'(impf. ἐϐουλόμην ou ἠϐουλόμην, f. βουλήσομαι, ao. ἐϐουλήθην ou ἠϐουλήθην, pf. βεϐούλημαι) :
   I vouloir, en génér. et malgré de nombreuses except., plutôt au sens de désirer, p. opp. à θέλω, qui semble manquer plutôt l’idée de vouloir proprement dite :
      1 vouloir : τινί τι (Τρώεσσιν νίκην, IL. 7, 21 ; cf. 8, 204 ; 13, 347, etc.) qqe chose pour qqn (la victoire pour les Troyens, etc.) ; avec un inf. HOM. ATT. : Τρώεσσιν κῦδος ὀρέξαι, IL. 11, 79, vouloir procurer de la gloire aux Troyens ; qqf. avec l’inf. fut. THGN. 187 ; avec une prop. inf. εἰ βόλεσθε (épq.) αὐτὸν ζώειν, OD. 16, 387, si vous voulez qu’il vive ; abs. avec une prép. marquant l’intention : εἰς τὸ βαλανεῖον βούλομαι, AR. Ran. 1279, je veux aller au bain ; βούλεσθαι… μᾶλλον ἤ, vouloir… plutôt que, préférer, aimer mieux ; βουλήσει δειλὸς εἶναι μᾶλλον ἤ, SOPH. Aj. 1314, tu aimeras mieux être lâche que, etc. ; sans μᾶλλον, mais avec un comparatif : βούλομαι παρθενεύεσθαι πλέω χρόνον ἢ πατρὸς ἐστερῆσθαι, HDT. 3, 124, je préfère rester fille longtemps encore, plutôt que d’être privée de mon père ; sans comparatif, avec une prop. inf. : βούλομ' ἐγὼ λαὸν σόον ἔμμεναι ἢ ἀπολέσθαι, IL. 1, 117, je préfère voir mon peuple sauvé plutôt que perdu (cf. OD. 17, 81 ; HDT. 3, 40, etc.) ; ou simpl. avec un inf. OD. 9, 96 ; 15, 88, etc. ; qqf. avec πολύ (au lieu de μᾶλλον) et ἤ, IL. 17, 331, etc. ; rar. avec πολύ sans ἤ : πολὺ βούλομαι αὐτὴν οἴκοι ἔχειν, IL. 1, 112, je préfère la garder chez moi ; abs. avoir une préférence pour, incliner vers, préférer : β. τὰ Συρακοσίων, THC. 6, 50, se déclarer en faveur des Syracusains ;
      2 désirer, souhaiter : τι, IL. 3, 41, qqe ch. (cf. OD. 11, 358 ; 20, 316) ; avec un inf. IL. 1, 67 ; avec un sbj. βούλει ἀναγνῶμεν ; PLAT. Phædr. 228 e, veux-tu que nous lisions ? avec un adv. ἄλλῃ βούλεσθαι, IL. 15, 51, souhaiter que qqe ch. arrive autrement ; abs. βουλοίμην ἄν, PLAT. Euthyphr. 3 a, je voudrais, càd. je souhaiterais (qu’il en fût ainsi) ; particul. dans les locut. ou construct. εἰ δὲ βούλει, PLAT. Conv. 201 a, si tu le désires, si cela te convient ; formule de politesse pour marquer une concession ou une adhésion ; εἰ σοὶ βουλομένῳ ἐστὶν ἀποκρίνεσθαι, PLAT. Gorg. 448 d, s’il te convient de répondre (cf. lat. nobis volentibus) ; subst. τό τινος βουλόμενον, EUR. I.A. 1270, la faculté de vouloir, la volonté de qqn ; ὁ βουλόμενος, HDT. 1, 54 ; ATT. (PLAT. Gorg. 527 a, DÉM. 528, 26, etc.) le premier venu, litt. celui qui le désire, à qui cela convient ; cf. ὃς βούλει, PLAT. Gorg. 517 b ; ὅστις βούλει, PLAT. Crat. 432 a, qui tu voudras, le premier venu ; τί βουλόμενος ; PLAT. Phæd. 63 a ; DÉM. 285, 24 ; τί βουληθείς, SOPH. El. 1100, dans quelle intention ? litt. voulant ou ayant voulu quoi ? ;
      3 p. suite, avec des nuances de signif. diverses, avoir l’intention de, montrer une tendance à, etc. : βούλεται εἶναι, PLAT. Rsp. 595 c, CRAT. 412 c, etc., il a la prétention d’être, il a une tendance à être, il n’est pas éloigné d’être, à peu près au sens de κινδυνεύει εἶναι ; en parl. de choses : ἡ τοῦ ὕδατος φύσις βούλεται εἶναι, etc. ARSTT. Sens. 4, 4, la nature de l’eau a pour caractère d’être, etc. ; d’où signifier, vouloir dire : τί ἡμῖν βούλεται τοῦτο ; PLAT. Theæt. 156 c, que nous veut cela ? qu’est-ce que cela signifie ? (cf. lat. quid sibi vult hæc res ?) ;
   II vouloir bien, consentir à : βούλει λάϐωμαι ; SOPH. Ph. 762, veux-tu que je prenne ? βούλει φράσω ; AR. Eq. 36, veux-tu que je dise ? εἰ βούλει, SOPH. Ant. 1168 ; XÉN. An. 3, 4, 41, si tu veux bien, s’il te plaît (cf. lat. sis = si vis).

