωσαν (XÉN. Hier. 8, 4) ou δόντων (PLAT. Leg. 753 a). Sbj. δῶ (OD. 20, 296 ; XÉN. Cyr. 8, 4, 16, etc.) δῷς, δῷ, δῶμεν, δῶτε, δῶσι ; sbj. épq. 3 sg. δώῃ, IL. 6, 527 ; 7, 81 ; 16, 725 ; ou δώῃσι, IL. 1, 324 ; 12, 275 ; ou δῷσι, OD. 2, 144 ; 1 pl. δώομεν, IL. 7, 299 ; 3 pl. δώωσι, IL. 1, 137 ; 9, 278 ; HÉS. Th. 222 ; A.RH. 1, 1293. Opt. δοίην, -ης, -η, -ημεν (ou δοῖμεν) IL. 13, 378 ; PLAT. Rsp. 607 ; -ητε, -ησαν, DAMOX. (Com. fr. 4, 532) ou δοῖεν, IL. 23, 650 ; XÉN. An. 4, 8, 7, etc. Inf. δοῦναι, IL. 23, 593 ; SOPH. Ant. 303, etc. ; poét. δόμεναι, IL. 19, 138, ou δόμεν, IL. 9, 571 ; HÉS. O. 354 ; AR. Av. 930, 973 ; dor. PD. N. 8, 20 ; THC. 5, 77 ; AR. Lys. 1163 ; δοῦν, PHŒN. COL. 1, 20 Schneidew. Part. δούς, OD. 15, 369, etc. — Ao.2 itér. δόσκον, IL. 14, 382. — Pl.q.pf. 3 sg. ion. ἐδεδώκεε, HDT. 8, 67.
Étym. R. indo-europ. *d(e)h₃-, donner, avec redoubl. ; cf. lat. dă-re, sscr. dádāti.
'
Bailly 2020 Hugo Chávez Gérard Gréco, André Charbonnet, Mark De Wilde, Bernard Maréchal & contributeurs / Licence Creative Commons Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification — « CC BY-NC-ND 4.0 »
LSJ
Il. 23.620, etc. (late δίδω POxy. 121 (iii AD)); late forms, 1 pl. διδόαμεν v.l. in J. BJ 3.8.5, etc., 3 pl. δίδωσι (παρα-) Id. AJ 10.4.1, etc. ; but thematic forms are freq. used, esp. in Ep. and Ion., διδοῖς, διδοῖσθα, Il. 9.164, 19.270, διδοῖ Od. 17.350, Mimn. 2.16, Hdt. 2.48, Hp. Aër. 12 (ἀνα-), A. Supp. 1010, etc., διδοῦσι Il. 19.265 (always in Hom.), dub. in Att., Antiph. 156; imper. δίδου Thgn. 1303, Hdt. 3.140, E. Or. 642, δίδοι Pi. O. 1.85, Epigr. in Class.Phil. 4.78, Ep. δίδωθι Od. 3.380; inf. διδόναι, also διδοῦν Thgn. 1329, Ep. διδοῦναι Il. 24.425, Aeol. δίδων Theoc. 29.9; part. διδούς, Aeol. δίδοις Alc. Supp. 23.13; impf. ἐδίδουν, -ους, -ου, Ar. Eq. 678, Od. 19.367, 11.289 (Ep. δίδου Il. 5.165), etc. ; 3 pl. ἐδίδοσαν Hdt. 8.9, etc., ἐδίδουν (v.l. ἐδίδων) Hes. Op. 139, D.H. 5.6 codd. (ἀπ-), also ἔδιδον prob. in h.Cer. 437, δίδον ib. 328; Ep. iter. δόσκον Il. 14.382; fut. δώσω 14.268, etc., Ep. διδώσω Od. 13.358, 24.314; inf. δωσέμεναι Il. 13.369; aor.1 ἔδωκα, used only in ind., Od. 9.361, etc., Ep. δῶκα Il. 4.43; aor.2 ἔδων, used in pl. ind. ἔδομεν ἔδοτε ἔδοσαν (Lacon. ἔδον IG 5(1).1 B 1), and in moods, δός, δῶ, δοίην, δοῦναι, δούς; Ep. forms of aor., subj. 3 sg. δώῃ, δώῃσι, δῷσι, Il. 16.725, 1.324, Od. 2.144; 3 sg. δώη, Boeot. δώει SIG 2858.17 (Delph.), IG 7.3054 (Lebad.), δοῖ PPetr. 2. p. 24; 1 pl. δώομεν Il. 7.299, Od. 16.184, 3 pl. δώωσι Il. 1.137; 3 sg. opt. is written δόη UPZ 1.4, δοῖ IG 14.1488, etc. ; inf. δόμεναι Il. 1.116, δόμεν 4.379 (also Dor., Ar. Lys. 1163 (ἀπο-), δόμειν SIG 942 (Dodona)); Cypr. inf. δοϜέναι Inscr.Cypr. 135.5H. (also opt. δυϜάνοι ib. 6); Arc. part. ἀπυδόας IG 5(2).6.13 (Tegea); inf. δῶναι Schwyzer 666.2 (Orchom., iii BC), also in later Greek, BGU 38.13 (ii AD); pf. δέδωκα Pi. N. 2.8, etc. ; Boeot. 3 pl. ἀποδεδόανθι IG 7.3171.35 (Orchom.); plpf. ἐδεδώκει X. Cyr. 1.4.26; — Med. only in compds. ; — Pass., fut. δοθήσομαι E. Ph. 1650, Is. 3.39, etc. ; aor. ἐδόθην Od. 2.78, etc. ; pf. δέδομαι Il. 5.428, A. Supp. 1041, Th. 1.26, etc. ; 3 pl. δέδονται E. Supp. 757; plpf. ἐδέδοτο Th. 3.109:
give freely, τινί τι Od. 24.274, etc. ; in pres. and impf., to be ready to give, offer, Il. 9.519, Hdt. 5.94, 9.109, Ar. Fr. 100, X. An. 6.3.9, etc. ; τὰ διδόμενα things offered, D. 18.119. of the gods, grant, assign, κῦδος, νίκην, etc., Il. 19.204, 11.397, etc. ; of evils, δ. ἄλγεα, ἄτας, κήδεα, etc., 1.96, 19.270, Od. 9.15, etc. ; twice in Hom. in Pass., οὔ τοι δέδοται πολεμήϊα ἔργα not to thee have deeds of war been granted, Il. 5.428, cf. Od. 2.78; later εὖ διδόναι τινί give good fortune, provide well for…, S. OT 1081, OC 642, E. Andr. 750; abs., of the laws, grant permission, δόντων αὐτῷ τῶν νόμων Is. 7.2, cf. Pl. Lg. 813c.
