(impf. ᾔσχυνον, f. αἰσχυνῶ, ao. ᾔσχυνα, pf. réc. non att. ᾔσχυγκα) [ῡ, fut. ῠ]
   I enlaidir, défigurer : πρόσωπον, IL. 18, 24 ; εἶδος, PD. P. 4, 264, défigurer le visage, la beauté ; κάλλος, LUC. Im. 11, souiller ou ruiner la beauté, défigurer ; au pass. ARSTT. Pol. 5, 10, 7, etc. ;
   II déshonorer :
      1 être une cause de déshonneur pour, acc. HDT. 9, 53 ; ESCHL. Ag. 401 ; SOPH. Aj. 1305 ; PLAT. Menex. 246 d ; αἰσχ. γένος πατέρων, IL. 6, 209, déshonorer la race de ses ancêtres ;
      2 particul. déshonorer par des relations intimes : αἰσχ. λέχος, OD. 8, 269 ; εὐνήν, ESCHL. Ag. 1626, souiller la couche ; d’où abs. déshonorer (une femme, des enfants, etc.) EUR. El. 44 ; ISOCR. 15, 251 Baiter-Sauppe ; PLUT. Eum. 9 ;
      3 discréditer, décrier, IL. 23, 571 ; OD. 2, 86 ; THC. 4, 92, etc. ;

Pass.-moy. (f. αἰσχυνοῦμαι, rar. αἰσχυνθήσομαι ; ao. ᾐσχύνθην, pf. réc. ᾔσχυμμαι) :
      1 avoir le sentiment de l’honneur, THC. 2, 43 ; cf. 5, 9, etc. ;
      2 avoir honte : τι, OD. 21, 323 ; SOPH. O.R. 1079 ; PLAT. Conv. 216 b ; τινι, AR. Nub. 992 ; LYS. 97, 12, etc. ; ἐπί τινι, PLAT. Rsp. 396 c ; XÉN. Mem. 2, 2, 8 ; ἔν τινι, THC. 2, 43 ; ὑπέρ τινος, LYS. 142, 24 ; ESCHN. 1, 26 Baiter-Sauppe ; LUC. Prom. 7, etc. de qqe ch. ; τινα, EUR. Ion 933 ; XÉN. An. 2, 3, 22 ; PLAT. Conv. 216 b ; πρός τινα, ARSTT. Rhet. 2, 6, 1, avoir honte devant qqn ; abs. OD. 7, 305 ; 18, 12 ; HDT. 1, 10 ; EUR. Hipp. 1291 ; avec un inf. HDT. 1, 82 ; ESCHL. Ag. 856 ; PLAT. Phædr. 257 d, etc. ; avec un part. λέγων οὐκ αἰσχυνεῖται, PLAT. Phædr. 245 e, il ne rougira pas de parler ; cf. ESCHL. Pr. 642 ; SOPH. Ant. 540 ; avec une prop. inf. XÉN. An. 2, 3, 22 ; avec εἰ, XÉN. Mem. 2, 10, 3 ; DÉM. 1, 24 Baiter-Sauppe, etc. ; avec ἤν, XÉN. Œc. 21, 4 ; avec μή, PLAT. Theæt. 183 e.

➳ Act. prés. inf. épq. αἰσχυνέμεν, IL. 6, 209. Fut. ion. αἰσχυνέω, HDT. 9, 53, Pf. ᾔσχυκα, DRAC. p. 12, 15, ou ᾔσχυγκα, DC. 58, 16. Pl.q.pf. ᾐσχύγκειν, DC. 77, 16. Pass. fut. αἰσχυνθήσομαι, PHILÉM. (Com. fr. 4, 53) ; DIPH. (ibid. 4, 421) ; d’ord. f. moy. au sens pass. αἰσχυνοῦμαι, ESCHL. Ag. 856 ; AR. fr. 21 ; PLAT. Tim. 49 d, etc. Ao. inf. poét. αἰσχυνθῆμεν, PD. N. 9, 27. Pf. part. épq. ᾐσχυμμένος, IL. 18, 180.

