(adjective) : ūnus (old forms OINOS and OENOS; cf. Cic. Leg. 3, 3, 9; C. I. L. 1, 32, 35), a, um (scanned
* Gen. sing. unĭus, Lucr. 2, 379; Verg. A. 1, 41; Hor. S. 1, 6, 13 al.: unīus,Verg. A. 1, 251; Ov. M. 13, 181 al.; ante-class. collat. form of the gen. sing. uni, Titin. ap. Prisc. pp. 694 and 717 P.; dat. m. uno, Varr. R. R. 1, 18, 6; dat. f. unae, Cato, R. R. 19, 1; acc. OINO, C. I. L. l. l.; voc. une, Plaut. ap. Prisc. p. 673 P.; Cat. 37, 17; cf. Varr. L. L. 8, § 63 Müll.; Aug. Conf. 1, 7), cf. Gr. οἴνη, οἶος; Goth. ains; Germ. eins; Engl. one.
* Prop.
* In gen., one, a single.
* Transf., indef., a or an, one, some, some one.
* Esp.
* Plur.: ex unis geminas mihi conficies nuptias,Ter. And. 4, 1, 50: molas asinarias unas, et trusatiles unas, Hispanienses unas. Cato, R. R. 10, 4; so, molae,id. ib. 13, 1: quadrigae,Varr. R. R. 2, 1, 14: similitudines, unae rerum, alterae verborum,Auct. Her. 3, 20, 33: adductus sum tuis unis et alteris litteris,Cic. Att. 14, 18, 1: decumae,Cic. Verr. 2, 3, 98, § 227: tibi invideo, quod unis vestimentis tam diu lautus es,id. Fl. 29, 70: satis una superque Vidimus excidia,Verg. A. 2, 642; Luc. 4, 548.
* With gen. part.: tria Graecorum genera sunt, quorum uni sunt Athenienses, etc.,Cic. Fl. 27, 64.
* Adverbial expressions.
* Ad unum, all together, unanimously, to a man, without exception: amplius duūm milium numero ad unum terga vertebant, Auct. B. Afr. 70: consurrexit senatus cum clamore ad unum,Cic. Q. Fr. 3, 2, 2: Juppiter, si nondum exosus ad unum Trojanos,Verg. A. 5, 687: cui sunt adsensi ad unum (senatores),Cic. Fam. 10, 16, 2: ipsos ad unum caedere,Curt. 7, 5, 32; usu. with omnes,Cic. Lael. 23, 86; Liv. 21, 42, 2; Caes. B. C. 3, 27; cf. ad, C. 2.
* Of that which is common to several persons or things, one and the same.
* Alone.
* For solus, of that which is alone, by itself; one, alone, only, sole, single.
* Connected with idem: exitus quidem omnium unus et idem fuit,Cic. Div. 2, 47, 97: in quā (sc. causā) omnes sentirent unum atque idem,id. Cat. 4, 7, 14: ferar unus et idem,Hor. Ep. 2, 2, 200; Plin. Ep. 8, 14, 18.
* Corresponding to idem: non semper idem floribus est honor Vernis, neque uno Luna rubens nitet Vultu,Hor. C. 2, 11, 10.
* Sing.
* Alone: hic unus, ut ego suspicor, servat fidem,Plaut. Trin. 4, 4, 21: unum hoc scio, hanc meritam esse, ut memor esses sui,Ter. And. 1, 5, 46; cf.: unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis, etc.,Cic. Rep. 1, 1, 1: cum mihi sit unum opus hoc a parentibus meis relictum,id. ib. 1, 22, 35: nunc vero eversis omnibus rebus, una ratio videtur,id. Fam. 6, 21, 1: itaque unum illud erat insitum priscis illis,id. Tusc. 1, 12, 27: quove praesidio unus per tot gentes pervenisset?Liv. 1, 18, 3: erat omnino in Galliā ulteriore legio una,Caes. B. G. 1, 7: Pompejus plus potest unus, quam ceteri omnes,Cic. Att. 6, 1, 3: cui (sc. mihi) semper uni magis, quam universis, placere voluisti,id. Q. Fr. 1, 1, 16, § 46: qui (sc. Demosthenes) unus eminet inter omnes in omni genere dicendi,id. Or. 29, 104: te unum in tanto exercitu mihi fuisse adsensorem,id. Fam. 6, 21, 1.—Absol.: de Antonio nihil dico praeter unum,Cic. Sest. 3, 8.