offer to the gods, ἑκατόμβας, ἱρὰ θεοῖσιν, Il. 12.6, Od. 1.67, etc. with inf. added, ξεῖνος γάρ οἱ ἔδωκεν… ἐς πόλεμον φορέειν gave it him to wear in war, Il. 15.532, cf. 23.183; δῶκε [τεύχεα] θεράποντι φορῆναι 7.149; later freq. of giving to eat or drink, ἐκ χειρὸς διδοῖ πιεῖν Hdt. 4.172, cf. Cratin. 124, Pherecr. 69, etc. ; ἐδίδου ῥοφεῖν Ar. Fr. 203; δίδου μασᾶσθαι Eup. 253; δὸς καταφαγεῖν Hegem. 1; τὴν κύλικα δὸς ἐμπιεῖν Pherecr. 41; δὸς τὴν μεγάλην σπάσαι Diph. 17.7; with inf. omitted, φιάλην ἔδωκε κεράσας Ephipp. 10; εὐζωρότερον δός Diph. 58; also of giving water to wash with, δίδου κατὰ χειρός (sc. νίψασθαι) Arched. 2.3, cf. Alex. 261.2. Prose phrases, δ. ὅρκον, opp. λαμβάνειν, tender an oath, δοκεῖ κἂν ὀμόσαι εἴ τις αὐτῷ ὅρκον διδοίη Is. 9.24, cf. D. 39.3, Arist. Rh. 1377a8; δ. ψῆφον, γνώμην, put a proposal to the vote, propose a resolution, D. 21.87, 24.13; δ. χάριν, = χαρίζεσθαι, S. Aj. 1354, Cratin. 317; ὀργῇ χάριν δούς having indulged…, S. OC 855; λόγον τινὶ δ.
give one leave to speak, X. HG 5.2.20; δ. λόγον σφίσι deliberate, Hdt. 1.97; οὐκ, εἰ διδοίης… σαυτῷ λόγον S. OT 583; δοῦναι, λαβεῖν λόγον, Arist. SE 165a27 (but δ. λόγον, εὐθύνας, render accounts, IG1². 91, al.); δ. δίκην or δίκας, v. δίκη ; ἀκοὴν δ. λόγοις lend an ear to…, S. El. 30, etc. ; δ. ἐργασίαν give diligence, = Lat. dare operam, OGI 441.109 (Lagina, i BC), POxy. 742.11; c. inf., Ev. Luc. 12.58; abs., sc. πληγήν, λίθῳ δ. τινί PLips. 13 iii 3; ἐμβολὰς διδόναι, ram, of ships, D.S. 13.10. c. acc. pers., hand over, deliver up, ἀχέεσσί με δώσεις Od. 19.167; μιν… ὀδύνῃσιν ἔδωκεν Il. 5.397; Ἕκτορα κυσίν 23.21; πυρί τινα Od. 24.65; πληγαῖς τινά Pl. R. 574c; ἔδωκε θῆρας φόβῳ Pi. P. 5.60. of parents, give their daughter to wife, θυγατέρα ἀνδρί Il. 6.192, Od. 4.7; also of Telemachus, ἀνέρι μητέρα δώσω 2.223; τὴν… Σάμηνδε ἔδοσαν gave her in marriage to go to Samé, 15.367, cf. 17.442; with inf. added, δώσω σοι Χαρίτων μίαν ὀπυιέμεναι Il. 14.268; in Prose and Trag., θυγατέρα δ. τινὶ γυναῖκα Hdt. 1.107, cf. Th. 6.59, X. HG 4.1.4, etc. ; abs., ἐδίδοσαν καὶ ἤγοντο ἐξ ἀλλήλων Hdt. 5.92. β΄, cf. E. Med. 288; also δ. κόρᾳ ἄνδρα Pi. P. 9.117. διδόναι τινά τινι grant another to one΄s entreaties, pardon him at one΄s request, X. An. 6.6.31; διδόναι τινί τι forgive one a thing, condone it, E. Cyc. 296 (s.v.l.). δ. ἑαυτόν τινι give oneself up, δ. σφέας αὐτοὺς τοῖσι Ἀθηναίοισι Hdt. 6.108, cf. S. Ph. 84, Th. 2.68; τινὶ εἰς χεῖρας S. El. 1348; δ. ἑαυτὸν τοῖς δεινοῖς D. 18.97; εἰς τοὺς κινδύνους Plb. 3.17.8; εἰς ἔντευξιν Id. 3.15.4; εἰς τρυφήν, εἰς λῃστείας, D.S. 17.108, 18.47; c. inf., δίδωσ’ ἑκὼν κτείνειν ἑαυτόν S. Ph. 1341.