Étym. αἰσχύνη.

Ion. impf. αἰσχύνεσκε (κατ-) Q.S. 14.531; fut. -υνῶ E. Hipp. 719, Ion. -υνέω Hdt. 9.53; aor. ᾔσχυνα Il. 23.571, Lys. 1.4, etc. ; pf. ἤσχυγκα D.C. 58.16 ; — Pass., fut. αἰσχυνοῦμαι A. Ag. 856, Ar. Fr. 200, Pl. Ti. 49d, etc., rarely αἰσχυνθήσομαι (v. sub fin.) ; aor. ᾐσχύνθην Hdt. and Att., poet. inf. αἰσχυνθῆμεν Pi. N. 9.27 ; pf. ᾔσχυμμαι (v. infr. B. I) :
make ugly, disfigure, πρόσωπον, κόμην, Il. 18.24, 27, cf. S. Ant. 529; αἰ. τὸν ἵππον give the horse a bad form, X. Eq. 1.12. mostly in moral sense, dishonour, tarnish, μηδὲ γένος πατέρων αἰσχυνέμεν Il. 6.209, cf. 23.571; τὴν Σπάρτην Hdt. 9.53; ξενίαν τράπεζαν A. Ag. 401; τοὺς πρὸς αἵματος S. Aj. 1305; τοὺς πατέρας Pl. Mx. 246d. esp.
dishonour a woman, E. El. 44, cf. Plu. Marc.. 19, etc. ; εὐνήν A. Ag. 1626; εἰς τὸ σῶμα αἰ. Arist. Pol. 1311b7; abs., Foed. Delph. Pell. 2 A 12.
disdain, ἐπιχώρια Pi. P. 3.22. Pass., to be dishonoured, νέκυς H) (σχυμμένος, of Patroclus, Il. 18.180.
to be ashamed, feel shame, abs., Od. 7.305, 18.12, Hdt. 1.10, E. Hipp. 1291. more commonly, to be ashamed at a thing, c. acc. rei, αἰσχυνόμενοι φάτιν ἀνδρῶν Od. 21.323; τὴν δυσγένειαν τὴν ἐμὴν αἰ. S. OT 1079 ; c. dat. rei, Ar. Nu. 992, Lys. 3.9, D. 4.42, etc. ; αἰ. ἐπί τινι X. Mem. 2.2.8; ἔν τινι Th. 2.43; ὑπέρ τινος Lys. 14.39; περί τινος 33.6. etc. c. part., to be ashamed at doing a thing (which one does), A. Pr. 642 (v.l.), S. Ant. 540, Ar. Fr. 200, Pl. Grg. 494e, etc. c. inf., to be ashamed to do a thing (and therefore not to do it), Hdt. 1.82, A. Ag. 856, Ch. 917, Pl. R. 414e, Phdr. 257d, etc. ; though this condition must not be pressed absolutely, cf. Ap. 22b. foll. by relat. clause, αἰσχύνεσθαι εἰ… to be ashamed that…, S. El. 254, And. 4.42; ἐάν… X. Oec. 21.4; μὴ… Pl. Tht. 183e, cf. Macho ap. Ath. 13.579f; ὅτι… Lys. 2.23. c. acc. pers., to feel shame before one, E. Ion 934, 1074, Pherecr. 23.6, Pl. Smp. 216b; τοὺς γέροντας (at Sparta) Aeschin. 1.180; ὅστις γὰρ αὐτὸς αὑτὸν οὐκ αἰσχύνεται, πῶστόν γε μηδὲν εἰδότ’ αἰσχυνθήσεται ; Philem. 229, cf. Gal. 5.26; c. acc. et inf., E. Hel. 415; ᾐσχύνθημεν θεοὺς… προδοῦναι αὐτόν X. An. 2.3.22; αἰσχύνομαι ὑμᾶς λέγειν D. 40.48; αἰ. πρός τινα Arist. Rh. 1383b12.