* Plur.: sequere me Tres unos passus,three single steps, only three steps,Plaut. Bacch. 4, 7, 34: unae quinque minae,id. Ps. 1, 1, 52: ruri dum sum ego unos sex dies,id. Trin. 1, 2, 129; id. Cist. 4, 2, 68: sese unis Suebis concedere,Caes. B. G. 4, 7: Ubii, qui uni legatos miserant,id. ib. 4, 16: ut unis litteris totius aestatis res gestas ad senatum perscriberem,Cic. Fam. 2, 7, 3: abs te ipso, qui me accusas, unas mihi scito litteras redditas esse,id. Att. 1, 5, 4.
* With gen.: ille unus ordinis nostri discessu meo palam exsultavit,Cic. Sest. 64, 133: quod post Cannensem cladem unus Romanorum imperatorum prospere rem gessisset,Liv. 23, 30, 19.
* With sup.: tu, quam ego unam vidi mulierem audacissumam,Plaut. As. 3, 1, 16: unus istic servos est sacerrumus,id. Most. 4, 2, 67: rem unam esse omnium difficillimam,Cic. Brut. 6, 25: urbem unam mihi amicissimam declinavi,id. Planc. 41, 97: quo ego uno equite Romano familiarissime utor,id. Fam. 13, 43, 1: virum unum totius Graeciae doctissimum Platonem accepimus,id. Rab. Post. 9, 23.—(ε) With magis: quam Juno fertur terris magis omnibus unam Posthabitā coluisse Samo,Verg. A. 1, 15.—(ζ) With comp.: sagacius unus odoror,Hor. Epod. 12, 4.—(η) Strengthened by solus: unus est solus inventus, qui, etc.,Cic. Sest. 62, 130; cf. Cic. Verr. 2, 2, 5, § 13: ex uno oppido solo,id. ib. 2, 2, 75, § 185: nil admirari prope res est una, Numici, Solaque, quae, etc.,Hor. Ep. 1, 6, 1: te unum, solum suum depeculatorem, vexatorem ... venisse senserunt,Cic. Pis. 40, 96: unus solusque censebat,Plin. Pan. 76.—(θ) Strengthened by tantum (rare before the Aug. age; once in Cic.; cf. Halm ad Cic. Sull. 22, 62): inter bina castra ... unum flumen tantum intererat,Caes. B. C. 3, 19: excepit unum tantum, nihil amplius,Cic. Ac. 2, 23, 74: unius tantum criminis in vincla te duci jubeo,Liv. 3, 56, 4 Weissenb. ad loc.: unā tantum perforatā navi,id. 21, 50, 6; 34, 9, 5; 44, 43, 6; Just. 8, 5, 5; Sen. Ep. 79, 1; Plin. 9, 35, 58, § 120; 11, 37, 47, § 131; Cels. 5, 28, 14; cf. absol.: unum defuisse tantum superbiae, quod, etc.,Liv. 6, 16, 5.—(ι) Strengthened by modo (class.): nam aliis unus modo, aliis plures, aliis omnes eidem videntur,Cic. Or. 54, 180: hi unum modo quale sit suspicantur,id. ib. 9, 28: hoc autem si ita sit, ut unum modo sensibus falsum videtur,id. Ac. 2, 32, 101; id. Phil. 1, 6, 14; Sall. J. 89, 6; id. H. 3, 61, 12 Dietsch; Liv. 22, 45, 4; 23, 42, 5.—(κ) Unus for unus omnium maxime: quae tibi una in amore atque in deliciis fuit,Cic. Verr. 2, 4, 1, § 3; so, Nautes, unum Tritonia Pallas Quem docuit,Verg. A. 5, 704.—(λ) Emphat., with negatives, no one person or thing, not a single one, none whatever: eum si reddis mihi, praeterea unum nummum ne duis,Plaut. Capt. 2, 2, 81: nemo de nobis unus excellat,Cic. Tusc. 5, 36, 105: ut unum signum Byzantii ex maximo numero nullum haberent,id. Prov. Cons. 4, 7: nullā re unā magis oratorem commendari, quam, etc.,id. Brut. 59, 216: haec adhortatio praetoris non modo quemquam unum elicuit ad suadendum, sed ne fremitum quidem movit (i. e. non modo non ... sed),Liv. 32, 20, 7: quia nemo unus satis dignus regno visus est,id. 2, 6, 3: eo mortuo ad neminem unum summa imperii redit,Caes. B. C. 3, 18: Rhodiis ut nihil unum insigne, ita omnis generis dona dedit,Liv. 41, 20, 7; cf. id. 3, 45, 4.
