ου (ἡ) [ᾰᾰ]
   I pierre de touche (lat. lapis Lydius), PD. P. 10, 67 ; THGN. 417, 450 ; ARSTT. Col. 3, 7 ;
   II p. suite, fig. :
      1 moyen de vérification, moyen d’éprouver, épreuve, HDT. 8, 110 ; SOPH. O.R. 510 ; PLAT. Leg. 648 b, etc. ;
      2 part. épreuve par la torture, mise à la question, ANT. 112, 24, etc. ; IS. 70, 34, etc. ; au plur. aveux arrachés par la torture, DÉM. 1254, 9 ; p. ext. souffrance causée par la maladie, SEXT. M. 6, 24 ; NT. Matth. 4, 24.

Étym. emprunt, en passant par le lydien, à l’égyptien baḫan, sorte de pierre de touche pour l’or ; lat. basalten, leçon fausse de basaniten (PLIN. H.N. 36, 58) a donné franç. basalte.

ἡ, touchstone, on which pure gold leaves a yellow streak, ἐς βάσανον δ’ ἐλθὼν παρατρίβομαι ὥστε μολύβδῳ χρυσός Thgn. 417; χρυσὸν τριβόμενον βασάνῳ Id. 450, cf. 1105; παρατρίβεσθαι πρὸς τὰς β. Arist. Col. 793b1, cf. HA 597b2; metaph, β. τοῦ ἀρώματος (sc. τοῦ κινναμώμου) τὴν αἶγα εἶναι Philostr. VA 3.4.
the use of this as a test, χρυσὸς ἐν β. πρέπει Pi. P. 10.67; generally, test, trial of genuineness, οὐκ ἔστιν μείζων β. χρόνου [Simon.] 175.1; δόμεν τι βασάνῳ ἐς ἔλεγχον Pi. N. 8.20; σοφὸς ὤφθη βασάνῳ θ’ ἁδύπολις S. OT 510 (lyr.), cf. 494; βάσανον λαμβάνειν περί τινος Pl. Lg. 648b; εἰς β. εἶ χερῶν wilt come to a trial of strength, S. OC 835; πλοῦτος β. ἀνθρώπου τρόπων Antiph. 232.5; [νόσου] ἔσχ’ ἐπὶ σοὶ βάσανον had experienced it in you, i.e. you had had it first, IG 14.1320; βάσανον ὑποκείσονται will be subjected to a test, of candidates, POxy. 58.25 (iii AD).
inquiry by torture, ἐς πᾶσαν β. ἀπικνέεσθαι Hdt. 8.110; εἰς β. αἰτεῖν Herod. 2.88; ἐξετάσαι διὰ βασάνων SIG 780.12 (Astypalaea, Aug.); esp. at Athens, used to extort evidence from slaves, εἰς β. δέχεσθαι Antipho 1.12; εἰς β. παραδοῦναι Is. 8.17; ἐκ βασάνων εἰπεῖν ib. 12; in pl., confession upon torture, D. 53.24, Hyp. Fr. 5, Arist. Rh. 1355b37.
agony of battle, ἡ κατὰ τὸ ἔργον β. S.E. M. 6.24; tortures of disease, Ev. Matt. 4.24; cf. ἐπάγρυπνος β. Vett.Val. 211.28; also ψυχικαί Id. 182.19; torments of hell, Ev. Luc. 16.23.
trespass-offering, LXX 1 Ki. 6.17. — Oriental word.

ἡ,
1) der Probierstein, lapis lydius, χρυσὸς ἐν βασάνῳ πρέπει Pind. P. 10.67 ; χρυσὸς τριβόμενος βασάνῳ Theogn. 250 ; übertr., sp.D., z.B. ἐν βασάνῳ σοφίης κρίνεσθαι Mnasalc. 15 (VII.54).
2) Untersuchung, ἐσπᾶσαν β. ἀφικνεῖσθαι Her. 8.110 ; ἐς βάσανον χερῶν εἶ Soph. O.C. 839 ; vgl. O.R. 492 ; ἐπ' ἄλλην β. ἀναφέρειν Plat. Gorg. 487e ; προσφέρειν τινί Phil. 23a ; β. λαμβάνειν τινός, Prüfung anstellen, Tim. 68d ; βάσανον δοῦναι, Probe, Beweis von etwas geben, Ar. Th. 801 ; Plat. Legg. VI.751c ; τοῦ πιστοὶ εἶναι Xen. Cyr. 7.5.64 ; vgl. ἱκανὴν β. ἔχειν τινός Lys. 26.17 ; Untersuchung durch die Folter, ἀκριβέστατος ἔλεγχος Isae. 8.12 ; εἰς βάσανον διδόναι Antiph. 1.11 ; 5.31 ; ἐκ βασάνων τἀληθῆ λέγειν Isae. 8.12, auf der Folter, durch die Folterwerkzeuge ; so öfter bei den Rednern ; das durch die Folter erzwungene Geständnis, Dem. 23.24 ; vgl. Harp. Bei Sp. übh. Marter, Qual, z.B. NT.

βάσανος, -ου, ὁ (of Oriental origin),
[in LXX chiefly for כְּלִמָּה ,אָשָׁם, and freq. in 4Mac ;]
__1. prop., touchstone, a dark stone used in testing metals.
__2. examination by torture.
__3. torment, torture: Mat.4:24, Luk.15:23, 28.
† (AS)