αἰδέομαι-οῦμαι (f. -έσομαι, ao. ᾐδεσάμην ou ᾐδέσθην, pf. ᾔδεσμαι) :
   I moy. éprouver un sentiment de honte, de pudeur, de respect, d’où :
      1 avoir de la pudeur, EUR. I.A. 563 ;
      2 avoir honte, craindre de, inf. IL. 7, 93 ; rar. avec un part. αἴδεσαι πατέρα προλείπων, SOPH. Aj. 506, aie scrupule de quitter ton père ; αἰδ. ἐπί τινι, DH. 6, 92 ; τινος, ANTH. 6, 228, avoir honte ou scrupule au sujet de qqe ch. ;
      3 avec un acc. craindre, révérer, respecter : θεούς, IL. 24, 503 ; OD. 9, 269 ; PLAT. Leg. 920 e, craindre les dieux (ttef. on dit plutôt θεοὺς σέϐεσθαι, p. opp. à ἀνθρώπους αἰδεῖσθαι, PLAT. Leg. 886 b ; δεῖ τοὺς θεοὺς σέϐεσθαι, γονέας τιμᾶν, πρεσϐυτέρους αἰδεῖσθαι, PLUT. M. 7 e, il faut révérer les dieux, honorer ses parents, respecter les vieillards) ; ἀλλήλους, IL. 5, 530, se respecter les uns les autres ; μέλαθρον, IL. 9, 640, respecter le toit domestique ; ὅρκον, SOPH. O.R. 647, respecter un serment ;
      4 avoir la pudeur de, ne pas abuser de : ἀλκάν, PD. P. 4, 308, avoir la pudeur de sa force, en user avec modération ;
      5 respecter le malheur, avoir égard à l’infortune, avoir pitié de, acc. OD. 3, 96 ; αἰδούμενος, EUR. Med. 349, par pitié (litt. ayant pitié) ;
      6 transiger, agréer ou faire agréer la composition pour meurtre, en parl. de la famille de la victime, PLAT. Leg. 877 a ; DÉM. 983, 19, etc. ;
      7 invers. solliciter la pitié, fléchir par ses prières, obtenir son pardon de : τινα, DÉM. 644, 1, de qqn ; ᾐδεσμένος, DÉM. 645 fin, s’étant laissé fléchir ;
      8 p. suite, avoir des égards ou des ménagements : ὑπὲρ τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως, PLUT. Cim. 2, être indulgent pour la nature humaine ;
   II postér. act. αἰδέω-ῶ, inspirer du respect à, acc. BAS. 3, 572 ; NAZ. 4, 103 edd. Migne.

➳ Prés. impér. 2 sg. épq. αἰδεῖο, IL. 24, 503 ; OD. 9, 269. Fut. épq. αἰδέσσομαι, OD. 14, 388 ; fut. réc. αἰδεσθήσομαι, DC. 45, 44. Ao. impér. αἴδεσσαι, IL. 9, 640 ; ao. pass. 3 pl. épq. αἴδεσθεν, IL. 7, 93.

Étym. αἴδομαι.