➳ Prés. 2 sg. att. βούλει, THC. 6, 14 ; SOPH. Ant. 757 ; etc. ; ion. βούλεαι, OD. 18, 364 ; HDT. 1, 11 ; 3, 53, etc. ; impér. 2 sg. poét. βούλεο, THGN. 145 ; sbj. 2 sg. βουλῇ, AR. Eq. 850, etc. ; épq. βούλεαι, HÉS. O. 647 (sel. d’autres, βούληαι) ; 3 sg. épq. βούλεται, IL. 1, 67 ; opt. 3 pl. ion. βουλοίατο, HDT. 1, 4, etc. — Impf. ἐϐουλόμην, IL. 11, 79 ; HDT. 1, 165, etc. ; ATT. (SOPH. Ph. 1239 ; THC. 3, 51 ; XÉN. An. 1, 1, 1, etc.) ou ἠϐουλόμην, EUR. Hel. 752 ; XÉN. Hell. 1, 1, 29 ; ISOCR. DÉM. etc. ; poét. βουλόμην, IL. 23, 682 ; 3 pl. ion. ἐϐουλέατο, HDT. 1, 4 ; 3, 143. Fut. βουλήσομαι, HH. 2, 86 ; ESCHL. Pr. 867 ; HDT. 1, 127 ; THC. 1, 22 ; etc. Fut. réc. βουληθήσομαι, ARSTD. 24, 292 (vulg.) ; GAL. 13, 636. Ao. ἐϐουλήθην, EUR. Hipp. 476 ; THC. 1, 34 ; XÉN. Hell. 2, 4, 8, etc. ; qqf. ἠϐουλήθην, XÉN. Hell. 4, 4, 8 (vulg.) ; Hipp. 3, 5 ; ISOCR. DÉM. — Poét. prés. 3 sg. βόλεται, IL. 11, 319 ; 2 pl. βόλεσθε, OD. 16, 387 ; impf. 3 pl. ἐϐόλοντο, OD. 1, 234. — Éol. βόλλομαι, d’où part. prés. βολλόμενος, DIUS (STOB. Fl. 65, 16) ; impf. ἐϐολλόμαν, THCR. Idyl. 28, 15.

Étym. R. indo-europ. *g^wel-, *g^wol-, vouloir, désirer.