appoint, establish, of a priest, LXX Ex. 31.6; δῶμεν ἀρχηγόν LXX Nu. 14.4; δ. τινὰ εἰς ἔθνος μέγα ib. Ge. 17.20; place, τινὰ ὑπεράνω πάντα τὰ ἔθνη ib. De. 28.1; — Pass., οἱ δεδομένοι, = Nethinim, ministers of the Temple, ib. Ne. 5.3; ἐδόθη αὐτοῖς ἵνα… orders were given them that…, Apoc. 9.5. in vows and prayers, c. acc. pers. et inf., grant, allow, bring about that…, esp. in prayers, δὸς ἀποφθίμενον δῦναι δόμον Ἄϊδος εἴσω grant that he may go…, Il. 3.322; τὸν κασίγνητον δότε τυίδ’ ἴκεσθαι Sappho Supp. 1.2; δός με τείσασθαι give me to…, A. Ch. 18, cf. Eu. 31; also c. dat. pers., τούτῳ… εὐτυχεῖν δοῖεν θεοί Id. Th. 422; θεοὶ δοῖέν ποτ’ αὐτοῖς… παθεῖν S. Ph. 316, cf. OC 1101, 1287, Pl. Lg. 737b.
grant, concede in argument, δ. καὶ συγχωρεῖν Id. Phd. 100b, cf. Arist. Metaph. 990a12, al. ; c. inf., Id. Ph. 239b29; δ. εἶναι θεούς Iamb. Myst. 1.3; ἑνὸς ἀτόπου δοθέντος τἆλλα συμβαίνει Arist. Ph. 186a9; δεδομένα, τά, data, title of work by Euclid; ἡ δοθεῖσα γραμμή, γωνία, etc., Pl. Men. 87a, Euc. 1.9, etc. ; δεδόσθω κύκλος Archim. Sph. Cyl. 1.6, al. ; also in Alchemy, δός take certain substances, Pleid. X. 69. Gramm., describe, record, Sch. Pi. P. 5.93, Sch. Il. 16.207. seemingly intr., give oneself up, devote oneself, c. dat., esp. ἡδονῇ E. Ph. 21, Plu. Publ. 13; ἡδοναῖς Philostr. VS 1.12; ἐλπίδι J. AJ 17.12.2; εἰς δημοκοπίαν D.S. 25.8; δρόμῳ δοὺς φέρεσθαι at full speed, Alciphr. 3.47.
give freely, τινί τι Od. 24.274, etc. ; in pres. and impf., to be ready to give, offer, Il. 9.519, Hdt. 5.94, 9.109, Ar. Fr. 100, X. An. 6.3.9, etc. ; τὰ διδόμενα things offered, D. 18.119. of the gods, grant, assign, κῦδος, νίκην, etc., Il. 19.204, 11.397, etc. ; of evils, δ. ἄλγεα, ἄτας, κήδεα, etc., 1.96, 19.270, Od. 9.15, etc. ; twice in Hom. in Pass., οὔ τοι δέδοται πολεμήϊα ἔργα not to thee have deeds of war been granted, Il. 5.428, cf. Od. 2.78; later εὖ διδόναι τινί give good fortune, provide well for…, S. OT 1081, OC 642, E. Andr. 750; abs., of the laws, grant permission, δόντων αὐτῷ τῶν νόμων Is. 7.2, cf. Pl. Lg. 813c.
offer to the gods, ἑκατόμβας, ἱρὰ θεοῖσιν, Il. 12.6, Od. 1.67, etc. with inf. added, ξεῖνος γάρ οἱ ἔδωκεν… ἐς πόλεμον φορέειν gave it him to wear in war, Il. 15.532, cf. 23.183; δῶκε [τεύχεα] θεράποντι φορῆναι 7.149; later freq. of giving to eat or drink, ἐκ χειρὸς διδοῖ πιεῖν Hdt. 4.172, cf. Cratin. 124, Pherecr. 69, etc. ; ἐδίδου ῥοφεῖν Ar. Fr. 203; δίδου μασᾶσθαι Eup. 253; δὸς καταφαγεῖν Hegem. 1; τὴν κύλικα δὸς ἐμπιεῖν Pherecr. 41; δὸς τὴν μεγάλην σπάσαι Diph. 17.7; with inf. omitted, φιάλην ἔδωκε κεράσας Ephipp. 10; εὐζωρότερον δός Diph. 58; also of giving water to wash with, δίδου κατὰ χειρός (sc. νίψασθαι) Arched. 2.3, cf. Alex. 261.2. Prose phrases, δ. ὅρκον, opp. λαμβάνειν, tender an oath, δοκεῖ κἂν ὀμόσαι εἴ τις αὐτῷ ὅρκον διδοίη Is. 9.24, cf. D. 39.3, Arist. Rh. 1377a8; δ. ψῆφον, γνώμην, put a proposal to the vote, propose a resolution, D. 21.87, 24.13; δ. χάριν, = χαρίζεσθαι, S. Aj. 1354, Cratin. 317; ὀργῇ χάριν δούς having indulged…, S. OC 855; λόγον τινὶ δ.