and poet. αἴδομαι Hom., etc., Ep. imper. αἰδεῖο Il. 24.503, Od. 9.269; part. αἰδόμενος Hom. and Trag. (lyr.); imper. αἴδεο Il. 21.74; impf. ᾐδοῦντο A. Pers. 810, etc., αἰδέοντο Pi. P. 9.41, poet. αἴδετο Il. 21.468, APl. 4.106; fut. αἰδέσομαι Il. 22.124, Att., Ep. αἰδέσσομαι Od. 14.388; αἰδεσθήσομαι D.C. 45.44, Gal. 1.62, (ἐπ-) E. IA 900; aor. Med. ᾐδεσάμην, Ep. αἰδ- Od. 21.28, Att. (v. sub fin.), Ep. imper. αἴδεσσαι Il. 9.640; aor. Pass. ᾐδέσθην Hom., etc., and in Prose, Ep. 3 pl. αἴδεσθεν Il. 7.93; pf. ᾔδεσμαι (v. sub fin.); Act. only in καταἰδέω : — to be ashamed, c. inf., αἴδεσθεν μὲν ἀνήνασθαι δεῖσαν δ’ ὑποδέχθαι Il. 7.93; αἰδέομαι δὲ μίσγεσθ’ ἀθανάτοισι 24.90; αἰ. γὰρ γυμνοῦσθαι Od. 6.221; less freq. c. part., αἴδεσαι μὲν πατέρα προλείπων S. Aj. 506, cf. Plu. Aem. 35; c. dat., μὴ αἰδοῦ τῷ εὐκόλῳ Philostr. Ep. 19; abs., αἰδεσθείς from a sense of shame, Il. 17.95. mostly c. acc., stand in awe of, fear, esp. in moral sense, αἰδεῖο θεούς Il. 24.503, Od. 9.269; Τρῶας Il. 6.442, cf. Od. 2.65, etc. ; ἀλλήλους αἰδεῖσθε show a sense of regard one for another, Il. 5.530; οὐδὲ θεῶν ὄπιν αἰδέσατο Od. 21.28; αἴδεσσαι μέλαθρον respect the house, Il. 9.640; freq. of respect for suppliants, Il. 22.124, cf. Hdt. 7.141; ἐχθρὸν ὧδ’ αἰδεῖ νέκυν ; S. Aj. 1356; τόνδ’ ὅρκον αἰδεσθείς Id. OT 647, cf. 1426; — in Pi. P. 4.173 αἰδεσθέντες ἀλκάν regarding their reputation for valour, i.e. from self-respect, cf. ἑωυτὸν μάλιστα αἰδεῖσθαι Democr. 264; abs., τὸ αἰδεῖσθαι self-respect, Id. 179; in Prose, Δία αἰδεσθέντες Hdt. 9.7. αʹ; φοβοῦμαί γε… τοὺς μοχθηρούς (< οὐ γὰρ δήποτε εἴποιμ’ ἂν ὥς γε αἰδοῦμαι) Pl. Lg. 886a, cf. Euthphr. 12b, Phdr. 254e; later αἰ. ἐπί τινι D.H. 6.92; ὑπὲρ τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως have compassion upon, show mercy, Plu. Cim. 2.
respect another΄s misfortune, feel regard for him, μηδέ τί μ’ αἰδόμενος… μηδ’ ἐλεαίρων Od. 3.96 (cf. 1.2); αἰ. τὴν τῶν μηδὲν ἀδικούντων εὐσέβειαν Antipho 2.4.11; esp. as Att. law-term, to be reconciled to a person, of kinsmen who allow a homicide to return from exile, Lex ap. D. 43.57; ἐὰν ἑλών τις ἀκουσίου φόνου… αἰδέσηται καὶ ἀφῇ D. 37.59, cf. 38.22; αἰδούμενος Pl. Lg. 877a; ᾐδεσμένος D. 23.77. of the homicide, obtain forgiveness, D. 23.72 codd.

