(adverb) : vĕl
* Conj. and old imv. of volo prop., will, choose, take your choice; hence
* As disjunctive conjunction, to introduce an alternative as a matter of choice or preference, or as not affecting the principal assertion (while aut introduces an absolute or essential opposition; cf. Madv. Gr. § 436; Zumpt, Gr. § 339; Fischer, Gr. § 383).
* Singly.
* As intens. particle (prop. ellipt., implying an alternative the first member of which is omitted, something else or even this, etc.).
* As co-ordinate.
* With potius, to correct or make more precise what has been said, or rather: ex hoc populo indomito vel potius immani,Cic. Rep. 1, 44, 68: post obitum vel potius excessum Romuli,id. ib. 2, 30, 53: cessit auctoritati amplissimi viri vel potius paruit,id. Lig. 7, 22: vide quid licentiae nobis tua liberalitas det, vel potius audaciae,id. ib. 8, 23: ludorum plausus vel testimonia potius,id. Phil. 1, 15, 36: quam valde ille reditu vel potius reversione meā laetatus!id. Att. 16, 7, 5; id. Phil. 13, 9, 19: novem tibi orbibus, vel potius globis conexa sunt omnia,id. Rep. 6, 17, 17: plurimas vel potius omnes ex se ipso virtutes contulit,Quint. 10, 1, 109.—In climax after a negative: tu certe numquam in hoc ordine vel potius numquam in hac urbe mansisses,Cic. Phil. 2, 15, 38.
* So corrective, without potius: sed haec tu melius vel optime omnium,Cic. Fam. 4, 13, 7: clariore vel plane perspicua,id. Fin. 5, 20, 55; id. Lael. 12, 41: Capua ab duce eorum Capye, vel. quod propius vero est, a campestri agro appellata,Liv. 4, 37, 1: cum P. Decius se in Samnium vel in Etruriam proficisci paratum esse ostendisset,id. 10, 26, 4.—Esp. in the phrase vel dicam, or let me rather say, or rather: quando enim nobis, vel dicam aut oratoribus bonis aut poëtis, ullus ... ornatus defuit?Cic. Fin. 1, 3, 10; id. Brut. 57, 207; id. Cael. 31, 75; id. Phil. 2, 12, 30; id. Att. 9, 7, 1; Suet. Calig. 13.—So intensive, or I may even say (cf. II. A. 3. infra): omnes binos consules, vel dicam amplius, omnia nomina,Varr. L. L. 8, p. 106 Bip.: a plerisque vel dicam ab omnibus,Cic. Fam. 4, 7, 3; id. Brut. 70, 246.
* Vel etiam, or even: ut expositio quarundam rerum gestarum vel etiam fabulosarum,Quint. 4, 3, 12.
* = aut, or else.
* With an alternative necessary consequence: id autem nec nasci potest nec mori, vel concidat omne caelum omnisque natura consistat necesse est,Cic. Tusc. 1, 23, 54 Tischer ad loc.: vel tu ne faceres tale in adulescentiā,Plaut. Ps. 1, 5, 22.
* In a subordinate alternative after aut: nec aut tibi ipsi aut huic Secundo vel huic Apro ignotas,Tac. Or. 28: ne contra Gai quidem aut Claudii vel Neronis ... domum,id. H. 2, 76: abscedens in hortos aut Tusculanum vel Antiatem in agrum,id. A. 14, 3 init.: dementiae quoque judicia aut propter id quod factum est aut propter id quod adhuc fieri vel non fieri potest instituuntur,Quint. 7, 4, 29.
* Vel ... vel, either ... or, be it ... or; in gen. (class.; but where the alternatives are necessary and exclusive, that is, where one must be right and the other wrong, aut ... aut is used; v.infra, and cf. Madv. ad Cic. Fin. 4, 11, 27): sed hic numquis adest? Pa. Vel adest vel non, i. e. just as you please, Plaut. Mil. 4, 2, 28 Brix ad loc.: paucis me misit ad eam ... vel ut ducentos Philippos reddat aureos, vel ut hinc eat secum,id. Bacch. 4, 1, 18 sq.: ubi illic biberit, vel servato meum modum vel ego dabo,id. Stich. 5, 4, 37: vel tu me vende, vel face quod tibi lubet,id. Pers. 3, 1, 70: nunc quamobrem huc sum missa, amabo, vel tu mihi ajas, vel neges,id. Rud. 2, 4, 14; cf. id. ib. 5, 2, 44: Allobrogibus sese vel persuasuros ... existimabant, vel vi coacturos, ut, etc.,Caes. B. G. 1, 6: ut (Romani) vel sibi agros attribuant vel patiantur eos tenere, etc.,id. ib. 4, 7: vel sumptuosae vel desidiosae illecebrae,Cic. Rep. 2, 4, 8: in omni vel officio vel sermone sollers,id. ib. 2, 21, 37: maximum virtutis vel documentum, vel officium,id. ib. 1, 20, 33: pace vel Quirini vel Romuli dixerim,id. Off. 3, 10, 42: erant quaestiones vel de caede vel de vi,id. Mil. 5, 13; 7, 20; id. Leg. 3, 14, 32; id. Lig. 6, 17; id. Deiot. 1, 1; 5, 13; id. Brut. 69, 242: animus vel bello vel paci paratus,Liv. 1, 1, 8: hunc ordinem ex censu descripsit vel paci decorum vel bello,id. 1, 42, 5: Etruriam et Samnium provincias esse; utram mallet eligeret: suo exercitu se vel in Etruriā vel in Samnio rem gesturum,id. 10, 19, 9: gladioque ruptis omnibus loris, oraculi sortem vel elusit vel implevit,Curt. 3, 1, 18: nihil illo fuisset excellentius vel in vitiis vel in virtutibus,Nep. Alcib. 1, 1; 2, 1; id. Milt. 3, 4.