'

(Ep. also βόλομαι), Dor. βώλομαι, Aeol. βόλλομαι (v. βόλομαι), Thess. βέλλομαι IG 9(2).517.20, Boeot. βείλομαι ib. 7.3080, βήλομαι SIG 1185.18 (Tanagra, iii BC), Locr. and Delph. δείλομαι IG 9(1).334.3, GDI 2034.10, Coan, etc. δήλομαι, Ion. 2 sg. βούλεαι Od. 18.364, Hdt. 1.11; impf. ἐβουλόμην Il. 11.79, etc. ; ἠβουλόμην E. Hel. 752, D. 1.15, etc. ; Ion. 3 pl. ἐβουλέατο codd. in Hdt. 1.4, 3.143; fut. βουλήσομαι A. Pr. 867, S. OT 1077, etc. ; later fut. βουληθήσομαι v.l. in Aristid. Or. 48 (24).8, Gal. 13.636; aor. ἐβουλήθην, also ἠβ- (v. infr.), βουληθείς S. OC 732, IG2². 1236, etc., but Ep. aor. subj. 3 sg. βούλεται (from Βόλσε-ται) Il. 1.67; pf. βεβούλημαι D. 18.2; also βέβουλα (προ-) Il. 1.113 (ἐβέβουλε dub. in Epigr. in Berl.Sitzb. 1894.907); — forms with augm. ἠ- are found in Att. Inscrr. from 300 BC onwards, as IG2². 657, al., and occur frequently in Mss. as ἠβούλοντο v.l. in Th. 2.2, 6.79, ἠβούλου Hyp. Lyc. 11; said to be Ionic in An.Ox. 2.374. — An Act. βούλητε (= βούλησθε) Mitteis Chr. 361.10 (iv AD):
will, wish, be willing, Hom., etc. ; usu. implying choice or preference (cf. IV) opp. ἐθέλω ΄consent΄, εἰ βούλει, ἐγὼ ἐθέλω Pl. Grg. 522e, cf. R. 347b, 437b; ἐὰν βούλῃ σὺ… ἐὰν θεὸς ἐθέλῃ Id. Alc. 1.135d; ἂν οἵ τε θεοὶ ΄θέλωσι καὶ ὑμεῖς βούλησθε D. 2.20; οὔτ’ ἀκούειν ἠθέλετ’ οὔτε πιστεύειν ἐβούλεσθε Id. 19.23; but ἐθέλω is also used = ΄wish΄, λέξαι θέλω σοι, πρὶν θανεῖν, ἃ βούλομαι, E. Alc. 281 (so ἐθέλω εἰπεῖν Pl. Prt. 309b, but φράσαι τι βούλομαι Ar. Pl. 1090); Hom. uses βούλομαι for ἐθέλω in the case of the gods, for with them wish is will; ἐθέλω is more general, and is sts. used where βούλομαι might have stood, e.g. Il. 7.182. — Construct. ; mostly c. inf., Τρώεσσιν ἐβούλετο κῦδος ὀρέξαι 11.79, etc. ; sts. c. inf. fut., Thgn. 184; c. acc. et inf., Od. 4.353, and freq. in Prose; when βούλομαι is folld. by acc. only, an inf. may generally be supplied, as καί κε τὸ βουλοίμην (sc. γενέσθαι) Od. 20.316; ἔτυχεν ὧν ἐβούλετο (sc. τυχεῖν) Antiph. 18.6; πλακοῦντα β. (sc. σε λέγειν) Id. 52.11; καὶ εἰ μάλα βούλεται ἄλλῃ [Ποσειδάων] (sc. τοῦτο γενέσθαι) Il. 15.51; so εἰς τὸ βαλανεῖον βούλομαι (sc. ἰέναι) Ar. Ra. 1279; βουλοίμην ἄν (sc. τόδε γενέσθαι) Pl. Euthphr. 3a. in Hom. of gods, c. acc. rei et dat. pers., Τρώεσσιν… ἐβούλετο νίκην he willed victory to the Trojans, Il. 7.21, cf. 23.682; later c. acc., τὸ βουλόμενον τὴν πολιτείαν πλῆθος that supports the constitution, Arist. Pol. 1309b17. Att. usages; βούλει or βούλεσθε folld. by Verb in subj., βούλει λάβωμαι ; would you have me take hold? S. Ph. 761; βούλει φράσω ; Ar. Eq. 36, cf. Pl. Phd. 79a, R. 596a; ποῦ δὴ βούλει ἀναγνῶμεν ; Id. Phdr. 228e. εἰ βούλει if you please, S. Ant. 1168, X. An. 3.4.41; also εἰ δὲ βούλει, ἐὰν δὲ βούλῃ, to express a concession, or if you like, Pl. Smp. 201a, etc. ; εἰ μὲν β., φρονήσει, εἰ δὲ β., ἰσχύι Id. R. 432a. ὁ βουλόμενος any one who likes, Hdt. 1.54, Th. 1.26, etc. ; ἔδωκεν ἅπαντι τῷ βουλομένῳ D. 21.45; ὁ β. the ΄common in former΄, Ar. Pl. 918 (whence, in jest, βούλομαι ib. 908); ὅστις βούλει who or which ever you like, Pl. Grg. 517b, Cra. 432a. βουλομένῳ μοί ἐστι, c. inf., it is according to my wish that…, Th. 2.3; εἰ σοὶ β. ἐστὶν ἀποκρίνεσθαι Pl. Grg. 448d; also τὰ θεῶν οὕτω βουλόμεν’ ἔσται E. IA 33; τὸ κεἰνου βουλόμενον his wish, ib. 1270; but with pass. sense, τὸ β. the object of desire, Luc. Am. 37, Plu. Art. 28. τί βουλόμενος ; with what purpose? Pl. Phd. 63a, D. 18.172; τί βουληθεὶς πάρει ; S. El. 1100.
