Lewis Short
(v. n.P. a.adv.) : văco, āvi, ātum, 1 (
* Perf. vacui, Tert. Pall. 4; id. Pud. 8 fin.; id. adv. Val. 9), v. n. etym. dub., to be empty, void, or vacant; to be void of, or without; not to contain (class.; cf.: careo, egeo).
* In gen.
* Lit., of space, etc.
* In partic.
* Transf., to be vacant. free from, without, unoccupied, etc.
* With ab: haec a custodiis classium loca maxime vacabant,Caes. B. C. 3, 25.
* With abl.: ejusmodi (nimiis animi) motibus sermo debet vacare,Cic. Off. 1, 38, 136: nulla vitae pars vacare officio potest,id. ib. 1, 2, 4: omni curatione et administratione rerum (dii),id. N. D. 1, 1, 2: studiis,id. de Or. 3, 11, 43: curā et negotio,id. Leg. 1, 3, 8: vitio,id. ib. 3, 3, 10: culpā,id. Fam. 7, 3, 4: criminibus,Quint. 10, 1, 34: febri,Cels. 2, 14 med.: morbis,Dig. 21, 1, 53: amplitudo animi pulchrior, si vacet populo,keeps free from, remains aloof from,Cic. Tusc. 2, 26, 64: respublica et milite illic et pecuniā vacet,be free from the necessity of furnishing,Liv. 2, 48, 9.
* With ab and abl.: nullum tempus illi umquam vacabat aut a forensi dictione aut a scribendo,Cic. Brut. 78, 272: (rex) quicquid a bellis populi Romani vacabat, cum hominibus nostris consuetudines jungebat,id. Deiot. 9, 27: a publico officio et munere,id. Div. 2, 2, 7: ab opere (milites),Caes. B. C. 3, 76: ne quando a metu ac periculis vacarent,Liv. 7, 1: vacant ab imbecillis valetudinaria,Col. 12, 3, 8: a culpā,Sen. Ep. 97, 1: a periculo,id. Q. N. 6, 1, 1: a negotiis,Phaedr. 3 prol.
* To be free from labor, not busied, idle, at leisure; to have leisure or time: quamvis occupatus sis, otii tamen plus habes: aut, si ne tu quidem vacas, noli, etc.,Cic. Fam. 12, 30, 1; cf. Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13, 1; Quint. 10, 3, 27: festus in pratis vacat otioso Cum bove pagus,Hor. C. 3, 18, 11: si vacabis,Cic. Att. 12, 38, 2: si forte vacas,Hor. Ep. 2, 2, 95.
* After the Aug. per. esp. freq.
* Of possessions, lands, etc., to be unoccupied, vacant, ownerless: cum agri Ligustini ... aliquantum vacaret, senatūs consultum est factum, ut is ager viritim divideretur,Liv. 42, 4, 3: fundi possessionem nancisci, quae ex neglegentiā domini vacat,Dig. 41, 3, 37: si nemo sit, bona vacabunt,ib. 38, 7, 2 fin.
* Vacare ad aliquid: non vaco ad istas ineptias,Sen. Ep. 49, 9; cf. (poet.): in grande opus,Ov. P. 3, 3, 36; also, with inf.: sternere acies,Stat. Th. 8, 185.
* Empty, unoccupied, without an owner, vacant: locus,Sen. Cons. ad Marc. 16, 8: metaphora ... vacantem locum occupare debet,Quint. 8, 6, 18: regnum,Just. 42, 4, 2; 25, 2, 4; 27, 3, 1: saltus,Verg. G. 3, 477: balneae,Tac. H. 3, 11: bona,Dig. 30, 1, 93; 30, 1, 111.— Subst.: văcantia, ĭum, n., vacant estates, property without an owner: ut, si a privilegiis parentum cessaretur, velut parens omnium populus vacantia teneret,Tac. A. 3, 28.
* Of women, single, unmarried, without a husband: qui vacantem mulierem rapuit vel nuptam,Dig. 48, 6, 5; Quint. Decl. 262 (cf. vacua, Ov. H. 20, 149).
* Of persons, at leisure, unoccupied, idle: nec petiit animum vacantem,Ov. M. 9, 612.— Subst.: văcantĭa, ĭum, n., that which is superfluous, useless (post-class.): vacantia ex quāque re ac non necessariā auferre et excidere,Gell. 6, 5, 6.—Hence, adv.: vă-canter, superfluously, Gell. 17, 10, 16.
* Esp., of offices, relations, positions, employments, etc., to be vacant, without incumbent, etc.: si Piso adesset, nullius philosophiae vacaret locus,Cic. N. D. 1, 7, 16: quid enim nostrā victum esse Antonium, si victus est, ut alii vacaret, quod ille obtinuit? may stand open, Brut. ap. Cic. Ep. ad Brut. 1, 17, 6: rogo ut Suram praeturā exornare digneris, cuia locus vacet,Plin. Ep. 10, 12 (7), 1: rogo dignitati... vel auguratum vel septemviratum, quia vacant, adicere digneris,id. ib. 10, 13 (8).— Hence, văcans, antis, P. a.
Charlton T. Lewis, Charles Short, A Latin Dictionary