* Without a pron.
* Absol.: inter mulieres, Quae ibi aderant, forte unam aspicio adulescentulam, etc.,Ter. And. 1, 1, 91: ibi una aderit mulier lepida, etc.,Plaut. Ps. 4, 1, 38: sicut unus paterfamilias his de rebus loquor,Cic. de Or. 1, 29, 132; cf.: me una haec res torquet, quod non Pompejum tanquam unus manipularis secutus sim,id. Att. 9, 10, 2.
* With
* With de: tenuis L. Verginius unusque de multis,Cic. Fin. 2, 20, 66.
* Private, un official, a private person, a private citizen (post-class.): dicentes publicam violationem fidei non debere unius lui sanguine,Vell. 2, 1, 5: pro uno homine jactura publica pacisceris,Sen. Suas. 7, 3.—Adv.: ūnā (acc. to I. B. 1.), in one and the same place, at the same time, in company, together: qui cum Amphitruone hinc una ieram in exercitum,Plaut. Am. 1, 1, 248: hic Juppiter hodie ipse aget, Et ego una cum illo,id. ib. prol. 95: quod summi puerorum amores saepe una cum praetextā togā ponerentur,Cic. Lael. 10, 33: i mecum, obsecro, una simul,Plaut. Most. 4, 3, 43: mandata eri perierunt, una et Sosia,id. Am. 1, 1, 182: si mei consilii causam rationemque cognoverit, una et id quod facio probabit, et, etc.,Cic. Div. in Caecil. 1, 1: qui una venerant,id. Rep. 1, 12, 18: cum et ego essem una et pauci admodum familiares,id. Lael. 1, 2: si in Italiā consistat (Pompejus), erimus una,id. Att. 7, 10; id. Fin. 2, 24, 79; id. Brut. 21, 81.—Poet., with dat.: Pallas huic filius una, Una omnes juvenum primi pauperque senatus Tura dabant,at the same time, along with him,Verg. A. 8, 104 sq.
* With sup.: est huic unus servos violentissimus, Qui, etc.,Plaut. Truc. 2, 1, 39; cf.: tanquam mihi cum M. Crasso contentio esset, non cum uno gladiatore nequissimo,Cic. Phil. 2, 3, 7.
* Aliquis: ex quibus si unum aliquod in te cognoveris, etc.,Cic. Div. in Caecil. 9, 27; cf.: ad unum aliquem confugere,id. Off. 2, 12, 41: unius alicujus,id. Fin. 3, 19, 64; Cic. Verr. 2, 1, 24, § 62; 2, 2, 3, § 9; id. Phil. 10, 1, 3.—In the order aliquis unus, Cic. Rep. 1, 32, 48.
* Quidam: est enim eloquentia una quaedam de summis virtutibus,Cic. de Or. 3, 14, 55: unius cujusdam,id. ib. 2, 10, 40.
* Quivis: si tu solus aut quivis unus, etc.,Cic. Caecin. 22, 62.
* Quilibet: queratur unus quilibet militis mei injuriam,Liv. 42, 42, 3: unus Quiritium quilibet,id. 6, 40, 6: quilibet unus ex iis, quos, etc.,id. 9, 17, 15.
* Quisque: ponite ante oculos unum quemque regum,Cic. Par. 1, 2, 11; so, unus quisque (and sometimes in one word, unusquisque): unāquāque de re,id. Font. 10, 21: unum quodque,id. Rosc. Am. 30, 83: unum quidque,Cic. Verr. 2, 4, 59, § 132; cf. Caes. B. C. 2, 29: domini capitis unius cujusque,Cic. Rep. 1, 32, 48.
* Quisquis: sin unum quicquid singillatim et placide percontabere,Plaut. Trin. 4, 2, 39: unum quicquid,Lucr. 5, 1388.