* Connected with aut, but not corresponding to it (cf. infra, 2. e.): num aut tuum aut cujusquam nostrum nomen vel Caucasum hunc transcendere potuit vel illum Gangem transnatare?Cic. Rep. 6, 20, 22: ubi enim potest illa aetas aut calescere vel apricatione melius vel igni aut vicissim umbris aquisve refrigerari salubrius?id. Sen. 16, 57: si velim scribere quid aut legere aut canere vel voce vel fidibus, aut geometricum quiddam aut physicum aut dialecticum explicare, etc.,id. Div. 2, 59, 122.
* Esp.
* With weakened disjunctive force (nearly = et ... et). quemadmodum ille vel Athenis vel Rhodi se doctissimorum hominum sermonibus dedisset, Cic. de Or. 2, 1, 3: multos sine ratione, sine litteris, quā vel inpudentia vel fames duxit, ruentes,Quint. 2, 20, 2: affectus vel illos mites vel hos concitatos in suā potestate habuisse,id. 10, 1, 48: eadem quaestio potest eundem vel accusatorem facere vel reum, id. 3, 6, 18: et nundina vetera ex ordine instituit, vel dies vel tempora, Lampr Alex. Sev. 43: pestilentia tanta exstiterat vel Romae, vel Achaicis urbibus, ut, etc., Treb. Gall. 5.
* More than twice, either ... or ... or, etc. tu vel suda, vel peri algu, vel tu aegrota, vel vale, Plaut. Rud. 2, 7, 24: hance tu mihi vel vi vel clam vel precario Fac tradas: meā nil re fert, dum potiar modo,Ter. Eun. 2, 3, 28: vel in tempestate, vel in agris, vel in corporibus,Cic. Rep. 1, 44, 68: vel quod ita vivit vel quod ita rem publicam gerit vel quod ita factus est,id. Phil. 2, 5, 10: vel spectator laudum tuarum vel particeps vel socius vel minister consiliorum,id. Fam. 2, 7, 2; id. Red. Quir. 9, 23; so eight times,id. Rep. 1, 3, 6.
* The second (or last) vel strengthened
* By etiam: quae vel ad usum vitae vel etiam ad ipsam rem publicam conferre possumus,or even,Cic. Rep. 1, 8, 30; so id. ib. 1, 29, 45; 2, 1, 1; cf.: ut vel ea defendam, quae Pompejus velit, vel taceam, vel etiam ad nostra me studia referam litterarum,id. Fam. 1, 8, 3.
* Rarely after a negative = neque, nor: neque satis Bruto ... vel tribunis militum constabat, quid agerent,Caes. B. G. 3, 14.
* In irregular construction, without the second vel: utrumque est in his, quod ab hoc oratore abhorreat: vel quod omnis, qui sapientes non sint, insanos esse dicunt ... accedit quod, etc.,Cic. de Or. 3, 18, 65; id. Att. 11, 7, 5; cf. esp. Lucr. 5, 383 sqq. Munro ad loc.
* Vel ... vel = aut ... aut: habere ea, quae secundum naturam sint, vel omnia vel plurima et maxima,i. e. so nearly all that the difference is unimportant,Cic. Fin. 4, 11, 27; cf. Madv. ad loc.: cum bonā quidem spe, ut ait idem, vel vincendi vel in libertate moriendi,id. Att. 7, 9, 4.—For vel ... vel, in a subordinate alternative after aut, v. the examples under I. B. 1. b. supra.