give one leave to speak, X. HG 5.2.20; δ. λόγον σφίσι deliberate, Hdt. 1.97; οὐκ, εἰ διδοίης… σαυτῷ λόγον S. OT 583; δοῦναι, λαβεῖν λόγον, Arist. SE 165a27 (but δ. λόγον, εὐθύνας, render accounts, IG1². 91, al.); δ. δίκην or δίκας, v. δίκη ; ἀκοὴν δ. λόγοις lend an ear to…, S. El. 30, etc. ; δ. ἐργασίαν give diligence, = Lat. dare operam, OGI 441.109 (Lagina, i BC), POxy. 742.11; c. inf., Ev. Luc. 12.58; abs., sc. πληγήν, λίθῳ δ. τινί PLips. 13 iii 3; ἐμβολὰς διδόναι, ram, of ships, D.S. 13.10. c. acc. pers., hand over, deliver up, ἀχέεσσί με δώσεις Od. 19.167; μιν… ὀδύνῃσιν ἔδωκεν Il. 5.397; Ἕκτορα κυσίν 23.21; πυρί τινα Od. 24.65; πληγαῖς τινά Pl. R. 574c; ἔδωκε θῆρας φόβῳ Pi. P. 5.60. of parents, give their daughter to wife, θυγατέρα ἀνδρί Il. 6.192, Od. 4.7; also of Telemachus, ἀνέρι μητέρα δώσω 2.223; τὴν… Σάμηνδε ἔδοσαν gave her in marriage to go to Samé, 15.367, cf. 17.442; with inf. added, δώσω σοι Χαρίτων μίαν ὀπυιέμεναι Il. 14.268; in Prose and Trag., θυγατέρα δ. τινὶ γυναῖκα Hdt. 1.107, cf. Th. 6.59, X. HG 4.1.4, etc. ; abs., ἐδίδοσαν καὶ ἤγοντο ἐξ ἀλλήλων Hdt. 5.92. β΄, cf. E. Med. 288; also δ. κόρᾳ ἄνδρα Pi. P. 9.117. διδόναι τινά τινι grant another to one΄s entreaties, pardon him at one΄s request, X. An. 6.6.31; διδόναι τινί τι forgive one a thing, condone it, E. Cyc. 296 (s.v.l.). δ. ἑαυτόν τινι give oneself up, δ. σφέας αὐτοὺς τοῖσι Ἀθηναίοισι Hdt. 6.108, cf. S. Ph. 84, Th. 2.68; τινὶ εἰς χεῖρας S. El. 1348; δ. ἑαυτὸν τοῖς δεινοῖς D. 18.97; εἰς τοὺς κινδύνους Plb. 3.17.8; εἰς ἔντευξιν Id. 3.15.4; εἰς τρυφήν, εἰς λῃστείας, D.S. 17.108, 18.47; c. inf., δίδωσ’ ἑκὼν κτείνειν ἑαυτόν S. Ph. 1341.
appoint, establish, of a priest, LXX Ex. 31.6; δῶμεν ἀρχηγόν LXX Nu. 14.4; δ. τινὰ εἰς ἔθνος μέγα ib. Ge. 17.20; place, τινὰ ὑπεράνω πάντα τὰ ἔθνη ib. De. 28.1; — Pass., οἱ δεδομένοι, = Nethinim, ministers of the Temple, ib. Ne. 5.3; ἐδόθη αὐτοῖς ἵνα… orders were given them that…, Apoc. 9.5. in vows and prayers, c. acc. pers. et inf., grant, allow, bring about that…, esp. in prayers, δὸς ἀποφθίμενον δῦναι δόμον Ἄϊδος εἴσω grant that he may go…, Il. 3.322; τὸν κασίγνητον δότε τυίδ’ ἴκεσθαι Sappho Supp. 1.2; δός με τείσασθαι give me to…, A. Ch. 18, cf. Eu. 31; also c. dat. pers., τούτῳ… εὐτυχεῖν δοῖεν θεοί Id. Th. 422; θεοὶ δοῖέν ποτ’ αὐτοῖς… παθεῖν S. Ph. 316, cf. OC 1101, 1287, Pl. Lg. 737b.
grant, concede in argument, δ. καὶ συγχωρεῖν Id. Phd. 100b, cf. Arist. Metaph. 990a12, al. ; c. inf., Id. Ph. 239b29; δ. εἶναι θεούς Iamb. Myst. 1.3; ἑνὸς ἀτόπου δοθέντος τἆλλα συμβαίνει Arist. Ph. 186a9; δεδομένα, τά, data, title of work by Euclid; ἡ δοθεῖσα γραμμή, γωνία, etc., Pl. Men. 87a, Euc. 1.9, etc. ; δεδόσθω κύκλος Archim. Sph. Cyl. 1.6, al. ; also in Alchemy, δός take certain substances, Pleid. X. 69. Gramm., describe, record, Sch. Pi. P. 5.93, Sch. Il. 16.207. seemingly intr., give oneself up, devote oneself, c. dat., esp. ἡδονῇ E. Ph. 21, Plu. Publ. 13; ἡδοναῖς Philostr. VS 1.12; ἐλπίδι J. AJ 17.12.2; εἰς δημοκοπίαν D.S. 25.8; δρόμῳ δοὺς φέρεσθαι at full speed, Alciphr. 3.47.