mean, Pl. R. 362e, 590e, etc. ; τί ἡμῖν βούλεται οὗτος ὁ μῦθος ; (folld. by β. λέγειν ὡς…) Id. Tht. 156c; τί β. σημαίνειν τὸ τέρας D.H. 4.59; βούλεται εἶναι professes or pretends to be, Pl. R. 595c; β. τὸ ὄνομα ἐπικεῖσθαι Id. Cra. 412c; freq. in Arist., τὸ ἀκούσιον βούλεται λέγεσθαι οὐκ εἰ… EN 1110b30; β. ἄσωτος εἶναι ὁ ἕν τι κακὸν ἔχων ib. 1119b34; β. ὁ πρᾶος ἀτάραχος εἶναι ib. 1125b33; tend to be, ἡ τοῦ ὕδατος φύσις β. εἶναι ἄχυμος Id. Sens. 441a3; β. ἤδη τότε εἶναι πόλις ὅταν… Id. Pol. 1261b12, cf. 1293b40; ἡ φύσις β. μὲν τοῦτο ποιεῖν πολλάκις, οὐ μέντοι δύναται ib. 1255b3, cf. GA 778a4, al.
to be wont, X. An. 6.3.18. folld. by ἤ…, prefer, for βούλομαι μᾶλλον (which is more usu. in Prose), βούλομ’ ἐγὼ λαὸν σόον ἔμμεναι ἢ ἀπολέσθαι I had rather…, Il. 1.117, cf. 23.594, Od. 3.232, 11.489, 12.350; β. τὸ μέν τι εὐτυχέειν… ἢ εὐτυχέειν τὰ πάντα Hdt. 3.40; β. παρθενεύεσθαι πλέω χρόνον ἢ πατρὸς ἐστερῆσθαι (for πολὺν χρόνον, μᾶλλον ἤ…) ib. 124, cf. E. Andr. 351; less freq. without ἤ…, πολὺ βούλομαι αὐτὴν οἴκοι ἔχειν I much prefer…, Il. 1.112, cf. Od. 15.88.
(g^uel-/g^uol-, cf. the dialectic forms.)

impf. ἐβούλετο Xen. An. 1.1.1 ; ἠβούλετο Cyr. 6.1.33 ; fut. βουλήσομαι ; aor. ἐβουλήθην, att. ἠβ.; perf. βεβούλημαι Dem. 18.2 ; bei Hom. nur praes. und imperfect.; vgl. προβέβουλα, βόλομαι volo;
1) mit Ueberlegung sich entschließen, vornehmen, vgl. ἐθέλω, von dem es Ammon. so unterscheidet : β. ἐπὶ μόνου λογικοῦ, θέλειν καὶ ἐπὶ ἀλόγου ζῴου ; unstreitig ist ἐθέλω das umfassendere Wort, die Neigung, Lust ausdrückend, vgl. Buttmann Lexil. I p. 26 ff., dessen Ansicht nicht durchweg haltbar ; bei βούλομαι ist an die Ausführung zu denken, dah. gew. οἱ θεοὶ βούλονται, da sie alles ausführen können ; vgl. Eur. I.T. 61 ἀδελφῷ βούλομαι δοῦναι χοὰς, ταῦτα γὰρ δυναίμεθ' ἄν ; dah. es oft geradezu = beschließen ist ; damit stimmen auch Stellen überein, wie Dem. 2.20 ἂν οἵτε θεοὶ θέλωσι, καὶ ὑμεῖς βούλησθε, wo nur Geneigtheit der Götter u. Entschließung der Bürger verlangt wird ; ja auch 19.23 οὔτ' ἀκούειν ἠθέλετε οὔτε πιστεύειν ἠβούλεσθε kann so gefaßt werden ; obwohl beide Verba an manchen Stellen ohne erheblichen Unterschied gebraucht sind. – Wollen, beabsichtigen, gew. mit dem inf., von Hom. an überall ; der inf. fut., den die alten Gramm. verwerfen, findet sich doch an einzelnen Stellen, s. Schäfer ad poet. Gnom. p. 16. Aus Τρώεσσιν ἐβούλετο κῦδος ὀρέξαι Il. 1 i, 79 ist zu erkl. Τρώεσσι νίκην 16.121, er beschloß ihnen Sieg, verlieh ihnen Sieg ; τῷ κε Ποσειδάων γε, καὶ εἰ μάλα βούλεται ἄλλῃ, αἶψα μεταστρέψειε νόον μετὰ σὸν καὶ ἐμὸν κῆρ Il. 15.51 ; ἐς τὸ βαλανεῖον βούλομαι (sc. ἰέναι), ich will ins Bad, Ar. Ran. 1279 ; τὰ Συρακουσίων, den Spr. geneigt sein, sich für sie entscheiden, Thuc. 6.80 ; Sp. sogar κακῶς τινι, Dion.Hal. 3.21 ; – τὸ βουλόμενον, die Willensmeinung, Entschluß, Eur. I.A. 33, 1270 ; Antiph. 