(f. εύσω, ao. ἐϐασίλευσα, pf. βεϐασίλευκα) [ᾰῐ]
A intr.
   I être roi, d’où :
      1 propr. être roi, régner, IL. 2, 203, etc. ; OD. 1, 392, etc. ; ἐν Ἰθάκῃ, OD. 1, 401 ; ἐν πόλει, PLAT. dans Ithaque, dans une cité ; ἐν ὑμῖν, OD. 2, 47, parmi vous ; ἐν Πέρσαις, XÉN. chez les Perses ; κατὰ δῆμον, OD. 22, 52, sur le peuple ; avec le gén. β. Ἀχαιῶν, OD. 1, 401, régner sur les Achéens, càd. sur les Grecs ; avec le dat. β. Γιγάντεσσιν, OD. 7, 59, régner sur les Géants ; avec le gén. du pays sur lequel on règne, OD. 11, 285 ; ou avec ἐπί et l’acc. SPT. 1Macc. 1, 16 ; en parl. d’une femme, être reine, càd. femme du roi, IL. 6, 425 ; postér. en parl. d’une ville : ἡ βασιλεύουσα πόλις, ATH. 98 c, la cité impériale, en parl. de Rome ; au pass. être gouverné par un roi, PD. P. 4, 107 ; PLAT. Rsp. 576 d ; ARSTT. Pol. 3, 14, 1, etc. ; d’où être gouverné souverainement, PLAT. Leg. 684 a ; LYS. 192, 22 ;
      2 devenir roi (part. à l’ao.) HDT. 1, 130 ; THC. 2, 99 ; XÉN. Hell. 3, 3, 3 ;
      3 vivre en roi, PLUT. M. 101 e ; NT. 1Cor. 4, 8 ;
      4 être maître absolu de, dat. THCR. Idyl. 21, 60 ;
   II être partisan de la royauté, PLUT. Syll. 42 ;
B tr. faire ou désigner roi, acc. SPT. Jud. 9, 6 ; 9, 18 ; 1Reg. 8, 22, etc.

Étym. βασιλεύς.

to be king, rule, reign, οὐ μέν πως πάντες βασιλεύσομεν ἐνθάδ’ Ἀχαιοί Il. 2.203; ἶσον ἐμοὶ βασίλευε 9.616; ἐν ὑμῖν… βασίλευε was king among you, Od. 2.47; ὄφρ’ Ἰθάκης κατὰ δῆμον… βασιλεύοι 22.52; also of a woman, ἢ βασίλευεν ὑπὸ Πλάκῳ reigned as queen, Il. 6.425; ἡ δὲ Πύλου βασίλευε Od. 11.285; in aor., to have become king, Hdt. 2.2; c. gen., to be king of, rule over, ἐν… Ἰθάκῃ βασιλεύσει Ἀχαιῶν Od. 1.401, etc. ; βασιλεύοντος βασιλέων Ἀρσάκου PAvrom. 1 A 1; c. dat., to be king among, Γιγάντεσσιν βασίλευεν Od. 7.59; later β. ἐπὶ τὰς δύο βασιλείας LXX 1 Ma. 1.16; — Pass., to be governed by a king, Pl. R. 576d, 576e, al., Arist. Pol. 1284b39, etc. ; c. acc. cogn., βασιλείαν πασῶν δικαιοτάτην βασιλεύεσθαι Pl. Lg. 680e; generally, to be governed or administered, Pi. P. 4.106, etc. ; ὑπὸ νόμου Lys. 2.19; hence, submit to the king, Plu. Sull. 12.
to be ἄρχων β. at Athens, Isoc. 18.5, IG1². 776, al. ; of other magistrates, SIG 709 (Chersonesus), 1054 (Samothrace). later ἡ βασιλεύουσα πόλις the imperial city, of Rome, Ath. 3.98c, cf. CPHerm. 125ii3.
enjoy as master, τῶ χρυσῶ β. Theoc. 21.60 codd. abs., live royally, β. ἐν πενίᾳ Plu. 2.101d, cf. 1 Ep. Cor. 4.8. causal, appoint as king, τινά LXX Jd. 9.6; but β. τισὶ βασιλέα make them a king, ib. 1 Ki. 8.22, 12.1.

1) König sein, herrschen, absolut, Il. 2.203 ; Ἰθάκης κατὰ δῆμον Od. 22.52 ; ἔνθα τε μίνως ἐννέωρος βασίλευε Διὸς μεγάλου ὀαριστής 19.179 ; ἶσον ἐμοὶ βασίλευε, καὶ ἥμισυ μείρεο τιμῆς Il. 9.616 ; von einer Frau, nicht = regieren, sondern an einen König verheiratet sein, Il. 6.425 μητέρα δ', ἡ βασίλευεν ὑπὸ Πλάκῳ ὑληέσσῃ ; Pind. P. 4.166, N. 9.11 ; bei Att., ἐν ταῖς πόλεσιν Plat. Rep. V.473c ; ἐν Πέρσαις Xen. Cyr. 1.5.4 ; ἐβασίλευσε, er wurde König, Her. 1.130 ; Thuc. 2.99. Bei Andoc. 1.17, ἄρχων βασιλεύς sein.
2) Mit einem Casus, τινί, Od. 7.59 ὅς ποθ' ὑπερθύμοισι Γιγάντεσσιν βασίλευεν, Homerisch anstatt des genitiv.; Il. 2.206 ἵνα σφίσι βασιλεύῃ ; Pind. P. 10.3 ; gew. τινός, Od. 11.285 ἡ δὲ Πύλου βασίλευε, s. oben über Il. 6.425, vgl. Scholl.; Her. 1.206 ; χώρας, θεῶν, Plat. Polit. 259a, Symp. 195c ; Folgde. – Pass., von Königen beherrscht, verwaltet werden, τιμά Pind. P. 4.106 ; πόλις Plat. Legg. III.684a ; ὑπὸ νόμου Lys. 2.19 ; βασιλευθῆναι Pol. 4.1.
3) von der königlichen Partei sein, Plut. Syll. 12.
4) wie ein König leben, Plut. virt. et vit. E.; NT.

βασιλεύω, (< βασιλεύς),
[in LXX for מלךְ, its parts and derivatives, exc. 4Ki.15:5 (ישׁב) ;]
to be king, to reign, rule: 1Ti.6:15; with genitive (cl.), Mat.2:22; before ἐπί, with accusative (= Heb. מלךְ על; Bl., §36, 8), Luk.1:33 19:14, 27 Rom.5:14; ἐπὶ τ. γῆς, on earth, Rev.5:10; of God, Rev.11:15, 17 19:6; of Christ, Luk.1:33, 1Co.15:25, Rev.11:15; of Christians, Rev.5:10 20:4 (constative aor., M, Pr., 130), ib. 6 22:5. Metaph., Christians, Rom.5:17, 1Co.4:8; θάνατος, Rom.5:14, 17; ἁμαρτία, Rom.5:21 6:12. Ingressive aor. (M, Pr., 109), to begin to reign: 1Co.4:8, Rev.11:17 19:6 (Cremer, 137).†
(AS)