Liddell-Scott-Jones, Greek-English Lexicon (9th ed., 1940)
Pape
geben ; 2. sing. indic. praes. act. διδοῖς Hom. Il. 9.164, vgl. Scholl. Herodian., διδοῖσθα 19.270, vgl. Scholl. Herodian., 3 sing. διδοῖ Il. 9.519, Od. 4.237, 17.350 Pind. I. 4.33 Her. 1.107.3. plur. Att. Pr. διδόασιν, aber διδοῦσιν Il. 2.255, 19.265, Od. 1.313, 8.167, 17.450, 18.279, vgl. Scholl. Herodian. Il. 2.255 ; imperat. δίδωθι Od. 3.380, imperat. δίδοι Pind. Ol. 1.85, 6.104 ; infin. διδοῦναι Il. 24.425, vgl. Scholl. Od. 13.358, infin. διδῶν Theocr. 29.9 ; imperfect. ἐδίδως Od. 19.367, ἐδίδου 11.289, δίδου Il. 9.334.3. plur. ἔδιδον Hom. h.Cerer. 437, δίδον vs. 328 ; futur. δώσω, Hom. Od. 13.358 διδώσομεν, vgl. Scholl. u. Dindorfs Anmerkung, διδώσειν 24.314 ; aor. 1. ἔδωκα, Att. Prosa nur indicat. sing. u. 3. plur., die andern Formen nur vom 2. aor. ἔδων, welchem umgekehrt der indicat. sing. fehlt ; 3 plur. gewöhnl. ἔδοσαν, aber ἔδον Hes. Th. 30 ; konjunkt. 3. sing. bei Hom. δώῃ, Il. 7.81, und δώῃσιν, Il. 1.324, und δῷσι, Il. 1.129, in welcher Stelle Zoilus und Chrysippus δῷσι für den Plural ausgaben und dem Hom. einen Solöcismus vorwarfen, s. Scholl. Herodian.; 3. plur. δώωσιν Il. 1.137, δῶσιν 3.66.1. plur. δώομεν Il. 7.299, δῶμεν 23.537 ; optat. δοίην, Herodot. 9.111 δῴην, vgl. Thom.Mag. p. 91 sq.; infin. δοῦναι, Hom. δόμεναι und δόμεν, Il. 4.379, 380, δοῦναι Il. 11.319, Od. 1.316 ; imperat. δός, partic. δούς ; iterativ. δόσκον, Il. 9.331, Od. 17.420, 19.76, δόσκεν Il. 14.382, 18.546 ; perfect. δέδωκα ; perfect. pass. δέδομαι, 3. sing. δέδοται Il. 5.428 ; sonst passivische Formen bei Hom. nicht ; aorist. ἐδόθην, vom Kompos. ἀποδίδωμι Od. 2.78 ἕως κ' ἀπὸ πάντα δοθείη.
das δι- des praes. ist Reduplication, Wurzel Δο, in älterer Form Δα, Latein. dare, Sanskrit dadami, im Griech. erhielt der A-Laut sich in δάνος, δάνειον, δανείζω.
Meistens bezeichnet δίδωμι das freiwillige Geben, ohne Verpflichtung und Zwang, vgl. ἀποδίδωμι ; Gegensatz λαβεῖν, s. z.B. Herodot. 3.148 ὃς λαβεῖν μὲν διδόμενα οὐκ ἐδικαίευ, Plat. Ax. p. 366c δός τι, καὶ λάβε τι, Antiphil. AP 9.546 δός, λάβε. Konstruktion τινί τι, von Homer an überall. Im praes. und im imperfect. ist δίδωμι oft = geben wollen, anbieten ; Hom. Il. 9.519 νῦν δ' ἅμα τ' αὐτίκα πολλὰ διδοῖ, τὰ δ' ὄπισθεν ὑπέστη ; Od. 11.289 οὐδέ τι Νηλεὺς τῷ ἐδίδου ὃς μὴ ἕλικας βόας εὐρυμετώπους ἐκ Φυλάκης ἐλάσειε βίης Ἰφικληείης ἀργαλέας ; Xen. An. 6.1.9 ὁμήρους οὐκ ἐδίδοσαν ; vgl. Hell. 5.3.14 ; Herodot. 3.184, 5.94 ; Dem. 21.85 und öfter ; τὸ διδόμενον δέχεσθαι Her. 8.114 ; Plat. Gorg. 499c. – Insbesondere:
a) darbringen, weihen ; Od. 1.67 περὶ δ' ἱρὰ θεοῖσιν ἀθανάτοισιν ἔδωκε ; Il. 12.6 οὐδὲ θεοῖσι δόσαν κλειτὰς ἑκατόμβας.
b) von den Göttern, verleihen, κῦδος Il. 1.279, εὖχος 7.81, νίκην 17.627 ; auch vom Unglück, verhängen, ἄλγεα Il. 1.96, ἄτας 19.270, κήδεα Od. 9.15 ; πημονάς Aesch. Pers. 293 ; – c. inf., bes. in Gebeten, Ζεῦ ἄνα, δὸς τίσασθαι Il. 3.351, gieb, gewähre, laß geschehen ; τὸν δὸς ἀποφθίμενον δῦναι δόμον Ἁιδος εἴσω, laß ihn eingehen, 3.322 ; vgl. Aesch. Ch. 18 ; Soph. Phil. 315 u. öfter ; vgl. Plat. Legg. V.737b ; Xen. Cyr. 6.4.4, 5.1.12 ; ohne Zusatz, ὑμῖν ὡς ἔοικε δέδοται ἐκκομίσαι τοὺς ἄνδρας, euch ist es verliehen, An. 6.4.36. So ὦ Ζεῦ διδοίης τοῖσιν εὖ Soph. O.C. 648, d.i. Glück verleihen ; τῆς τύχης εὖ διδούσης O.R. 1081 ; vgl. Eur. Andr. 751 u. daselbst Pflugk ; θεῶν διδόντων Aesch. Pers. 293 ; ἢν ὁ θεὸς εὖ διδῷ Xen. Cyr. 3.1.34, wie Pol. 4.21.11.
c) übergeben, lehren, τέχνην ῥητορικήν Plat. Phaedr. 271a ; μουσικὴ ἐκείνοις ἐδόθη Rep. V.452a ; u. Sp. Von einzelnen wissenschaftlichen Angaben und Behauptungen, z.B. Scholl. Didym. Il. 2.111 καὶ δόξειεν ἂν ὑπὸ Διονυσίου τοῦ Θρᾳκὸς ταῦτα δεδόσθαι, »und dies scheint auf einer Angabe des D. zu beruhen«, s. Lehrs Aristarch. p. 21.