vgl. αἴδομαι, αἰδεῖο Od. 9.269, Il. 24.503 imper. praes.; fut. αἰδέσομαι z.B. Xen. Mem. 3.5.15. Hom. αἰδέσεται Il. 24.208, αἰδέσσομαι v.l. αἰδήσομαι Od. 14.388 ; aor. ᾖδέσθην z.B. Xen. An. 3.2.4 ; ehrfurchtsvolle Scheu haben, bes. die Götter scheuen, Δία Aesch. Ag. 353 ; Her. 9.7 ; θεούς Eur. Hipp. 1258 ; αἰδεσθεὶς βασιλῆος ἐνιπὴν αἰδοίοιο Il. 4.402 ; τοκῆας Her. 1.5 ; τύμβον πατρός Aesch. Ch. 104 ; Aesch. Suppl. 632 ; ἱκετηρίας Her. 7.141 ; βωμὸν δίκας Aesch. Eum. 511 ; ὅρκον Soph. O.R. 647 ; Ζηνὸς κότον Aesch. Suppl. 473 ; ἄλλους ἀνθρώπους αἰδέσθητε, scheuet euch vor ihnen, fürchtet ihren Tadel, Od. 2.65 ; Τρῶας Il. 6.442 ; oft Trag.; in Prosa : θεούς Plat. Legg. XI.920e, οὔτε ἀνθρώπους αἰδούμενος, οὔτε θεοὺς σεβόμενος X.886 bvgl. VIII.837c ; von δεδιέναι unterschieden Euthyphr. 12b wie αἴδεσθεν μὲν ἀνήνασθαι, δεῖσαν δ' ὑποδέχθαι Il. 7.93 ; φοβοῦμαι τοὺς μοχθηρούς, οὐ γὰρ εἴποιμι ἂν ὥς γε αἰδοῦμαι Legg. X.886a ; τοὺς πρεσβυτέρους Xen. Mem. 3.5.15 ; Plut. ed. pu. 10 sagt δεῖ τοὺς θεοὺς σέβεσθαι, γονέας τιμᾶν, πρεσβυτέρους αἰδεῖσθαι. – Mit dem inf. sich scheuen etwas zu tun, aus sittlichen Gründen, nicht aus Furcht, μίσγεσθαι ἀθανάτοισιν Il. 24.90, γυμνοῦσθαι Od. 6.221 ; ματέρα κτανεῖν Aesch. Ch. 886 ; ὀνομάζειν Εὐμενίδας Eur. Or. 37 ; Pind. N. 5.14 ; θεὰν ὀνομάζειν αἰδοῦμαι Eubul. Ath. VII.300c ; – mit dem partic. Soph. Aj. 506 ; Luc. D. D. 17.2, Asin. 4 ; Add. 3 (VI.228) ἔργων αἰδεσθείς, seiner Arbeit wegen sich scheuend ; ἐπί τινι Dion.Hal. 6.92 ; ὑπέρ τινος, sich in Jemandes Namen schämen, Plut. Cim. 2. – Der aor. med. ᾖδεσάμην hat bei Hom. dieselbe Bedtg, θεῶν ὄπιν ᾑδέσατο Od. 21.28, αἴδεσσαι Il. 9.640 ; so auch αἴδεσαι Soph. Aj. 506 = αἰδέσθητι. Gew. aber heißt er : sich scheuen einen Bittenden abzuweisen, ihn begnadigen, ἤν πως ἡλικίην αἰδέσσεται ἠδ' ἐλεήσῃ γῆρας Il. 72.419 ; u. so in Prosa immer dem unfreiwilligen Totschläger verzeihen, ἐὰν αἰδέσηται καὶ ἀφῇ Dem. 37.59, 38.22, wie αἰδούμενος Plat. Legg. IX.877a ; aber 23.72 ἕως ἂν αἰδέσηταί τινα, zum Mitleid bewegen, von Harp. ἐξιλάσασθαι καὶ πεῖσαι erkl.; daher ᾐδεσμένος 23.72, einer der erbeten werden und begnadigt hat. – So auch das fut. αἰδέσεται Il. 24.208, wo Ariston. ὅτι ἀντὶ τοῦ προσδέξεται ὡς ἱκέτην, mit Verweisg auf 22.124, wo derselbe ὅτι αἰδέσεται ὡς ἱκέτην προσδέξεται· »αἰδεῖσθαί θ' ἱερῆα (Il. 1.23)« ; also nahm Aristarch auch das praes. 1.23 in dieser Bedeutg, mit Recht ; vgl. Apoll. Lex.Hom. 15.3.

1. to be ashamed to do a thing, with infinitive, (Homer), etc.; rarely with participle, αἴδεσαι μὲν πατέρα προλείπων feel ashamed of deserting him, (Sophocles Tragicus):—;absolute, αἰδεσθείς from a sense of shame , (Iliad by Homer)
2. with accusative pers. to stand in awe of, fear, respect , αἰδεῖο θεούς (Iliad by Homer), etc.; and of things, αἴδεσσαι μέλαθρον respect the house, (Iliad by Homer); ὅρκον αἰδεσθείς (Sophocles Tragicus)
3. to feel regard for a person, μήδε τί μ᾽ αἰδόμενος μήδ᾽ ἐλεαίρων (Odyssey by Homer) (ML)