5.73 u. Sp.; – ἔστιν ἐμοὶ βουλομένῳ, = βούλομαι, Thuc. 2.3 ; Plat. Soph. 254b, Crat. 384a u. sonst ; – ὁ βουλόμενος, Jeder, der da will, der Erste, Beste, Gorg. 527a u. sonst sehr oft ; auch mit πᾶς, Rep. III.416d ; seltener ὃς βούλει, Gorg. 417a ; vgl. Crat. 432a ; – βουλόμενος, in der Absicht, um zu, Att.; – βούλει, seltener βούλεσθε, mit darauf folgendem Conj. in auffordernden Fragen, βούλει, φράσω, willst du, soll ich dir sagen, Ar. Eq. 36 ; βούλει λάβωμαι δῆτα καὶ θίγω τί σου Soph. Phil. 751 ; vgl. Eur. Phoen. 734 ; Plat. Gorg. 454d ; auch außer der Frage, εἴτε τι βούλει προσθῇς ἢ ἀφέλῃς Phaed. 95e ; vgl. Rep. II.372e ; u. wo es parenthetisch ist, πόθεν βούλει, ἄρξωμαι Xen. Oec. 16.8 ; erst Sp. haben das fut. dabei ; – stärker : verlangen, befehlen, ὁ νόμος βούλεται τούτους εὖ βασανίζειν Plat. Symp. 184a ; bei Sp. behaupten ; übertr., von Sachen, τί τοῦτο βούλεται ; was will das, was hat das zu bedeuten ? τί β. οὗτος ὁ μῦθος ; Plat. Theaet. 156c ; vgl. Parm. 128a, Legg. II.668c. So bes. auch Arist.
2) lieberwollen, vorziehen, βούλομ' ἅπαξ ἀπὸ θυμὸν ὀλέσσαι ἢ δηθὰ στρεύγεσθαι Od. 12.350 ; vgl. Il. 1.117, 23.594, Od. 11.489, 16.106 ; βουλήσει ποτὲ καὶ δειλὸς εἶναι μᾶλλον ἢ 'ν ἐμοὶ θρασύς Soph. Aj. 1293 ; vgl. Her. 3.124 ; Plat. Alc. II, 658a ; Babr. 65.7. Seltener ohne ἤ, Il. 1.112, Od. 15.88. Häufig im Art., bes. Plat. εἰ δὲ βούλει, wenn du lieber willst, od. wenn du willst, was geradezu Partikel wird »oder auch«. Vgl. βούλεται δ' αὐτοῖς ἡ μὲν ἀνωτάτη σφαῖρα τὸν ἥλιον, es soll bedeuten, Procl. bei Phot. 348.

βούλομαι,
[in LXX for חפץ, אבה, יעץ, etc. ;]
to will, wish, desire, purpose, be minded, implying more strongly than θέλω (which see), the deliberate exercise of volition (see Hort on Jas.1:18): with inf. (M, Pr., 205; Bl., §69, 4), Mrk.15:15, Act.5:28, 33 12:4 15:37 17:20 18:15, 27 19:30 22:30 23:28 27:43 28:18, 2Co.1:15, 1Ti.6:9, Heb.6:17, II Jhn.12, 3Jo.10, Ju 5; with accusative, 2Co.1:17; with accusative and inf., Php.1:12, 1Ti.2:8 5:14, Tit.3:8, 2Pe.3:9; of the will making choice between alternatives, Mat.1:19 11:27, Luk.10:22, Act.25:20, 1Co.12:11, Jas.3:4 4:4; εἰ βούλει (cl., a courteous phrase = θέλεις, colloq.; Bl., §21, 8; LS, see word), Luk.22:42; with subjc., adding force to a question of deliberation (Bl., §64, 6), Jhn.18:39; βουληθείς, of set purpose (see Hort, in l.), Jas.1:18; impf., ἐβουλόμην (= cl. βουλοίμην ἄν; Bl., §63, 5; Lft., Phm. 13), Act.25:22, Phm 13 (see also Cremer, 143).†
(AS)