d) gestatten, überlassen, δίδωμι ὑμῖν βουλεύσασθαι Xen. Cyr. 3.2.13. So εἴ μοι δίδως καὶ συγχωρεῖς εἶναι ταῦτα Plat. Phaed. 100b ; vgl. Charmid. 168b ; ὁ νόμος αὐτῷ δέδωκε – προλαμβάνειν, οὓς ἐθέλει Legg. VII.813c ; vgl. Rep. V.461e ; so δέδοται ὑπὸ τοῦ νόμου ἄνευ ὀνείδους πράττειν Symp. 183b ; δότε αὐτῷ τοῦτο, räumet ihm das ein, Dem. 18.139 ; auch abs., δόντων αὐτῷ τῶν νόμων Isae. 7.2.
e) übergeben, überliefern, preisgeben, Il. 23.21 Ἕκτορα δεῦρ' ἐρύσας δώσειν κυσὶν ὠμὰ δάσασθαι ; 23.183 Ἐκτορα δ' οὔ τι δώσω Πριαμίδην πυρὶ δαπτέμεν, ἀλλὰ κύνεσσιν ; Od. 19.167 ἦ μέν μ' ἀχέεσσί γε δώσεις πλείοσιν ἢ ἔχομαι ; 17.567 ὅτε μ' οὗτος ἀνὴρ κατὰ δῶμα κιόντα οὔ τι κακὸν ῥέξαντα βαλὼν ὀδύνῃσιν ἔδωκεν ; vgl. Plat. Phaed. 254e ; θῆρας φόβῳ Pind. P. 5.60.
f) θυγατέρα ἀνδρί, dem Mann zur Frau geben ; Il. 6.192, 19.291, vgl. Od. 2.223 ; Pind. auch ἐδίδου κόρᾳ ἄνδρα, P. 9.121. Ohne dat., Σάμηνδε ἔδοσαν τήν, sie verheirateten sie nach Same, Od. 15.367 ; vgl. hiermit Od. 17.442, wo Odysseus von sich erzählt αὐτὰρ ἔμ' ἐς Κύπρον ξείνῳ δόσαν ἀντιάσαντι, als Kriegsgefangenen ; ὁ δούς neben ὁ γήμας Eur. Med. 288 ; ὁ διδούς, der Schwiegervater, im Ggstz von ὁ λαμβάνων, Posidipp. Ath. IX.377 (v. 20). Auch in Prosa, doch seltener, vgl. ἐκδίδωμι ; ταύτην μήδων οὐδενὶ διδοῖ γυναῖκα Her. 1.107 ; ἐδίδοσαν καὶ ἤγοντο ἐξ ἀλλήλων 5.92.2 ; Xen. An. 7.2.38 ; Dem. 41.3 u. Sp.; δοθῆναι πρὸς γάμον Plut. Rom. 2.
g) διδόναι τινά τινι, Jemandem zu Gefallen losgeben, begnadigen, δέονται δοῦναι σφίσι τὼ ἄνδρε καὶ μὴ κατακαίνειν Xen. An. 6.4.31 ; ähnl. τὰ Ἑλλάδος ὀνείδη Φρυξὶν οὐκ ἐδώκαμεν, wir haben sie ihnen nicht geschenkt, für : verziehen, Eur. Cycl. 296 ; vgl. Dem. 18.139. Aehnl. Poll. 6.25 ὁ μέθυσος ἐπὶ ἀνδρῶν μενάνδρῳ δεδόσθω, man mag ihm diesen Gebrauch des Wortes nachsehen.
h) ἑαυτόν τινι, sich in Jemandes Gewalt, Schutz begeben, δός μοι σεαυτόν Soph. Phil. 84 ; οὐκ οἶσθ' ὅτῳ μ' ἔδωκας ἐς χεῖράς ποτε El. 1348 ; vgl. Thuc. 2.68 διδόασιν ἑαυτοὺς Ἀκαρνᾶσι ; Xen. Cyr. 5.1.27 ; δίδωμί σοι ἐμαυτὸν δοῦλον 4.6.2 ; τοῦτον ἔδωκεν ἐμοὶ ὑπήκοον εἶναι An. 1.6.6 ; Sp.; εἴς τι, Dem. 18.197, sich einer Sache widmen ; u. bes. oft Pol., διδόναι ἑαυτὸν εἰς ἔντευξιν, εἰς κινδύνους, u. ä., 3.15.4, 3.17.8, εἰς τρυφήν, ἐπὶ τὴν ἐμπορίαν, DS. 17.108, 2.55 ; auch εἰς ἐρημίας, sich in die Einöde begeben, 5.59 ; vgl. Pol. 5.14.9. – Auch absol. wird διδόναι, gleichsam intr., so gebraucht, ἡδονῇ, sich dem Vergnügen ergeben, Eur. Phoen. 21, u. bes. Sp., δρόμῳ δούς, sich auf die Füße machen, Alciphr. 3.47. – Die einzelnen Vbdgn, ἀκοήν, δαίμονα, δίκην, λόγον, πεῖραν, πίστιν, χάριν, ψῆφον, s. unter diesen Wörtern ; ὅρκον διδόναι, den Eid zuschieben, Isae. 9.24 ; Dem. 39.25 ; Antiphan. Stob. fl. 27.8.
das δι- des praes. ist Reduplication, Wurzel Δο, in älterer Form Δα, Latein. dare, Sanskrit dadami, im Griech. erhielt der A-Laut sich in δάνος, δάνειον, δανείζω.