* Vel, correl. with aut (post-Aug. and rare): verborum quoque vis ac proprietas confirmatur vel praesumptione ... aut reprehensione,Quint. 9, 2, 18: voces ... aut productione tantum vel correptione mutatae,id. 9, 3, 69 (but the line Ov. M. 1, 546, is spurious); so, aut ... aut ... vel: ut aut de nomine aut scripto et sententiā vel ratiocinatione quaeratur,Quint. 3, 6, 72: aut ... aut ... aut ... aut ... vel,id. 8, 6, 68 sq.; cf.: ubi regnat Protogenes aliquis vel Diphilus aut Erimarchus,Juv. 3, 120.
* In gen., or even, if you will, or indeed, or ... itself, even, assuredly, certainly.
* With subst.: tum opsonium autem pol vel legioni sat est,Plaut. Aul. 3, 6, 24; id. Capt. 1, 2, 23; id. Curc. 5, 2, 13: ita me di ament, vel in lautumiis, vel in pistrino mavelim Agere aetatem, Quam, etc.,Plaut. Poen. 4, 2, 5: Ep. Si arte poteris accubare. Ge. Vel inter cuneos ferreos, id. Stich. 4, 2, 39: vel rex semper maxumas Mihi agebat gratias,Ter. Eun. 3, 1, 7: sed tamen vel regnum malo quam liberum populum,Cic. Rep. 3, 34, 46: isto quidem modo vel consulatus vituperabilis est,id. Leg. 3, 10, 23: cum se vel principes ejus consilii fore profiterentur,Caes. B. G. 7, 37: vel Priamo miseranda manus,Verg. A. 11, 259: ego vel Prochytam praepono Suburae,Juv. 3, 5: facile me paterer vel illo ipso acerrimo judice quaerente vel apud Cassianos judices ... pro Sex. Roscio dicere,Cic. Rosc. Am. 30, 85: populus Romanus auctoritatem suam vel contra omnes defendere potest,even if necessary,id. Imp. Pomp. 22, 63: id se probaturum vel ipso Verginio judice,Liv. 3, 44, 10: belli necessitatibus eam patientiam non adhibebimus, quam vel lusus ac voluptas elicere solet?id. 5, 6, 3: timebant ne Romana plebs ... vel cum servitute pacem acciperet,even if it should involve their enslavement,id. 2, 9, 5.
* With superlatives, to denote the highest possible degree, the very; the utmost; the most...possible.
* With verbs: namque edepol quamvis desubito vel cadus vorti potest, may even be turned over, i. e. will be empty, Plaut. Stich. 5, 4, 39: ubi ego hinc abiero, vel occidito,if you will, even,Ter. Phorm. 1, 2, 93: per me vel stertas licet, inquit Carneades, non modo quiescas,Cic. Ac. 2, 29, 93: ut ipsis sententiis, quibus proluserunt, vel pugnare possint,id. de Or. 2, 80, 325: cum vel abundare debeam, cogor mutuari,id. Att. 15 15, 3
* In adding an instance implying that other instances might be mentioned at will, or this one; for instance, for example, as for example, in particular: Per pol quam paucos reperias Fideles amatores ... Vel hic Pamphilus jurabat quotiens Bacchidi, etc.,Ter. Hec. 1, 1, 3: vel heri in vino quam inmodestus fuisti,id. Heaut. 3, 3, 7: nullast tam facilis res quin difficilis siet Quom invitus facias; vel me haec deambulatio ... ad languorum dedit,id. ib. 4, 6, 1: sed suavis accipio litteras, vel quas proxime acceperam, quam prudentis!Cic. Fam. 2, 13, 1: cujus innumerabilia sunt exempla, vel Appii majoris illius, qui, etc.,id. de Or. 2, 70, 284.
* Concessive.
* With advv.: vel studiosissime quaerere,Cic. Rep. 1, 10, 15: cum Sophocles vel optime scripserit Electram,id. Fin. 1, 2, 5: vel maxime confirmare,id. N. D. 2, 65, 162; so, vel maxime,id. Ac. 2, 3, 9; id. de Or. 1, 8, 32; id. Att. 9, 12, 3; Quint. 1, 3, 12; 4, 3, 4.
* With superlatives, perhaps: adulescens vel potentissimus nostrae civitatis,Cic. Rosc. A. 2, 6: domus vel optima Messanae, notissima quidem certe,the best known, at any rate, if not the finest,Cic. Verr. 2, 4, 2, § 3.
* = saltem, at least: quā re etsi minus veram causam habebis, tamen vel probabilem aliquam poteris inducere,Cic. Fam. 11, 22, 2: plurimi semetipsos exhortantur vel aliquas partes earum (scientiarum) addiscere, quamvis universas percipere non possint,Col. 11, 1, 11: ac, ni flexisset animos, vel Aegypti praefecturam concedi sibi oraret,Suet. Ner. 47: ut messe vel unā releves colla perusta,Mart. 10, 12, 5; Plin. Ep. 1, 12, 8; cf. Madv. ad Cic. Fin. 4, 16, 43.