perf. ᾔσχυκα Draco 12, ᾔσχυγκα DC. 58.16, pass. ᾔσχυμμαι, auch ᾔσχυμαι, aor. ᾐσχύνθην. – Häßlich machen, entstellen : πρόσωπον Il. 18.24, κόμην 27, νέκυς ᾐσχυμμένος 180, πολιόν τε κάρη πολιόν τε γένειον αἰδῶ τε 22.75, vgl. 24.418 ; εἶδος Pind. P. 4.264 ; ῥέθος Soph. Ant. 525 ; κάλλος Luc. Imagg. 11. – Beschimpfen, entehren, λέχος καὶ εὐνήν Od. 8.269, γένος πατέρων Il. 6.209 ; εὐνὴν ἀνδρός Aesch. Ag. 1609 ; πόλιν, φίλους, εὔκλειαν Soph. O.C. 933, El. 508, 1072 ; πατρῷον δόμον Eur. I.A. 1031, πατέρα Hel. 727 ; schänden, γυναῖκας καὶ παῖδας Isocr. 15.251 ; Plut. Eum. 9 ; schamrot machen, beschämen, Od. 2.86, ἀρετήν Il. 23.571, wie Thuc. 4.92 ; vgl. Plat. Rep. VI.495c. Pass. αἰσχυνθεῖσα Her. 1.10. – Häufiger dep. pass., sich schämen, scheuen vor etwas, ἀλλ' ἐγὼ οὐκ ἔθελον δείσας αἰσχυνόμενός τε Od. 7.305, φάτιν ἀνδρῶν ἠδὲ γυναικῶν Od. 21.323 ; δυσγένειαν Soph. O.R. 1079 ; Plat. Symp. 216b ; στρατιώτας Xen. An. 2.3.22 ; – c. partic. οὐκ ἂν αἰσχύνοιό σε παρέχων σοφιστήν Plat. Prot. 312a, daßdu dich für einen Sophisten ausgiebst ; λέγων οὐκ αἰσχυνεῖται Phaedr. 245e vgl. Rep. X.606c ; so schon Aesch. Spt. 1020 ; Soph. Phil. 1369, Ant. 536 ; auch Sp ; – c. inf., sich scheuen, Anstand nehmen, etwas zu tun, z.B. οὐκ ἂν αἰσχυνθείην φάναι Plat. Charm. 164d ; so schon Aesch. αἰσχυνοῦμαι Ag. 830 ; Eur. Hel. 422 ; mit folgendem εἰ, Soph. El. 246 ; Xen. Mem. 2.10.3 ; Dem. 1.24, Mid. 105 ; selten ἤν, Xen. Oec. 21.4 ; mit μή, Plat. Theaet. 183e. Bei einem subst. entweder dat., z.B. τοῖς προειρημένοις, über das Gesagte, Plat. Riv. 139a ; Xen. Cyr. 5.3.50 ; Thuc. 3.82 ; αἰσχροῖς Ar. Nub. 979 ; od. ἐπί τινι, Rep. III.396c ; Aeschin. öfter ; aber ἐν τοῖς ἔργοις, bei der Ausführung, Thuc. 2.43 ; ὑπὲρ τῆς πόλεως, im Namen des Staats, Aesch. 1.26, wie ὑπὲρ Διός Luc. Prom. 7 ; τοῖς γιγνομένοις ὑπὲρ τῆς πόλεως Dem. 4.42 ; vgl. Plat. Crit. 45e.

αἰσχύνω
(< αἶσχος, shame), [in LXX chiefly for בּוּשׁ ;]
__1. to disfigure (Hom.).
__2. to dishonour (Pro.29:15).
__3. to make ashamed (Sir.13:7). Pass., to be put to shame, be ashamed: 2Co.10:8; Php.1:20, 1Pe.4:16, 1Jn.2:28; with inf. (M, Pr., 205), Luk.16:3 (cf. ἐπ- (-ομαι), κατ- αἰσχύνω).
† (AS)