Meistens bezeichnet δίδωμι das freiwillige Geben, ohne Verpflichtung und Zwang, vgl. ἀποδίδωμι ; Gegensatz λαβεῖν, s. z.B. Herodot. 3.148 ὃς λαβεῖν μὲν διδόμενα οὐκ ἐδικαίευ, Plat. Ax. p. 366c δός τι, καὶ λάβε τι, Antiphil. AP 9.546 δός, λάβε. Konstruktion τινί τι, von Homer an überall. Im praes. und im imperfect. ist δίδωμι oft = geben wollen, anbieten ; Hom. Il. 9.519 νῦν δ' ἅμα τ' αὐτίκα πολλὰ διδοῖ, τὰ δ' ὄπισθεν ὑπέστη ; Od. 11.289 οὐδέ τι Νηλεὺς τῷ ἐδίδου ὃς μὴ ἕλικας βόας εὐρυμετώπους ἐκ Φυλάκης ἐλάσειε βίης Ἰφικληείης ἀργαλέας ; Xen. An. 6.1.9 ὁμήρους οὐκ ἐδίδοσαν ; vgl. Hell. 5.3.14 ; Herodot. 3.184, 5.94 ; Dem. 21.85 und öfter ; τὸ διδόμενον δέχεσθαι Her. 8.114 ; Plat. Gorg. 499c. – Insbesondere:
a) darbringen, weihen ; Od. 1.67 περὶ δ' ἱρὰ θεοῖσιν ἀθανάτοισιν ἔδωκε ; Il. 12.6 οὐδὲ θεοῖσι δόσαν κλειτὰς ἑκατόμβας.
b) von den Göttern, verleihen, κῦδος Il. 1.279, εὖχος 7.81, νίκην 17.627 ; auch vom Unglück, verhängen, ἄλγεα Il. 1.96, ἄτας 19.270, κήδεα Od. 9.15 ; πημονάς Aesch. Pers. 293 ; – c. inf., bes. in Gebeten, Ζεῦ ἄνα, δὸς τίσασθαι Il. 3.351, gieb, gewähre, laß geschehen ; τὸν δὸς ἀποφθίμενον δῦναι δόμον Ἁιδος εἴσω, laß ihn eingehen, 3.322 ; vgl. Aesch. Ch. 18 ; Soph. Phil. 315 u. öfter ; vgl. Plat. Legg. V.737b ; Xen. Cyr. 6.4.4, 5.1.12 ; ohne Zusatz, ὑμῖν ὡς ἔοικε δέδοται ἐκκομίσαι τοὺς ἄνδρας, euch ist es verliehen, An. 6.4.36. So ὦ Ζεῦ διδοίης τοῖσιν εὖ Soph. O.C. 648, d.i. Glück verleihen ; τῆς τύχης εὖ διδούσης O.R. 1081 ; vgl. Eur. Andr. 751 u. daselbst Pflugk ; θεῶν διδόντων Aesch. Pers. 293 ; ἢν ὁ θεὸς εὖ διδῷ Xen. Cyr. 3.1.34, wie Pol. 4.21.11.
c) übergeben, lehren, τέχνην ῥητορικήν Plat. Phaedr. 271a ; μουσικὴ ἐκείνοις ἐδόθη Rep. V.452a ; u. Sp. Von einzelnen wissenschaftlichen Angaben und Behauptungen, z.B. Scholl. Didym. Il. 2.111 καὶ δόξειεν ἂν ὑπὸ Διονυσίου τοῦ Θρᾳκὸς ταῦτα δεδόσθαι, »und dies scheint auf einer Angabe des D. zu beruhen«, s. Lehrs Aristarch. p. 21.
d) gestatten, überlassen, δίδωμι ὑμῖν βουλεύσασθαι Xen. Cyr. 3.2.13. So εἴ μοι δίδως καὶ συγχωρεῖς εἶναι ταῦτα Plat. Phaed. 100b ; vgl. Charmid. 168b ; ὁ νόμος αὐτῷ δέδωκε – προλαμβάνειν, οὓς ἐθέλει Legg. VII.813c ; vgl. Rep. V.461e ; so δέδοται ὑπὸ τοῦ νόμου ἄνευ ὀνείδους πράττειν Symp. 183b ; δότε αὐτῷ τοῦτο, räumet ihm das ein, Dem. 18.139 ; auch abs., δόντων αὐτῷ τῶν νόμων Isae. 7.2.
e) übergeben, überliefern, preisgeben, Il. 23.21 Ἕκτορα δεῦρ' ἐρύσας δώσειν κυσὶν ὠμὰ δάσασθαι ; 23.183 Ἐκτορα δ' οὔ τι δώσω Πριαμίδην πυρὶ δαπτέμεν, ἀλλὰ κύνεσσιν ; Od. 19.167 ἦ μέν μ' ἀχέεσσί γε δώσεις πλείοσιν ἢ ἔχομαι ; 17.567 ὅτε μ' οὗτος ἀνὴρ κατὰ δῶμα κιόντα οὔ τι κακὸν ῥέξαντα βαλὼν ὀδύνῃσιν ἔδωκεν ; vgl. Plat. Phaed. 254e ; θῆρας φόβῳ Pind. P. 5.60.
f) θυγατέρα ἀνδρί, dem Mann zur Frau geben ; Il. 6.192, 19.291, vgl. Od. 2.223 ; Pind. auch ἐδίδου κόρᾳ ἄνδρα, P. 9.121. Ohne dat., Σάμηνδε ἔδοσαν τήν, sie verheirateten sie nach Same, Od. 15.367 ; vgl. hiermit Od. 17.442, wo Odysseus von sich erzählt αὐτὰρ ἔμ' ἐς Κύπρον ξείνῳ δόσαν ἀντιάσαντι, als Kriegsgefangenen ; ὁ δούς neben ὁ γήμας Eur. Med. 288 ; ὁ διδούς, der Schwiegervater, im Ggstz von ὁ λαμβάνων, Posidipp. Ath. IX.377 (v. 20). Auch in Prosa, doch seltener, vgl. ἐκδίδωμι ; ταύτην μήδων οὐδενὶ διδοῖ γυναῖκα Her. 1.107 ; ἐδίδοσαν καὶ ἤγοντο ἐξ ἀλλήλων 5.92.2 ; Xen. An. 7.2.38 ; Dem. 41.3 u. Sp.; δοθῆναι πρὸς γάμον Plut. Rom. 2.
