LAT

Lewis Short

vĭr (noun M) : (
* Gen. plur. virūm, Enn. ap. Charis. p. 251 P., or Ann. v. 280 Vahl.; id. ap. Fest. p. 257 Müll., or Ann. v. 394 Vahl.; Verg. A. 6, 553 al.), m. Sanscr. vira, hero; the root is in O. H. Germ. weralt; Angl.Sax. veruld; Engl. world, i. e. age or generation of men, a male person, a man (opp. femina; cf. mas).
* In gen.: virum me natam vellem,Ter. Phorm. 5, 3, 9: deque viro factus (mirabile') femina,Ov. M. 3, 326: ambiguus fuerit modo vir, modo femina Sithon,id. ib. 4, 280: mulier conjuncta viro,Lucr. 5, 1012: vir mulierque,Tib. 2, 2, 2: sapientissimorum nostrae civitatis virorum disputatio,Cic. Rep. 1, 8, 13: vir prudens,id. ib. 1, 12, 18: clari viri,id. Fam. 6, 6, 12: vir clarus et honoratus,id. Sen. 7, 22: praestantior,id. ib. 23, 84: bonus et sapiens et legibus parens,id. Fin. 3, 19, 64; cf. id. Off. 3, 15, 64; v. bonus: optimi (opp. homines improbi),id. Cael. 5, 12: fortis,id. Fin. 3, 8, 29; id. Rep. 1, 3, 5: turpissimus,Sall. J. 85, 42: nefandus,Verg. A. 4, 498.
* In partic.
* A man as related to a woman, a husband, maritus (very freq.): is (Juppiter) amare occepit Alcumenam clam virum,Plaut. Am. prol. 107; 111; 134; 1, 3, 4; Ter. Hec. 4, 1, 1: quem (vultum) dicitur Xanthippe praedicare solita in viro suo fuisse,Cic. Tusc. 3, 15, 31; Cic. Verr. 5, 31, 82; id. Cael. 13, 32; id. Fam. 7, 23, 4; Liv. 1, 46, 6; Hor. C. 2, 18, 28; 3, 3, 68; id. S. 1, 2, 127 al.; Ov. M. 1, 146; Petr. 111; Quint. 5, 10, 62; 5, 11, 28; 7, 1, 28; Suet. Aug. 69; id. Calig. 25; id. Claud. 29; id. Ner. 35; id. Dom. 22 al.—Transf., of animals, the male, mate, etc., Verg. E. 7, 7; Ov. M. 1, 660; Mart. 3, 93, 11; Sol. 23.
* Distributively, each man, every man: vir virum legit, of choosing a senator,Suet. Aug. 35: vir cum viro congrediaris,Liv. 22, 14, 14: legitque virum vir, singled out (in battle), Verg. A. 11, 632 (an imitation of Hom. Il. 4, 472: ἀνὴρ δ̓ ἄνδῤ ἐδνοπάλιζεν): cum vir virum legisset,i. e. a companion in battle,Liv. 9, 39, 5; cf., in a sarcastic transfer-: ille (Clodius), qui semper secum scorta, semper exoletos, semper lupas ducebat, tum neminem, nisi ut virum a viro lectum esse diceres,Cic. Mil. 21, 55.
* Human beings (poet. homines, opp. pecudes), Ov. M. 1, 286; cf. Verg. A. 6, 553.
* Manhood, virility (poet. and very rare): ut relicta sensit sibi membra sine viro,Cat. 63, 6: ferro mollita juventus Atque exsecta virum,Luc. 10, 134.
* In gen., like our man, for soldier (syn. miles): dispertiti viri, dispertiti ordines,Plaut. Am. 1, 1, 65; cf.: boat Caelum fremitu virum,id. ib. 1, 1, 78: vir unus cum viro congrediendo, T. Manlius, M. Valerius, quantum Gallicam rabiem vinceret Romana virtus, docuerunt, Liv. 38, 17, 8.
* With emphasis in place of a pronoun of reference, is, ille, etc.: fletusque et conploratio fregere tandem virum,Liv. 2, 40, 9: hae tantae viri virtutes,id. 21, 4, 9; Sall. J. 9, 3.
Charlton T. Lewis, Charles Short, A Latin Dictionary
memory