g) διδόναι τινά τινι, Jemandem zu Gefallen losgeben, begnadigen, δέονται δοῦναι σφίσι τὼ ἄνδρε καὶ μὴ κατακαίνειν Xen. An. 6.4.31 ; ähnl. τὰ Ἑλλάδος ὀνείδη Φρυξὶν οὐκ ἐδώκαμεν, wir haben sie ihnen nicht geschenkt, für : verziehen, Eur. Cycl. 296 ; vgl. Dem. 18.139. Aehnl. Poll. 6.25 ὁ μέθυσος ἐπὶ ἀνδρῶν μενάνδρῳ δεδόσθω, man mag ihm diesen Gebrauch des Wortes nachsehen.
h) ἑαυτόν τινι, sich in Jemandes Gewalt, Schutz begeben, δός μοι σεαυτόν Soph. Phil. 84 ; οὐκ οἶσθ' ὅτῳ μ' ἔδωκας ἐς χεῖράς ποτε El. 1348 ; vgl. Thuc. 2.68 διδόασιν ἑαυτοὺς Ἀκαρνᾶσι ; Xen. Cyr. 5.1.27 ; δίδωμί σοι ἐμαυτὸν δοῦλον 4.6.2 ; τοῦτον ἔδωκεν ἐμοὶ ὑπήκοον εἶναι An. 1.6.6 ; Sp.; εἴς τι, Dem. 18.197, sich einer Sache widmen ; u. bes. oft Pol., διδόναι ἑαυτὸν εἰς ἔντευξιν, εἰς κινδύνους, u. ä., 3.15.4, 3.17.8, εἰς τρυφήν, ἐπὶ τὴν ἐμπορίαν, DS. 17.108, 2.55 ; auch εἰς ἐρημίας, sich in die Einöde begeben, 5.59 ; vgl. Pol. 5.14.9. – Auch absol. wird διδόναι, gleichsam intr., so gebraucht, ἡδονῇ, sich dem Vergnügen ergeben, Eur. Phoen. 21, u. bes. Sp., δρόμῳ δούς, sich auf die Füße machen, Alciphr. 3.47. – Die einzelnen Vbdgn, ἀκοήν, δαίμονα, δίκην, λόγον, πεῖραν, πίστιν, χάριν, ψῆφον, s. unter diesen Wörtern ; ὅρκον διδόναι, den Eid zuschieben, Isae. 9.24 ; Dem. 39.25 ; Antiphan. Stob. fl. 27.8.
Pape, Griechisch-deutsches Handwörterbuch (3. Aufl., 1914)
TBESG
δίδωμι,
[in LXX chiefly for נָתַן (53 words in all) ;]
to give—in various senses, accusative to context—bestow, grant, supply, deliver, commit, yield: absol., Act.20:35; with accusative of thing(s) and dative of person(s), Mat.4:9 5:31, Jhn.1:12, al. mult.; with dative of person(s), before ἐκ, Mat.25:8; id. with genitive part.. Rev.2:17; with accusative of person(s), Jhn.3:16, Rev.20:13, al.; δεξιάς, Gal.2:9; φίλημα, Luk.7:45; γνῶσιν, Luk.1:77; κρίσιν, Jhn.5:22; of seed yielding fruit, Mrk.4:7, 8; ἐργασίαν (Deiss., LAE, 117f.), Luk.12:58; with inf. fin., Mat.27:34, Mrk.5:43, Luk.8:55, Jhn.6:52, al.; with dative of person(s) and inf., Luk.1:74, al.; with accusative and inf., Act.2:27, Rev.3:9; with dupl. accusative, Mat.20:28, Mrk.10:45, Eph.1:22 4:11, 2Th.3:9, 1Ti.2:6, al.; ἑαυτὸν δ. εἰς (Polyb., al.), Act.19:31; with dative of person(s), before κατά (MM, Exp., xi), Rev.2:28 (LXX); δ. ἵνα, Rev.3:9; δέδωκα ἐνώπιόν σου θύραν ἀνεῳγμένην, Rev.3:8.
SYN.: δωρέομαι. (AS)
[in LXX chiefly for נָתַן (53 words in all) ;]
to give—in various senses, accusative to context—bestow, grant, supply, deliver, commit, yield: absol., Act.20:35; with accusative of thing(s) and dative of person(s), Mat.4:9 5:31, Jhn.1:12, al. mult.; with dative of person(s), before ἐκ, Mat.25:8; id. with genitive part.. Rev.2:17; with accusative of person(s), Jhn.3:16, Rev.20:13, al.; δεξιάς, Gal.2:9; φίλημα, Luk.7:45; γνῶσιν, Luk.1:77; κρίσιν, Jhn.5:22; of seed yielding fruit, Mrk.4:7, 8; ἐργασίαν (Deiss., LAE, 117f.), Luk.12:58; with inf. fin., Mat.27:34, Mrk.5:43, Luk.8:55, Jhn.6:52, al.; with dative of person(s) and inf., Luk.1:74, al.; with accusative and inf., Act.2:27, Rev.3:9; with dupl. accusative, Mat.20:28, Mrk.10:45, Eph.1:22 4:11, 2Th.3:9, 1Ti.2:6, al.; ἑαυτὸν δ. εἰς (Polyb., al.), Act.19:31; with dative of person(s), before κατά (MM, Exp., xi), Rev.2:28 (LXX); δ. ἵνα, Rev.3:9; δέδωκα ἐνώπιόν σου θύραν ἀνεῳγμένην, Rev.3:8.
Translators Brief lexicon of Extended Strongs for Greek based on Abbot-Smith, A Manual Greek Lexicon of the New Testament (1922) (=AS), with corrections and adapted by Tyndale Scholars
This web service is provided and maintained by TELOTA - IT/DH
